Historia integracji europejskiej i powstawania instytucji Wspólnot Europejskich na dobre rozpoczyna się z dniem 19 września 1946 roku, kiedy brytyjski premier, Winston Churchill postulował stworzenie Stanów Zjednoczonych Europy. Dwa lata później, 5 maja 1948 udało się stworzyć Radę Europy z siedzibą w Strasburgu, jednak był i jest to organ nie Unii Europejskiej jedna z najważniejszych europejskich instytucji o charakterze międzynarodowym. 9 maja 1950 roku przedstawiony zostaje przez Roberta Schumana jego plan, mający za cel stworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (w skrócie EWWiS), co dokonuje się rok później - 18 kwietnia 1951 roku w Paryżu, podpisany zostaje odpowiedni Traktat, powołujący do życia Europejską Wspólnotę Węgla i Stali. Pod Traktatem podpisują się przedstawiciele państw: Republiki Federalnej Niemiec, Francji, Holandii, Belgii, Luksemburgu.

Na mocy Paktu Brukselskiego (stworzonego pod koniec lat 40. XX wieku), swoją działalność rozpoczyna Unia Zachodnioeuropejska (23 października 1954roku), którą tworzą: Republika Federalna Niemiec, Wielka Brytania, Holandia, Francja, Luksemburg oraz Włochy (w roku 1990 do państw tych dołączy jeszcze Hiszpania oraz Portugalia, a w 1995 roku także Grecja).

Kolejnym krokiem, a jednocześnie istotnym wydarzeniem na drodze do szerszej integracji jest popisanie 25 marca 1957 roku Traktatów Rzymskich, na mocy których powstają dwie nowe wspólnoty: Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG), a także Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euroatom). W osiem lat później, 8 kwietnia 1965 roku dzięki Traktatowi o Fuzji Organów, dokonuje się ujednolicenie instytucjonalnej płaszczyzny trzech istniejących Wspólnot w Europie.

Krok kolejny: powołanie do życia 1 lipca 1968 roku unii celnej, dzięki której znoszone zostają wewnętrzne cła i ograniczenia w wymianie handlowej pomiędzy krajami Wspólnot.

Lata siedemdziesiąte XX wieku to szereg następnych przedsięwzięć integracyjnych. Najpierw, z pierwszym dniem 1873 roku do Wspólnot Europejskich przystępuje Dania, Wielka Brytania oraz Irlandia. W drugiej połowie lat siedemdziesiątych natomiast Rada Europejska tworzy Europejski System Walutowy (który wszedł w życie 13 marca 1979 roku z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 1979 roku) oraz Europejską Jednostkę Walutową.

Dekada ta zakończyła się ostatecznie wyborami powszechnymi do Parlamentu Europejskiego - były to pierwsze takie wybory w historii Europy (odbyły się one w dniach 7-10 czerwca 1979 roku). Wyborcy mogli głosować na eurodeputowanych, wystawianych przez swoje rodzime państwa (instrukcje o kandydatach zawiera 138 artykuł Traktatu o Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej).

Lata osiemdziesiąte to przede wszystkim: wstąpienie w szeregi państw członkowskich Wspólnot Europejskich Hiszpanii i Portugalii (1 stycznia 1986 roku), wejście w życie Jednolitego Traktatu Europejskiego (1 lipca 1987 roku), a dla naszego kraju najważniejsze pozostaje ponowne nawiązanie dyplomatycznych stosunków z Zachodnią Europą i zatwierdzenie z nią układów gospodarczych (odpowiednio: 16 września 1988 roku oraz 19 września 1989 roku).

Procesy zjednoczeniowe w latach 90. doprowadziły do powstania Unii Europejskiej, znanej nam w obecnej postaci.

1 lipca 1990 roku Unia Gospodarcza i Walutowa prowadzi działania w zakresie pełnej swobody w przepływie kapitału wewnątrz Wspólnot, a 7 lutego 1992 roku podpisany zostaje Traktat z Maastricht o Unii Europejskiej (której podstawowa forma ma postać trzech filarów: Wspólnoty Europejskiej, Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych).

W roku 1994 (1 stycznia) Unia Gospodarcza i Walutowa przeprowadza drugi etap swoich działań: tworzą się instytucje koordynujące działania Unii, powstaje Europejski Instytut Walutowy (który z kolei w 1998 roku zostanie zastąpiony Europejskim Bankiem Centralnym). W roku 1995 Unia Europejska powiększa się o Austrię, Szwecję i Finlandię, a wspólną walutą Unii staje się euro.

W roku 1997 podpisany zostaje kolejny traktat - tym razem Traktat Amsterdamskim a dwa lata później następuje trzeci etap UgiW, polegający na wprowadzeniu wspólnej waluty.

W historycznym roku 2000, ma miejsce szczyt Unii w Nicei (między 7 a 11 grudnia 2000 roku), na którym proklamowana zostaje Karta Praw Podstawowych, stanowiąca najważniejszy zestaw praw człowieka i praw oraz swobód obywatelskich.

1 stycznia 2002 roku natomiast, głównym, prawnym środkiem płatniczym w Unii Europejskiej staje się euro. Wypiera ono krajowe waluty, które najpóźniej do polowy lata tego samego roku muszą zostać wycofane z wewnętrznego obiegu. Od tej pory w zjednoczonej Europie płatności, zakupów i transakcji dokonywać będzie wyłącznie w euro, a waluta ta stanie się symbolem całej Unii Europejskiej.