Królestwo Polskie. Podział ziem Rz. Po 1815r. I status prawny zaborów.
Postanowienia kongresu wiedeńskiego ustanawiały królestwo polskie, z ziem byłego księstwa warszawskiego, ponadto wyodrębniono Kraków nadając mu statut wolnego miasta, a także wielkie księstwo poznańskie i specjalny okręg tarnopolski.
Królestwo.Polskie (Kongresówka) - liczyło 127 tyś.km2, w skład którego wchodziły tereny z nabytków Rosji po I, II i III rozbiorze oraz z okręgu białostockiego. Wielkie Księstwo Poznańskie liczyło - 29tyś.km2, i pozostawało pod zwierzchnictwem władz Pruskich. Do Prus włączano także obszary z byłego księstwa warszawskiego, a mianowicie Pomorze Gdańskie z Warmią - 25 tyśkm2 oraz Górny Śląsk 13tyś.km2.
Natomiast obszary Galicji i Śląska Cieszyńskiego - 79 tyś.km2 - były pod panowaniem Austrii, aczkolwiek Wolne Miasto Kraków - obszar mający około 1tyś. km2 - znajdowało się pod zwierzchnictwem 3 zaborców tzw. Rzeczpospolita Krakowska. Akt końcowy kongresu zawierał też sformułowanie, że Polacy maja prawo i otrzymają ustawy narodowe, instytucje, reprezentację. Na wszystkich ziemiach polskich najliczniejsza grupę ludności, bo w przybliżeniu 75%-80% stanowili chłopi. Królestwo Polskie było połączone z Rosją poprzez konstytucję i unie personalna w osobie wspólnego władcy cara. Galicja, która znajdowała się w rękach Austrii posiadała swój wyodrębniony sejm we Lwowie, który mógł jedynie wystosowywać prośby do cesarza.
Sytuacja Krakowa była dość interesująca, Rzeczpospolita Krakowska powstała głównie jako opór Austrii i Prus wobec włączenia w ziemie rosyjskie dwóch byłych stolic państwa polskiego. Wolnym miastem kierowali trzej rezydenci, którzy funkcjonowali na podstawie nadanej Rzeczpospolitej Krakowskiej konstytucji w 1818 roku, która ponadto gwarantowała istnienie Zgromadzenia Reprezentantów. Władzę wykonawcza sprawował senat. Kraków jak jedyny obszar celny miał prawo do wolnego handlu z trzema zaborami.
Kongresówka swój ustrój opierała na konstytucji Królestwa Polskiego, która została zatwierdzona przez cara Aleksandra I w dniu 27 grudnia 1815 roku. Konstytucja ta regulowała cztery podstawowe problemy: zasadę zwierzchnictwa Rosji, zakres autonomii, gwarancję praw obywatelskich oraz podstawy systemu prawno-społecznego.
Nadrzędnym postanowieniem konstytucji był fakt, ze car Rosji był jednocześnie królem polskim. Choć postanowiono o różnicach w wprowadzeniu polityki wewnętrznej obu państw, to w kwestii polityki międzynarodowej oba podmioty zabierały glos wspólnie. Konstytucja wyodrębniła podział władzy na ustawodawcza i wykonawcza. Władza wykonawcza spoczywała w rękach cara, rady stanu i wyłonionej z niej rady administracyjnej - rządu. Rada stanu była kolegialnym organem rządowym i administracyjnym, natomiast rząd stanowiła Rada Administracyjna pod przewodnictwem namiestnika. Rządowi podlegało piec komisji rządowych Jednak pełnię władzę wykonawczej przyznano carowi, był zwierzchnikiem Armii Polski, posiadał inicjatywę ustawodawcza, prawo veta, wzywał sejm a także mianował wyższych urzędników państwowych. Mógł także zmieniać konstytucje, co było najbardziej niebezpieczne dla dalszych losów tej ustawy. Przedstawiciel cara w królestwie był mianowany przez niego namiestnik, na pierwszego namiestnika wybrano gen Jozefa Zajączka. Natomiast władza ustawodawcza należała do dwuizbowego sejmu, który miał się zbierać, co 2 lata na 30 dniowe posiedzenia. Sejmu złożony był z: Senatu (max.64 osoby: biskupi, wojewodowie, kasztelanowie) i izby poselskiej (128 członków). Sejm miał podejmować uchwały przedstawione z inicjatywy króla - cara. Do jego kompetencji należało ponadto zatwierdzanie budżetu państwa i kontrola nad pracami rządu.
