KONRAD WALLENROD

Konrad Wallenrod, wielki mistrz krzyżacki, działa w Zakonie krzyżackim. Dla dobra ojczyzny poświęca własne szczęście i szczęście ukochanej oraz honor i spokój swojego sumienia. Wychowany w stolicy wroga, zna całą jego potęgę. Nosi w sobie poczucie odpowiedzialności za losy ojczyzny i chce ją ratować za wszelka cenę. Postanawia zniszczyć Zakon podstępem i zdradą. Wstępując na drogę zdrady składa ofiarę ze swej uczciwości i ze swego sumienia. Po dokonaniu dzieła zniszczenia Zakonu Konrad rezygnuje z ucieczki przed zemstą Krzyżaków i ginie wypijając truciznę. Wybrał drogę podstępu, kłamstwa i zbrodni, która była drogą niezgodną z etosem rycerskim i sam uważał tę drogę za niemoralną. Zemstę przygotowywał latami, musiał żyć wśród wrogów, pod cudzym nazwiskiem. Szybko zdał sobie sprawę z tego, że marzenie o powrocie do dawnego życia jest nierealne, wraz z wypełnieniem misji skończyła się jego rola. Poniósł klęskę jako człowiek, jego walka była wbrew naturze i honorowi, zniszczyła go. Tytułowy bohater powieści z dziejów litewskich i pruskich Adama Mickiewicza "Konrad Wallenrod" to młody Litwin Walter Alf, wychowany na dworze książęcym przez Halbana. Walter kocha i poślubia Aldonę. Za młodu został porwany przez Krzyżaków, w czasie bitwy udało mu się wrócić na Litwę. Jest rozdarty wewnętrznie, postanawia wrócić do Zakonu, żeby go zniszczyć od wewnątrz. Dochodzi do zaszczytu Wielkiego Mistrza. Osłabia i niszczy potęgę Zakonu.

DZIEJE KONRADA WALLENRODA

Konrad został porwany za młodu przez Krzyżaków, dzieciństwo i młodość spędził wśród wrogów. Został porwany jako pięcioletni chłopiec, rodziców nigdy nie zobaczył, bo zginęli podczas najazdu. W niewoli dano mu imię Walter von Stadion i nazwisko Alf. Wychowywano go na Niemca. Halban, litewski wajdelota uświadomił chłopcu kim jest, śpiewał mu litewskie pieśni i budził miłość do Litwy, a nienawiść do Niemców i pragnienie zemsty. W czasie potyczki Krzyżaków z Litwinami Alf przeszedł na stronę rodaków, pociągając za sobą Halbana i przybył do Kowna. Znalazł się na dworze księcia Kjestuta, zakochał się w jego córce Aldonie i ożenił się z nią. Wałczył z Krzyżakami, postanowił ratować swój naród i poświęcić swe życie dla ojczyzny. Zdecydował się na użycie podstępu. Porzucił Litwę, wrócił do Krzyżaków. Wyruszył do Palestyny, podejrzany o zabójstwo Hrabiego, uciekł do Hiszpanii, gdzie zdobył sławę w walce z Maurami. W Malborku przyjął śluby zakonne i został obrany wielkim mistrzem krzyżackim, mógł kierować Zakonem. Kontaktuje się z Aldoną, która wstąpiła do klasztoru. Zamieszkała w wieży w pobliżu malborskiego zamku jako pustelnica. Konrad wyrusza na czele Krzyżaków na wojnę przeciw Litwie, Zakon ponosi klęskę. Konrad zostaje zdemaskowany jako zabójca Hrabiego, prawdziwego Konrada Wallenroda. Trybunał Zakonu wydaje na niego wyrok śmierci. Żegna się z Aldona, wypija wino zaprawione trucizną. Pada na ziemię martwy.

TRAGIZM KONRADA WALLENRODA

Konrad jest tajemniczy, rozdarty wewnętrznie, dumny, pyszny, przebiegły, wielki indywidualista, postać tragiczna. Dla dobra ojczyzny poświęca szczęście własne i ukochanej. Musiał dokonać wyboru między miłością do Aldony, a poświeceniem się dla ojczyzny. Musiał wybierać pomiędzy nakazami honoru rycerskiego a obowiązkiem patriotycznym. Wybiera drogę podstępu i zbrodni, która jest drogą niezgodną z etosem rycerskim. Wybiera obowiązek patriotyczny, poświęca szczęście osobiste, honor, życia. Walczy drogą kłamstwa i zdrady, męczą go wyrzuty sumienia. Konrad ponosi klęskę osobistą, musi zginąć. Poświeceniem swoim wybawił Litwę od terroru Krzyżaków.

CO TO JEST WALLENRODYZM

Wallenrodyzm to termin wywodzący się od nazwiska tytułowego bohatera powieści poetyckiej Adama Mickiewicza "Konrad Wallenrod". Postawa polegająca na sięganiu po nieetyczne metody w realizacji słusznych celów, z czym wiąże się wewnętrzny konflikt i ostateczna moralna porażka bohatera. Tragiczna ofiara bohatera poświęcającego życie etyczne i duszę dla ocalenia bytu zbiorowości. Bohater posiada cechy romantyka, ale działa jeszcze drogą podstępu i zdrady, dla dobra ogółu, dla ojczyzny. To działanie staje się przyczyna jego konfliktu wewnętrznego i prowadzi do klęski.

ROLA POEZJI I PIEŚNI W ŻYCIU NARODU. "PIEŚŃ WAJDELOTY"

Pieśń jako łącznik między przeszłością a teraźniejszością, największa świętość zawierająca uczucia narodowe:

"O wieści gminna ! ty arko przymierza

Między dawnymi i młodszymi laty:

W tobie lud składa broń swego rycerza,

Swych myśli przędzę i swych uczuć kwiaty."

Pieśń przechowuje pamięć o dawnych ludziach i ich czynach, utrwala historię i tradycję narodu. A przede wszystkim pobudza patriotyzm. Poezja jest niezniszczalna, przekazywana z pokolenia na pokolenie, będzie istnieć tak długo jak długo naród będzie żył:

"Arko ! tyś żadnym nie złamana ciosem,

Póki cię własny twój lud nie znieważy.

Płomień rozgryzie malowane dzieje,

Skarby mieczowi spustoszą złodzieje,

Pieśń ujdzie cało."

Poezja towarzyszy narodowi i budzi do walki, podtrzymuje na duchu i zagrzewa do walki. Halban nie zginął z Konradem, został, aby głosić innym wieść o jego czynach: "Z tej pieśni wstanie mściciel naszych kości !"

"KONRAD WALLENROD" JAKO POWIEŚĆ POETYCKA

Powieść poetycka to synkretyczny gatunek literacki, łączący elementy liryki i epiki. Utwór poetycki, którego przesycona nastrojem grozy i tajemniczości fabułą, ulokowana często w odległej epoce lub miejscu i przedstawiająca dramatyczne dzieje konfliktu, opowiedziana jest w sposób fragmentaryczny, z naruszeniem chronologii wydarzeń i uzupełniona lirycznymi monologami narratora. Gatunek powstał w okresie romantyzmu w literaturze angielskiej.

Cechy powieści poetyckiej na przykładzie "Konrada Wallenroda":

- luźna kompozycja utworu, pełna tajemnic, elementy fabuły luźno ze sobą powiązane

- synkretyzm ( łączenie w jednym systemie odmiennych a nawet sprzecznych poglądów, stylów, estetyk, gatunków i rodzajów poetyckich )

- połączenie partii epickich z lirycznymi i dramatem

- realizm, brak fantastyki

- nastrój grozy, tajemniczości oraz zagadkowości

- w "Powieści wajdeloty" polski heksametr na wzór "Iliady" Homera.

WARTOŚCI IDEOWE "KONRADA WALLENRODA"

Adam Mickiewicz ukazał w swym utworze obowiązek wobec ojczyzny, przekonanie, że istotną rolę może odegrać nieprzeciętna jednostka. Poeta przedstawił tragizm narodu, który usiłuje wałczyć o wolność ojczyzny, ukazał walkę drogą podstępu, ale wiedział, że zdrada demoralizuje.

SŁYNNE CYTATY Z KONRADA WALLENRODA:

"Wszystko rozerwie nienawiść narodów, Wszystko rozerwie-lecz serca kochanków Złączą się znowu w pieśniach wajdeloty..."

"O pieśni gminna, ty stoisz na straży Narodowego pamiątek kościoła"

"Skąd Litwini wracali? Z nocnej wracali wycieczki Wzięli łupy bogate w zamkach i cerkwiach zdobyte..."

"Wielkie serca, Aldono, są jak ule zbyt wielkie, Miód ich zapełnić nie może, stają się gniazdem jaszczurek."

"Znam ja was, każda piosnka wajdeloty, Nieszczęście wróży jak nocnych psów wycie (...) Na kształt gadziny obwija pierś dziecka I wlewa w duszę najsroższe trucizny, Głupią chęć sławy i miłość ojczyzny."