Unia Europejska formalnie powstała po podpisaniu w 1992 roku Traktatu z Maastricht. Nie oznaczało to jednak likwidacji istniejących dotąd Wspólnot Europejskich. Po Traktacie z Maastricht państwa członkowskie zrezygnowały z części swoich prerogatyw na rzecz Unii Europejskiej. Unia korzysta z tych uprawnień za pomocą organów Wspólnot Europejskich. Można je podzielić na główne, doradcze i pozostałe. Zaczynając analizę od organów głównych w pierwszej kolejności należy scharakteryzować Parlament Europejski. Jego głównym celem jest reprezentacja interesów obywateli państw członkowskich, którzy go wybrali. Od 1979 roku wybory do Parlamentu europejskiego mają charakter bezpośredni. Odbywają się one co pięć lat. Obecnie (2006) w ławach Parlamentu zasiada 732 deputowanych, zrzeszonych w dziewięciu frakcjach (jeśli jako oddzielną frakcję potraktujemy niezrzeszonych). Deputowani organizują się na zasadzie politycznej a nie narodowej. Ich mandat trwa pięć lat, podobnie jak kadencja Parlamentu Europejskiego, nie można go łączyć z innymi funkcjami. Pracami Parlamentu kieruje Przewodniczący; jest nim obecnie Joseph Borrell Fontenelles. Parlament Europejski posiada aż trzy siedziby: w Brukseli (tu odbywają się posiedzenia komisji i niektóre sesje plenarne), w Luksemburgu (tu zlokalizowane są jednostki administracyjne Parlamentu) i w Strasburgu (tu odbywa się większość sesji plenarnych). Jak powyżej stwierdzono, prace parlamentu przebiegają w trybie sesyjnym, ale jest to tryb dwuetapowy. W pierwszym etapie następuje przygotowanie do sesji plenarnej, kiedy to kwestie przygotowane do debaty opracowywane są w komisjach. Drugi etap to właściwa sesja plenarna, w której dyskutuje się nad projektami aktów prawnych i przegłosowuje ewentualne poprawki. Zadania Parlamentu Europejskiego można podzielić na trzy grupy. Pierwszą stanowi przyjmowanie aktów prawa europejskiego. trzeba jednak zaznaczyć, że w odróżnieniu od parlamentów krajowych, Parlament Europejski nie ma wyłączności w kwestii stanowienia prawa, lecz za pomocą mechanizmu "współdecyzji" wprowadza je w życie wraz z Radą Unii Europejskiej, przy czym jego kompetencje ograniczają się w zasadzie do wydawania opinii na temat danego aktu. Parlament Europejski nie posiada inicjatywy ustawodawczej. Drugim zadaniem Parlamentu Europejskiego jest demokratyczny nadzór nad pozostałymi organami Unii Europejskiej, w szczególności nad Komisją Europejską. Parlament bowiem zatwierdza kandydatury Komisarzy oraz ma prawo zgłosić wotum nieufności wobec poszczególnych członków Komisji, jak również wobec całego jej składu. Trzecim zadaniem Parlamentu Europejskiego są jego kompetencje budżetowe. Co prawda, Parlament współtworzy budżet Unii wraz z Radą Unii Europejskiej, ale nie może być on zaakceptowany bez podpisu Przewodniczącego Parlamentu. Kolejnym organem Unii Europejskiej jest Rada Unii Europejskiej. Jest ona główną instytucją decyzyjną Unii Europejskiej. W jej skład wchodzą ministrowie rządów państw członkowskich, przy czym podpis danego ministra pod aktem prawnym jest równoznaczny z podpisem rządu, który reprezentuje. Rada Unii Europejskiej ma bardzo szeroki zakres zadań. Zajmuje się legislacją (wspólnie z Parlamentem Europejskim), nakreśla główne kierunki polityki społecznej i gospodarczej krajów członkowskich, zawiera umowy międzynarodowe pomiędzy Unią Europejską a państwami trzecimi lub organizacjami międzynarodowymi, wspólnie z Parlamentem zatwierdza unijny budżet, określa kierunki działań w II Filarze (Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa) oraz kieruje pracami na rzecz współdziałania krajowych sądów i policji (III Filar). Kilka razy do roku odbywają się spotkanie prezydentów bądź premierów państw członkowskich z Przewodniczącym Komisji Europejskiej. gremium to tworzy wtedy Radę Europejską i ustala priorytety w kwestiach, których nie można było rozstrzygnąć w ramach posiedzeń Rady Unii Europejskiej. Przygotowaniem prac Rady zajmuje się COREPER, czyli zespół stałych przedstawicieli (są nimi ambasadorowie państw członkowskich Unii). Ponadto, każde państwo członkowskie przewodniczy pracom Rady Unii Europejskiej w ramach tzw. prezydencji, która trwa sześć miesięcy. Prezydencja Polski wypada dopiero w 2012 roku, w okresie od lipca do grudnia. Obok prezydencji ważną rolę w koordynowaniu działań Rady odgrywa Sekretarz Generalny, a pomaga mu jego zastępca odpowiedzialny za Sekretariat. Obecnie Sekretarzem Generalnym jest Javier Solana. Decyzje w Radzie Unii Europejskiej podejmowane są w drodze głosowania, przy czym, ilość głosów przypadająca na dane państwo zależy od ogólnej liczby jego obywateli. Najczęściej przyjęcie stanowiska wymaga większości kwalifikowanej, tzn. zgody na nie większości państw i co najmniej 232 głosów "za" (na 321 możliwych). Kolejną instytucją unijną jest Komisja Europejska. To organ zupełnie niezależny od rządów państw członkowskich, choć w jego skład wchodzą ich przedstawiciele w randze Komisarza. Komisarze działają jednak wyłącznie w imieniu i interesie Unii Europejskiej i nie są skrępowani decyzjami władz swych ojczystych krajów. Komisja Europejska posiada inicjatywę ustawodawczą, a propozycje aktów prawnych przedstawia Parlamentowi i Radzie Unii do zatwierdzenia. Kadencja Komisji trwa pięć lat, ale może zostać skrócona w wyniku przejścia w Parlamencie wotum nieufności dla jej składu. Pracami omawianej instytucji kieruje Przewodniczący; jest nim teraz José Manuel Barroso. Liczebność składu Komisji może być różna; obecnie każdy kraj ma w niej jednego przedstawiciela, ale po kolejnym rozszerzeniu Unii sytuacja ta z pewnością ulegnie zmianie. Siedzibą Komisji Europejskiej jest Bruksela, ale agendy tej instytucji znajdują się w wielu państwach członkowskich. oprócz wspomnianej już funkcji prawodawczej, Komisja Europejska zajmuje się zarządzaniem budżetem i wdrażaniem unijnych polityk , reprezentacją Unii w stosunkach zewnętrznych oraz czuwaniem nad przestrzeganiem prawa unijnego. Obok scharakteryzowanej powyżej triady, czyli głównych instytucji europejskich funkcjonuje Trybunał Sprawiedliwości z siedzibą w Luksemburgu. W jego skład wchodzą wykwalifikowani bezstronni sędziowie, po jednym z każdego kraju członkowskiego. Ich kadencja trwa sześć lat i może być przedłużona. Dodatkowo, spośród siebie sędziowie wybierają Przewodniczącego Trybunału Sprawiedliwości na trzyletnią kadencję. Oprócz sędziów w pracach Trybunału uczestniczy ośmiu rzeczników generalnych, którzy opiniują sprawy znajdujące się na wokandzie. Głównym zadaniem Trybunału jest stanie na straży przestrzegania, interpretowania i wdrażania prawa europejskiego. Trybunał orzeka w następujących kwestiach: odesłania prejudycjalne (gdy sądy krajowe mają problemy z interpretacją prawa europejskiego, a przez to wdrożenia go w prawo lokalne), skargi na uchybienie zobowiązaniom (gdy istnieją przesłanki, że dane państwo nie spełnia wymogów, jakie nakładają na nie traktaty), skargi na zaniechanie działania (gdy główne instytucje Unii Europejskiej nie podejmują działań przewidywanych przez traktaty), skargi o unieważnienie (gdy dany akt prawny jest niezgodny z obowiązującym prawem europejskim). Praca Trybunału Sprawiedliwości obejmuje etap pisemny i ustny. W pierwszym strony składają pisemne oświadczenia, dzięki którym sędziowie mogą rozeznać się w przedmiocie sprawy. Etap ustny to rozprawa właściwa z ogłoszeniem wyroku. Od 1989 roku obok Trybunału Sprawiedliwości działa Sąd Pierwszej Instancji. Jego skład i kadencyjność oraz forma pracy jest w zasadzie identyczna jak w przypadku Trybunału (w Sądzie Pierwszej Instancji nie występuje funkcja rzecznika generalnego). Sąd ten rozstrzyga wszelkie skargi wniesione przez osoby fizyczne i prawne, przez państwa członkowskie przeciwko Komisji Europejskiej. Poza tym jest właściwy w postępowaniach związanych z: nielegalną pomocą państwa, nieuczciwą konkurencją, odszkodowaniami, znakami towarowymi Wspólnot oraz we wszystkich sprawach, w których został wskazany jako właściwy do ich rozpatrzenia. Do instytucji unijnych działających na gruncie władzy sądowniczej zaliczyć można jeszcze Europejski Trybunał Obrachunkowy, którego prace skoncentrowane są na kontroli wykonania budżetu. Jego pracownicy nie mogą jednak egzekwować prawa, ale wszelkie uchybienia zgłaszają Europejskiemu Urzędowi ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF). Przechodząc do organów doradczych, zacznę od krótkiej analizy Europejskiego Komitetu Społeczno-Ekonomicznego. Jego członkami są pracodawcy, związki zawodowe, rolnicy i różne grupy interesu. Liczebność Komitetu ustalana jest podobnie jak w przypadku Rady Unii Europejskiej. Do głównych zadań tego organu należy: doradztwo instytucjom głównym Unii Europejskiej oraz zachęcanie społeczeństwa państw członkowskich do zaangażowania w kształtowanie polityki wspólnotowej. Drugim organem doradczym jest Komitet Regionów. Jego skład stanowią urzędnicy władz lokalnych państw członkowskich, a liczba członków ustalana jest identycznie jak w Europejskim Komitecie Społeczno-Ekonomicznym. Członkowie Komitetu Regionów doradzają organom głównym w kwestiach związanych z samorządem lokalnym. Jeżeli chodzi o pozostałe organy Unii Europejskiej, to można zaliczyć do nich organy finansowe ( Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Fundusz Inwestycyjny i Europejski Bank Centralny), organy międzyinstytucjonalne (Urząd Publikacji, Europejski Urząd Doboru Kadr i Europejska Szkoła Administracji), organy zdecentralizowane Unii Europejskiej (Agencje) oraz organy wyspecjalizowane (Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich i Europejski Inspektor Ochrony Danych).

Kończąc, warto zanalizować system prawa Unii Europejskiej. Należy stwierdzić, że źródła prawa europejskiego można podzielić na pierwotne i wtórne, przy czym prawo pierwotne ze swej istoty jest nadrzędne w stosunku do prawa wtórnego. Do pierwotnych źródeł prawa zalicza się traktaty założycielskie, a więc Traktat Paryski z 18 IV 1951 r., Traktaty Rzymskie z 25 III 1957 r. oraz wszelkie umowy nowelizujące te umowy. Nieco bardziej złożony charakter mają wtórne źródła prawa, czyli akty prawne powstałe w wyniku działania głównych instytucji Unii Europejskiej oraz Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji. Można je podzielić na: rozporządzenia (obowiązują na terenie całej Unii, są wiążące w całej swej rozciągłości), dyrektywy (wiążące dla państw-adresatów co do celów a nie środków), decyzje (wiążące w całości wszystkich adresatów) oraz zalecenia i opinie (nie mają charakteru wiążącego).