Pan Tadeusz - charakterystyka bohaterów

W „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza niewątpliwie najistotniejszym bohaterem jest ten zbiorowy, a więc polska szlachta, którą prezentuje poeta. Wielu bohaterów wnosi jednak ze sobą osobne historie, wątki, epizody i problematykę:

Tadeusz Soplica – bratanek Sędziego, syn Jacka Soplicy, młody dwudziestoletni mężczyzna, który po ukończeniu edukacji wraca z Wilna do Soplicowa, tutaj wplątuje się w miłosne perypetie z Telimeną, ostatecznie jednak zakochuje się w Zosi, z którą się zaręcza; w wyniku bitwy z wojskami rosyjskimi decyduje się na wyjazd z Soplicowa i dołączenie do polskich legionów, z którymi pojawia się rok później w Soplicowie;

Sędzia – stryj Tadeusza, brat Jacka Soplicy, kawaler, gospodarz Soplicowa, mężczyzna odpowiedzialny, stateczny, roztropny, cieszący się poważaniem wśród okolicznej szlachty, przywiązany do tradycji, dawnych zwyczajów, doceniający ich znaczenie w kształtowaniu postaw obywatelskich;

Ksiądz Robak (Jacek Soplica) – ojciec Tadeusza, brat Sędziego, przez większą część poematu funkcjonuje jako zakonnik, bernardyn działający w konspiracji na rzecz walki z zaborcą, rzecznik wojsk napoleońskich; okazuje się, że jest to odsądzony dawniej od czci Jacek Soplica, który jako młody i porywczy mężczyzna kochał się w córce Stolnika, Ewie Horeszkównie, a po odmowie praw do jej ręki podczas ataku Moskali na zamek Horeszków zabija Stolnika; po swoim porywczym czynie zostaje przez Rosjan i zwolenników Targowicy wynagrodzony majątkiem, ale Polacy się od niego odsuwają; skompromitowany mężczyzna przywdziewa więc zakonny habit i stara się odpokutować swoje winy, walczy w Legionach Polskich u boku Napoleona, potem zajmuje się konspiracją, jednocześnie opiekuje się z oddali córką zmarłej Ewy – Zosią, którą oddaje na wychowanie do Telimeny; po powrocie do Soplicowa stara się przygotować powstanie, ale działania (nieświadome) Gerwazego niszczą jego plany;

Zosia Horeszkówna – wychowana Telimeny, córka zmarłej Ewy Horeszkówny, młoda dziewczyna o dobrym sercu, która dopiero wchodzi w życie, jej uwagę przykuwa Tadeusz, z którym ostatecznie dziewczyna zostaje zaręczona; reprezentuje typowo słowiańską urodę, zwraca się uwagę na jej naturalność i niechęć wobec salonowych sztuczek;

Telimena – daleka krewna Zosi, spowinowacona z Soplicami, na prośbę Jacka przejmuje opiekę nad Zosią; kobieta światowa, dużo podróżująca, doświadczona, świetnie radząca sobie na salonach; kobieta w średnim wieku, umiejętnie korzystająca ze sztuczek makijażu i innych podkreślających kobiece atuty, uparcie polująca na męża; zainteresowana Tadeuszem, jednocześnie flirtująca z Hrabią, ostatecznie wybiera jednak Rejenta;

Hrabia – daleki krewny rodziny Horeszków (od strony matki); artysta o sentymentalnym usposobieniu, marzyciel, rysownik, jego uwagę przykuwa Zosia, a potem Telimena; ostatecznie jednak idzie w ślady Tadeusza i wstępuje do legionów; rozczarowany niewiernością Telimeny zwraca uwagę na Podkomorzankę;

Wojski Hreczecha – przyjaciel Sędziego, krewny Sopliców, często pełni rolę gospodarza podczas ucz, wirtuoz gry na rogu, miłośnik tradycji, wierny dawnym obyczajom, jeden z depozytariuszy pamięci o rodzimych obyczajach,

Rejent Bolesta – przyjaciel Sędziego, właściciel psa Kusego, który rywalizuje z chartem Asesora; ostatecznie uwiedziony przez Telimenę;

Asesor – przyjaciel Sędziego, właściciel charta Sokoła;

Gerwazy Rębajło – wierny sługa Horeszków, klucznik, świadek śmierci Stolnika i wcześniejszych zalotów Jacka Soplicy do Ewy Horeszkówny; zawzięty przeciwnik Sopliców, który dopiero po spowiedzi Jacka zmienia do nich swoje nastawienie;

Protazy – ostatni woźny trybunału na służbie u Sędziego, wierny Soplicom; tęskniący do dawnych, szlacheckich czasów;

Podkomorzy – przyjaciel Sędziego, pełni funkcję osoby, która ma rozstrzygnąć spór o zamek; jeden z obrońców rodzimej tradycji;

Stolnik – ostatni z rodu Horeszków, zwolennik Konstytucji 3 maja; przeciwnik Targowicy, zastrzelony przez Jacka Soplicę podczas oblężenia zamku przez Rosjan;

Ewa Horeszkówna – jedyna córka Stolnika, matka Zosi, po odmowie związku z Jackiem Soplicą, wydana za wojewodę, razem z którym później została wywieziona na Syberię;

Jankiel – Żyd, właściciel karczmy w Soplicowie, patriota, szanowany obywatel, niezrównany cymbalista, który w swoim koncercie na zaręczynach Zosi przedstawia historię Polski między 1791 a 1812 rokiem.;

Maciej Dobrzyński – przedstawiciel i nieformalny przywódca rodu Dobrzyńskich; roztropny, trzeźwo myślący, zdystansowany wobec niezachwianej wiary w siły Napoleona, marzący o wodzu-Polaku.