KSIĄDZ

A. Mickiewicz IV cz. Dziadów, bohater pierwszoplanowy; ksiądz unicki (greckokatolicki), racjonalista, opozycjonista Gustawa

Wygląd: Brak informacji w utworze, jedynie Gustaw wspomina o siwych włosach Księdza, co świadczyłoby o tym, że nie jest już młody

Życiorys: Wdowiec, samotnie wychowujący dwoje dzieci. Stracił żonę i dwójkę starszych dzieci. Kiedyś jego wychowankiem był Gustaw

Charakterystyka, poglądy: Jest partnerem w dyskusji na temat natury ludzi i świata, o której z pozycji romantycznego indywidualisty wypowiada się Gustaw. Ksiądz natomiast to filozof-racjonalista. Dla niego świat jest uporządkowany, duchowny uważa, że należy się godzić z wyrokami losu i przyjmować życie takim, jakie jest. Próbuje zdroworozsądkowo spojrzeć na nieszczęście Gustawa, stara się logicznie ocenić, co w jego życiu było dobre, co złe, tłumaczy, uspokaja. Niestety, jego rozumowe argumenty nie trafiają do Gustawa - romantycznego indywidualisty. Jako racjonalista ksiądz pozostaje ślepy wobec "prawd żywych". Dla niego miłość Gustawa była chorobą. Ostatecznym dowodem, że ksiądz nie rozumie świata natury i nie uznaje tego, co nadprzyrodzone, metafizyczne, jest fakt, że potępia obrzęd "dziadów" i tych, którzy w nim uczestniczą: "... Dziady, te północne schadzki / (...) / Pełen guślarstwa obrzęd świętokradzki". Gustaw surowo go za to gani:

"Wstydź się, wstydź się, mój ojcze, gdzie rozum? gdzie wiara?"

Rola w utworze: Ksiądz z IV cz. Dziadów jest bardzo podobny do Starca z ballady Romantyczność i spełnia w dramacie podobną rolę. Jest partnerem polemiki, którą jako zwolennik "szkiełka i oka" przegrywa