BIBLIA

jedno z najważniejszych źródeł kultury europejskiej, zarówno w sferze religijno-moralnej (dla ludzi wierzących Biblia jest Świętą Księgą, zbiorem prawd objawionych i przykazań, uczących jak żyć), jak też w sferze inspiracji artystycznych (do dziś stanowi źródło motywów dla rzeźbiarzy, malarzy, pisarzy i kompozytorów). Jest skarbnicą wzorców osobowych i postaw, fabuł, anegdot i wątków, motywów, symboli i alegorii, frazeologii i stylistyki. Nazwa Biblii (inne, używane wymiennie, określenie to Pismo Święte) pochodzi od greckiego słowa biblion, które pierwotnie oznaczało "zwój papirusu", później "księga" (l. mn. brzmi "biblia" - dosłownie biblia znaczy więc "księgi"). Przez Kościoły chrześcijańskie uważana jest za Słowo Boże.

Podział Biblii:

· Stary Testament (ustnie przekazywany już od XVIII w. p.n.e., zapisywany między XIII a I w. p.n.e. w trzech językach: hebrajskim, aramejskim i greckim). Stary Testament jest zbiorem pism judaistycznych i obejmuje 46 ksiąg;

· Nowy Testament (spisany między 51 a 96 r. n.e. w języku greckim). Nowy Testament, będący zbiorem pism chrześcijańskich, obejmuje 27 ksiąg.

Słowo "testament" pochodzi od łacińskiego testamentum - przymierze.

Pierwszym przekładem Starego Testamentu z języków hebrajskiego i aramejskiego na grecki był tzw. przekład siedemdziesięciu - Septuaginta (gr. siedemdziesięciu), dokonany w środowisku zhellenizowanych Żydów przez około 70 uczonych w III i II w. p.n.e.

Najważniejszym przekładem dla świata chrześcijańskiego był dokonany przez św. Hieronima w IV w. n.e. przekład całej Biblii z hebrajskiego i greki na język łaciński, tak zwana Wulgata (łac. "vulgatus" - rozpowszechniony). Wulgata powstała na zlecenie papieża Damazego I, zaś po soborze trydenckim (XVI w.) została uznana za obowiązujący w Kościele katolickim przekład kanoniczny.

Zarówno w Starym, jak i Nowym Testamencie wyróżniamy trzy rodzaje ksiąg: historyczne, dydaktyczne i prorocze. Taką "równoległość" rodzajową ksiąg biblijnych określa się mianem paralelizmu:

· księgi historyczne w Starym Testamencie to m.in.: Pięcioksiąg Mojżesza (księgi: Rodzaju, Wyjścia, Kapłańska, Liczb, Powtórzonego Prawa); w Nowym Testamencie cztery Ewangelie (św. Mateusza, św. Łukasza, św. Marka i św. Jana) oraz Dzieje Apostolskie (słowo "ewangelia" pochodzi z potocznego języka greckiego i oznacza "szczęśliwe posłannictwo", "dobrą nowinę"). Około 150 r. n.e. wyraz ten odniesiono do pism Nowego Testamentu, zawierających opowieści o ziemskim życiu Chrystusa);

· księgi dydaktyczne (mądrościowe) w Starym Testamencie to m.in. księgi: Hioba, Przysłów, Psalmów, Mądrości, Koheleta; w Nowym Testamencie - Listy (głównie św. Pawła, lecz również św. Jana, św. Piotra, św. Jakuba, św. Judy);

· księgi prorocze (prorockie) to w Starym Testamencie m.in. księgi: Izajasza, Ezechiela, Daniela, Jeremiasza, a w Nowym Testamencie - Apokalipsa św. Jana.

Ostateczny kanon Biblii chrześcijańskiej został ustalony w XVI w., jednak pomiędzy Kościołem katolickim a Kościołami protestanckimi istnieją pewne różnice w kanonie Starego Testamentu.