ŚREDNIOWIECZE

1.NAZWA EPOKI I PERIODYZACJA

Średniowiecze to epoka nazywana również określeniem łacińskim media aeva wprowadzona przez renesansowych humanistów. W renesansie uznawano średniowiecze za czas przestoju, za czas przejścia od wspaniałego czasu antycznego do równie wspaniałego renesansu właśnie. Nazwa ta miała stosunek lekceważący, a ludzie renesansu zarzucali swym poprzednikom, że żyli oni w zacofani i zabobonach. Później stosunek badaczy tej epoki uległ zmianie i dostrzeżono szereg wartości intelektualnych jakie przyniosła ze sobą ta epoka. Średniowiecze w Europie trwało ponad 10 stuleci. Za początek Średniowiecza uważa się rok 306 to jest rok wstąpienia na tron bizantyjski Konstantyna Wielkiego. Za kres tej epoki zwykło się przyjmować aż trzy wydarzenia i trzy daty: rok 1450 wynalezienie druku przez Gutenberga, rok 1453 upadek Konstantynopola albo rok 1492 odkrycie Ameryki przez Kolumba.

W Polsce za początek Średniowiecza przyjmuje się rok 966 to jest moment przyjęcia przez Polaków chrześcijaństwa. Polskie średniowiecze zawarte jest w sześciu wiekach, w których to wiekach panowały dwie wielkie dynastie Piastów a potem Jagiellonów. Trzeba jednaj zaznaczyć, że czasy ostatnich Jagiellonów przypadają już na renesans. Bez wątpienia najważniejszym wydarzeniem jest przyjęcie przez Polaków chrztu. To wydarzenie sprawi bowiem, że Polska będzie się mogła liczyć wśród innych krajów chrześcijańskiej Europy. Stolica Polski mieści się najpierw w Gnieźnie a potem w Krakowie. Przyjęcie chrztu sprawia, że na te tereny wkracza administracja kościelna i może zostać utworzone arcybiskupstwo w Gnieźnie, oraz pojawia się nowy rodzaj architektury co szczególnie widoczne jest w Poznaniu, Gnieźnie, Krakowie i Wrocławiu. Właśnie w tych miastach istnieć będą najważniejsze kulturalne ośrodki państwa polskiego, w których to ośrodkach nastąpi rozwój języka polskiego i polskiej literatury. Następuje w nim rozkwit gospodarczy i wzrost znaczenia Polski w Europie. Kres przypada na czas tworzenia się pierwszych oficyn wydawniczych tj. początek XVI wieku.

2.ŚWIATOPOGLĄD

Był on kształtowany przez następujące czynniki:

Teocentryzm podporządkowanie wszelkich swoich dokonań i osiągnięć Bogu. Podporządkowanie wszelkich osiągnięć kulturalnych w literaturze, sztuce i religii; słowo theos oznacza w jęz, łacińskim Bóg, ten który stworzył świat postrzegany był jako Piękno, Dobro i Prawda. Ludzie zaczęli więc przywiązywać większą wagę do wszelkich dóbr duchowych nad doczesnymi, a różnorodne zjawiska atmosferyczne interpretowano jako bezpośrednią ingerencję Boga w ludzkie życie. Ogromne znaczenie przywiązywano do myśli o życiu pośmiertnym. Tym problemom podporządkowana została literatura i malarstwo oraz architektura.

Uniwersalizm czyli jednakowość, jednolitość polegał na tym, że wszystkie aspekty życia podporządkowane były wspólnej wierze, religii Uznanie zwierzchnictwa papieża i jego wpływu na politykę państwową z kolei władzę świecką sprawował cesarz władca Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego powstałego po upadku Cesarstwa Rzymskiego. Urzędowym językiem stała się łacina. Z czasem dopiero zaczęły się wyłaniać poszczególne państwa do tego momentu Europa była jedną wielką uniwersalną całością stąd też to pojęcie.

Anonimowość w literaturze i sztuce twórców obowiązywała zasada pozostawiania utworów bez podania autora. Sztuka uznana była za dzieło Boga jedynego wielkiego autora, człowiek był jedynie narzędziem w Jego rękach. Istotne było jaką wartość stanowiło samo dzieło a nie osoba, która je napisała.

Dominacja łaciny języki narodowe traktowano jako języki ludowe; obok niej istniały języki narodowe ale dzieła tworzono jednak po łacinie

Indywidualizm pojawił się w opozycji do uniwersalizmu jako wyraz dążenia do odrębności językowej

Dualizm pojmowanie otaczającego świata, świata wartości w dwóch przeciwstawnych kategoriach, dobro-zło, niebo-piekło, zbawienie-potępienie, jasność-ciemność, cnota-występek. Każda rzecz ma dwie strony duchową i materialną.

Pareneza dydaktyczny, wychowawczy i moralizujący charakter wszelkich przejawów szeroko rozumianej kultury: literatura, sztuka filozofia i religia; Wskazywanie wzorców osobowych, powoływanie się na autorytet Ojców Kościoła i Pisma Świętego. Powoływanie się na autorytet świętego Augustyna i świętego Tomasza z Akwinu.

Zamiłowanie do magii, liczb i symboli ponieważ przyjmowano wiarę w Boga jako wyznacznik wszelkich zachodzących w świecie zjawisk dlatego też w ten właśnie sposób odczytywano wszelkie zjawiska przyrody. I tak tęcza stała się symbolem biblijnego przymierza Boga z ludźmi podobnie interpretowano też inne zjawiska atmosferyczne. Podobne znaczenie przypisywano też wszelkim liczbom. Trójka była symbolem Trzech Osób Boskich, czwórka była wyjątkową liczbą albowiem stanowiła pewną doskonałość są cztery żywioły i cztery strony świata. Złą sławą aż do dnia dzisiejszego cieszy się 13 wtedy symbolizowała śmierć.

3. CZŁOWIEK I REPREZENTOWANE PRZEZ NIEGO WZORCE OSOBOWE

Wzór idealnego rycerza

Przykład Roland z "Pieśni o Rolandzie" albo Tristan z eposu miłosnego "Dzieje Tristana i Izoldy"

Charakterystyczne cechy:

odwaga

męstwo

waleczność

pobożność

wierność wybrance serca

doskonałość we władaniu mieczem

Wzór idealnego władcy

Przykład Karol Wielki "Pieśń o Rolandzie", Bolesław Chrobry i Bolesław Krzywousty "Kronika polska" Galla Anonima

Charakterystyczne cechy:

Waleczność

Mądrość

Miłosierdzie

Łaskawość

Odwaga

Pobożność

Duma

Sprawiedliwość

Wzór świętego - ascety

Przykłady: święty Aleksy

Święty Franciszek

Święty Jerzy, który zabił smoka

Święta Kinga

Charakterystyczne cechy:

Pobożność

Umartwianie ciała

Modlitwa

Medytacja

Ubóstwo

Pokora

Męczeństwo

4. POLSKIE ZABYTKI PIŚMIENNICZE

Język łaciński znany był ludziom wykształconym, zapisywano w nim wszelkiego rodzaju dokumenty, dzieła literackie. Język polski dopiero próbował się kształtować. Podejmowano nieśmiałą próbę zapisywania pierwszych tekstów w języku polskim. Zapisywano więc w łacińskich nazwach pojedyncze wyrazy będące nazwami miejscowości, miast, imionami potem próbowano zapisywać całe zdania. Koniec Średniowiecza przynosi ukształtowanie języka polskiego.

Wiek IX Geograf Bawarski anonimowy autor po raz pierwszy zapisał w języku polskim pierwsze polskie nazwy. Były to nazwy plemion zamieszkujących terytorium Polski - Wiślanie Goplanie i Opolanie.

Wiek X Dagome iudex najstarszy państwowy dokument pochodzący z czasów Mieszka I, kiedy to władca oddał swe państwo pod opiekę papieżowi. Odnalezione zostały w tym dokumencie zniekształcone słowa odpowiadające nazwom polskich miast takich jak Kraków, Gniezno lub rzek Odra

Wiek XI Kronika Thietmara biskupa mersburskiego odnaleźć można niepoprawnie zapisane nazwy : Ślężanie, Odra, Wrocław, Głogów oraz imię naszego władcy Bolesława Chrobrego, którego czyny w tym historycznym dziele są tu opisywane.

Wiek XII Bulla gnieźnieńska datowana na rok 1136, zwana złotą bullą języka polskiego powstałą w kancelarii papieża Innocentego II. Zapisane tu zostały nazwy 410 polskich nazw miast i rzeczy.

Wiek XIII Księga henrykowska to kronika klasztoru ojców cystersów z Henrykowa. W której zapisane jest pierwsze polskie zdanie przy roku 1270.

Daj , ać ja pobruszę, a ty poczywaj co oznacza daj pomielę (żarnami) a ty odpoczywaj. Zdanie to zostało wypowiedziane przez Boguchwała do jego zmęczonej pracą żony.

Wiek XIV Kazania świętokrzyskie umieszczone w oprawie kodeksu kanonicznego z klasztoru benedyktynów z XV wieku. Odnalezione przez Brucknera w Petersburgu, ze znalezionych fragmentów udało się odzyskać sześć kazań w tym jedno całe.

Wiek XIV Psałterz floriański jego nazwa pochodzi od austriackiego miasteczka, w którym był przechowywany. W1931 roku polskim władzom udało się odzyskać ten psałterz i został on umieszczony w Bibliotece Narodowej. Zawarte tu psalmy napisane były w trzech językach, w tym w języku polskim.

Wiek XV Kazania gnieźnieńskie są to 103 kazania w języku łacińskim i 10 kazań w języku polskim. Autor ich nie ujawnił kim jest ani się nie przedstawił. Reprezentował wielkopolski zapis ówczesnej polszczyzny.

Wiek XV Biblia Królowej Zofii tłumaczenie powstało w 1455 roku. Królowa Zofia to żona Władysława Jagiełły. Biblia znana też pod nazwą Biblii szaroszpatackiej odnalezionej na Węgrzech w końcu XIX wieku.

Znane utwory hagiograficzne:

Legenda o świętym Aleksym

Żywot świętego Błażeja

Legenda o świętej Dorocie

Apokryfy na przykład Rozmyślania przemyskie pochodzące z XV wieku. Przedstawiające życie najświętszej Rodziny.

Literatura XV wieku obok literatury religijnej zaczęła interesować się również tematyką świecką:

O zachowaniu się przy stole przykład poezji świeckiej, autorem był burgrabia poznański, poeta Przecław Słota, nawiązuje do zachodnioeuropejskiej etykiety i rycerskiego kultu kobiety. To pierwszy polski utwór zajmujący się obyczajami. Otwiera on szereg późniejszych utworów koncentrujących się na pięknie polskich obyczajów tego okresu. Słota przedstawia dzieło o tym jak należy ucztować. Wprowadzony zostaje tu termin pareneza biesiadna zajmująca się problematyką organizacji wzorowej biesiady. Tego rodzaju poradniki powstawały też w Anglii, we Włoszech, we Francji i w Niemczech szczególnie tam gdzie kwitło życie rycerskie i kultura dworska. Utwór ten dzieli się na dwie części. Część pierwsza to pouczenie jak należy zachowywać się przy stole w czasie uczty a druga część przedstawia kult kobiety, która zasługuje na dbanie o jej osobę. Europejska etyka biesiadna dokładnie dbała o etykietę przy biesiadnym stole. Rozpoczęciu uczty towarzyszyć miała modlitwa, mycie rąk a potem należało zajmować miejsca zgodnie z posiadanym statusem społecznym.

Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią jeden z najdłuższych tekstów, rękopis zaginął podczas II wojny światowej, odtworzony na podstawie tekstu z XVI wieku, zawarty jest w nim motyw tańca śmierci oraz upersonifikowana śmierć. Zawiera alegorię śmierci przedstawionej realistycznie i groteskowo zarazem. Dobitnie ukazana jest wszechmoc śmierci i jej wielka potęga. Ukazuje również przekrój poprzez średniowieczne społeczeństwo i jej hierarchiczny układ, jest jednym wielkim pouczeniem moralnym, mającym na celu ostrzeganie człowieka przed grzesznym życiem. Jest również bardzo czytelna satyrą na ówczesne czasy i stany społeczne. Poprzez język i literacki obraz realizuje motyw danse macabre.

Satyra na leniwych chłopów najstarsza znana satyra pochodząca z II połowy XV wieku obraz życia ówczesnego chłopstwa, na którym ciążyły pańszczyźniane obowiązki, pisana przez szlachcica, chłop postrzegany jako leń i nierób. Utwór niezwykle ważny bo daje realistyczny wizerunek wiejskiego życia z XV wieku. Reprezentant całego stanu, chytry wieśniak wciąż usiłuje oszukać swego pana stosując najprzeróżniejsze sztuczki byleby tylko nie pracować solidnie na roli. Ciągle tylko oszukuje zamiast zabrać się porządnie do roboty. Oczywiście zachowanie wieśniaka nie jest tak do końca jednoznacznie ocenione. Takie bowiem jego zachowanie jest spowodowane pracą na pana a nie na swojej roli.

5.UTWORY NAWIĄZUJĄCE DO ŚREDNIOWIECZA.

RENESANS kontynuacja pisarstwa parenetycznego

Pisano w języku łacińskim nadal

Obecne zafascynowanie tajemniczością fantastyką i magią

Kontynuacja religijności

Nawiązanie w twórczości Szekspira do postaw średniowiecznych (król Makbet)

BAROK Duchowe pokrewieństwo ze Średniowieczem

Twórczość Williama Szekspira, akcja utworów umieszczona w Średniowieczu

Średniowieczna architektura tłem dla tematyki barokowych utworów literackich

Powrót do filozofii świętego Augustyna

Powrót do dualistycznej koncepcji człowieka ciało - duch (poezja Sępa Szarzyńskiego)

Bóg w centrum zainteresowania człowieka

Obsesyjny motyw przemijania i śmierci. Morsztyn sonet "Do trupa"

Kontrreformacja sprawia, że powraca motyw idealnego rycerza broniącego religii

chrześcijańskiej. "Jerozolima wyzwolona" T. Tasso; czas wypraw krzyżowych.

"Wojna chocimska" W. Potocki

"Cyd" P. Corneille

OŚWIECENIE powrót jedynie w fabule dzieła

Rozkwit powieści gotyckiej której to akcja ma miejsce w średniowiecznej scenerii i atmosferze

Ignacy Krasicki "Myszeida"

ROMANTYZM kontynuacja powieści gotyckiej

Średniowiecze źródłem natchnienia i inspiracji

Zainteresowanie mrokami i fantastyką średniowieczną

Schiller ballada "Rękawiczka"

Mickiewicz "Konrad Wallenrod" "Grażyna"

Słowacki "Balladyna" "Lilla Weneda"

POZYTYWIZM powieść historyczna H. Sienkiewicza "Krzyżacy"

MŁODA POLSKA przypomnienie postaci średniowiecznego rycerza Zawiszy Czarnego

S. Wyspiański "Wesele"

Motyw ideologii i filozofii franciszkańskiej w poezji Jana Kasprowicza i Leopolda Staffa.

DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE powieść Zofii Kossak-Szczuckiej "Krzyżowcy" oraz Tadeusza

Parnickiego "Srebrne orły"

LITERATURA WSPÓŁCZESNA Umberto Eco "Imię róży"

Jarosław Iwaszkiewicz "Czerwone tarcze"

Antoni Gołubiew "Bolesław Chrobry"

Stanisław Grochowiak i jego poezja odwołująca się do toposu brzydoty i ascezy

Wisława Szymborska "Miniatura średniowieczna"

6. JAKI JEST TWÓJ STOSUNEK DO ZWROTU "MROKI ŚREDNIOWIECZA" ?

W podświadomości przez długi czas traktowano Średniowiecze jako czas zacofania zabobonów i przesądów. Jako jedynie pośrednika pomiędzy doskonałymi czasami Antyku i Renesansu. W zależności od pojawiających się czasów zmieniał się ów stosunek bo można było ze Średniowiecza właśnie czerpać jak czynili to na przykład romantycy pomysły na niezwykłe, tajemnicze historie.

Literatura późniejszych epok na zawsze przyjęła już charakterystyczne dla Średniowiecza toposy: śmierci, wiecznej miłości, wielkiej wiary, obrony czci i honoru.

Fascynacja Średniowieczem widoczna szczególnie w ekranizacjach średniowiecznych historii. Ekranizacja "Krzyżaków", filmy "Siódma pieczęć" Ingmara Bergmana, "Pieśń słoneczna" Franka Zeffirellego opowiadająca życie świętego Franciszka z Asyżu czy wreszcie sfilmowanie wielkiego francuskiego eposu rycerskiego "Pieśń o Rolandzie" w reżyserii Cassentiego. Moja fascynacja epoką zawiera się w postaci jednej tylko osobie tamtego czasu. Mam tu na myśli świętego Franciszka z Asyżu. Ta postać podważa według mnie cała koncepcję określania średniowiecza jako czas zacofania. Ten biedaczyna z Asyżu stworzył piękną i ponad czasową koncepcję świętości. Zaproponował bowiem bycie wesołym pełnym radości człowiekiem rezygnując z wielu dóbr doczesnego świata. Taki rodzaj świadomego wyboru czyni człowieka naprawdę wolnym i naprawdę wielkim. Zobaczenie i zachwyt Bogiem w otaczającym nas świecie to najdoskonalsze wydarzenie w życiu człowieka. Odkrycie w otaczającym świecie: ludziach, przyrodzie zwierzętach odwiecznej boskiej miłości staje się początkiem przygody której na imię BÓG.

8. ŚREDNIOWIECZNA WIZJA ŚWIATA I JEJ ODBICIE W LITERATURZE

Średniowiecze borykało się z wieloma różnorodnymi problemami, których próba rozwiązania miała odzwierciedlenie w tworzonej literaturze. To ona próbowała dać odpowiedź na szereg nurtujących ludzi problemów.

"Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią" to utwór, który próbuje zmierzyć się z ludzkim strachem przed śmiercią. Lęk przed śmiercią nagłą i niespodziewaną, spowodowaną chorobą, śmiercią na polu bitwy lub jakimś innym nagłym wydarzeniem budził powszechny strach a nawet przerażenie. Kryzys papiestwa, wielkie wojny, epidemie chorób, wielkie fale głodu dziesiątkujące społeczności to myślenie o śmierci, opłakiwanie najbliższych. To nieustające pamiętanie o śmierci, stan wiecznego oczekiwania na nią, nieustające "memento mori" czyli "pamiętaj o śmierci" towarzyszyło codziennemu życiu średniowiecznego człowieka. Trzeba było oswoić śmierć, sprawić by życie było przygotowaniem do najważniejszego spotkania ze Stwórcą. Wobec śmierci wszyscy są równi, nie zważa ona na pozycję społeczną, status majątkowy, płeć czy wiek.

Przychodzi nagle i niespodziewanie i na szczęście wobec niej wszyscy są równi. Trzeba prowadzić godne życie, rezygnować z wszelkich uciech, przygotowywać się na ostateczne spotkanie ze swym Stwórcą. "Pieśń o Rolandzie" przedstawiała doskonałą odpowiedź na pytanie jakim powinien być wspaniały rycerz. Jakimi cechami powinien odznaczać się aby jak najlepiej służyć Bogu, ojczyźnie, swemu władcy, pani swego serca. Obrona religii chrześcijańskiej przed niewiernymi musi stać się naczelnym mottem rycerskiego życia. Doskonalenie się w wojennym rzemiośle i obrona własnego nieskalanego honoru to kolejne z zadań wspaniałego rycerza. Musi on dbać o dobre imię swoje, swego pana, wybranki serca i sprawy, o którą walczy. Powinien rezygnować z prywaty i realizacji własnych interesów. Takim rycerzem dumnym i niezwykle walecznym był hrabia Roland. Ginie on w obronie wyznawanych ideałów, wierny im aż do męczeńskiej śmierci. Przepełniony dumą i dbający o swój nieskazitelny honor w krytycznej sytuacji chce walczyć do końca, sam nie wzywając pomocy, aby przypadkiem, ktoś nie uznał go za tchórza. Śmierć jest dla niego również niezwykłym wydarzeniem umiera samotnie prosząc Boga o przebaczenie, oddaje Mu swoja duszę i duszę swych poległych towarzyszy.

Jego śmierć piękna i wzniosła jest jedynie konsekwencją prowadzonego, bardzo pobożnego życia. Przebiega ona w taki sposób aby Roland mógł wypełnić do końca sztukę dobrego umierania.

Wielkim zainteresowaniem cieszyli się władcy, którzy też mieli być władcami idealnymi. Religijni, niezwykle mądrzy i sprawiedliwi, porządni powinni rządzić i swymi poddanymi ludźmi i krainami. Poddani woli bożej zobowiązani byli do prowadzenia wojen w obronie wiary chrześcijańskiej przed niewiernymi. Do takich idealnych władców należy Karol Wielki, doskonały rycerz i jednocześnie troskliwy władca podlegającego mu francuskiego narodu. Otoczony powszechnym szacunkiem i uwielbieniem sprawiedliwie rządzi światem wydając mądre i przepełnione wiara decyzje.

Są jednak tacy, którzy nie znajdują spełnienia w wojaczce, lecz szukają innej drogi samospełnienia. Pragną doskonałości po przez umartwianie się rezygnację z wszelkich posiadanych materialnych dóbr, rezygnacje z rodziny i wszelkiego przywiązania do korzystania z życia w pełni. Umartwiają swe niedoskonałe ciało, siedzibę nieczystych duchów, aby stało się domem bożym przepełnionym świętością i doskonałością.

Przykładem wielkiego ascety bo o takim sposobie życia tu mowa, jest tytułowy bohater "Legendy o świętym Aleksym". Porzucił on swe dotychczasowe życie aby rezygnując ze wszystkiego co posiadał przybliżyć się do kochającego Ojca i otaczających człowieka ludzi. Czyniąc dobre uczynki, żyjąc w skrajnej nędzy, niezrozumiany przez otoczenie, często wyśmiany i pogardzany, mozolnie zdobywa swą doskonałość. Aleksy zrezygnował ze swego majątku, pozycji społecznej, co dopiero poślubionej żony i wszelkiego dobrobytu. Składa śluby czystości i pozostaje im wiernym aż do śmierci. Jedynie problematyczna stać się może chwila, tuz przed śmiercią, kiedy to rezygnuje nie wiadomo dlaczego, z wybranej już raz świadomie przecież anonimowości. Nie wiadomo dlaczego podejmuje tak kontrowersyjną, patrząc na całe jego życie, decyzję. Jego śmierci towarzyszy wiele cudownych wydarzeń, które potwierdzają świętość i wyjątkowość prowadzonego przez Aleksego życia. Na szczególną uwagę zasługuje cud mający miejsce w Rzymie, kiedy to bijące w kościołach dzwony oznajmują wszystkim ludziom, śmierć wielkiego świętego. Kardynałowie na czele z papieżem pielgrzymują do rodzinnego domu Aleksego aby tam na własne oczy zobaczyć ciało tego wielkiego zmarłego świętego. I oddać mu hołd za wszystko co uczynił dla świata pokazując, że tak drastyczna asceza jest możliwa do wykonania i co więcej na pewno prowadzi takiego ascetę wprost do Boga.

9. POWSTANIE "BOGURODZICY"

To polska pieśń religijna, pochodząca z pierwszej połowy XIII wieku natomiast spisana została w początku XV wieku. Na początku powstały dwie pierwsze zwrotki, a potem utwór znacznie się rozbudował. Uznano ja nawet za hymn Polski. Autorstwo przypisywane jest jak głosi legenda świętemu Wojciechowi.

W pierwszej zwrotce anonimowy jednak autor zwraca się do Matki Bożej prosząc Ją o wstawiennictwo w każdej ludzkiej najprostszej nawet sprawie. Druga zwrotka jest wołaniem o przychylność Chrystusa, Syna Bożego we wszelkich sprawach, o dobrobyt w codziennym życiu a także o życie wieczne po śmierci. Ważna tu jest symboliczna liczba 4 do której bardzo często nawiązywano w Średniowieczu tworząc kompozycje na przykład czterech przedstawionych osób. Tu SA to Matka Boska, Chrystus, Jan Chrzciciel oraz przenikający swym duchem te wszystkie osoby Bóg-Ojciec. W budowie utworu został wykorzystany ikonograficzny motyw deesis (błaganie), przedstawiający trzy osoby Chrystusa w centrum a dwoje pośredników pomiędzy Nim a ludźmi po lewej i prawej stronie Jezusa. Tymi pośrednikami są oczywiście Maryja i Jan Chrzciciel.

Do końca Średniowiecza była pieśnią szeroko rozpowszechnioną i bardzo cenioną. Nie tylko pieśnią kościelną ale również rodzajem hymnu państwowego oraz pieśnią wojenną. Śpiewano ja na przykład w bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku.

10. KWIATKI ŚWIĘTEGO FRANCISZKA Z ASYŻU.

Bohaterem utworu jest nawrócony "syn marnotrawny", który porzucił swe dotychczasowe życie w zbytku, wojenne rzemiosło rycerskie i rozpoczął życie w ubóstwie.

Tak gwałtowny i radykalny sposób dokonanej przemiany mógł mieć miejsce gdyż Średniowiecze słynęło z tak gwałtownych, radykalnych i niespodziewanych zachowań. Franciszek Bernardone postąpił zgodnie z ewangeliczną radą aby ubogim rozdać wszystko co się posiada, bo bogaczowi trudno wejść będzie do Królestwa Niebieskiego. Stworzył nową wspólnotę swych braci i sióstr, którzy kierowali się takimi samymi zasadami życia.

Szczególnie zwraca uwagę jego niezwykły stosunek do otaczającej go przyrody. Jest ona dla niego przejawem niezwykłej miłości Boga do człowieka, przyroda jest wielkim teatrem w którym rozgrywa się dramat wspólnego istnienia. Franciszek jest zwierciadłem Chrystusa, Księżyc zwierciadłem Słońca i każde boskie stworzenie ma wielka rolę w boskim planie stworzenia. Bohater tej legendy przemawia do nich z wielka miłością tak samo pięknie jak i do ludzi.

Każdy nawet najbiedniejszy i najgorszy z ludzi jest akceptowany przez świętego Franciszka a jego sposób postrzegania człowieka staje się wręcz rewolucyjny w dobie Średniowiecza. Albowiem słuchał on tych, których nikt nie chciał słuchać. Proponował radosny ascetyzm przejawiający się w wszechradości z otaczającego

go świata ludzi i zwierząt.

Pogardzany przez ludzi ośmiesza to z czego ludzie się śmieją, i sprawia, że to oni stają się śmieszni on pomimo wszystko wciąż pozostaje w chwale. "Kwiatki" upowszechniły ideę doskonałego ubóstwa, poświecenia miłosierdzia oraz bezwzględnej wiary w idee Ewangelii, a święty Franciszek poprzez stworzenie nowego czystego wzorca religijności dopomógł Kościołowi w chwili jego głębokiego kryzysu odnaleźć drogę prawdziwej odnowy.