Rytmy abo wiersze polskie - streszczenie tomu
"Rytmy abo wiersze polskie" to jedyny zachowany zbiór poezji Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, wydany pośmiertnie w 1601 roku przez jego brata Jakuba. Tom zawiera 51 utworów, w tym 6 sonetów, pieśni, epitafia i inne formy poetyckie. Zbiór ten stanowi jedno z najważniejszych dzieł przełomu renesansu i baroku w literaturze polskiej. Język polski jest w nim wykorzystany w bardzo ciekawy i wyjątkowy sposób (królują apostrofy, elipsy, peryfrazy, oksymorony, inwersje, paradoksy, bogata symbolika i metafory). To metafizyczna poezja baroku, która przedstawia życie człowieka, walkę ze złem, konflikt ducha i materii oraz wewnętrzne rozdarcie człowieka.
Struktura i główne tematy:
Tom „Rytmów” dzieli się na kilka części:
- Sonety – charakterystyczna struktura sonetu wykorzystana do refleksji metafizycznej i duchowej
- Wiersze religijne – modlitwy i pochwały Boga oraz Maryi
- Wiersze o charakterze filozoficznym i egzystencjalnym
- Epitafia i utwory okolicznościowe
1. Sonety – walka duchowa i metafizyczne napięcie
Najbardziej znane utwory z tomu to sześć sonetów, w których poeta przedstawia dramat ludzkiego losu, duchową walkę między dobrem a złem oraz marność rzeczy doczesnych. Oto krótka charakterystyka sonetów Mikołaja Sępa Szarzyńskiego:
- „O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem” – poeta ukazuje życie jako ciągłą walkę duchową, podkreślając ludzką słabość wobec pokus.
- „O nietrwałej miłości rzeczy świata tego” – refleksja nad ulotnością dóbr ziemskich i koniecznością skierowania miłości ku Bogu.
- „O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego” – poeta podkreśla przemijalność życia, wskazując, że jedyną trwałą wartością jest Bóg.
- „Na one słowa Jopowe: Homo natus de muliere, brevi vivens tempore etc.” – rozważania nad cierpieniem i krótkotrwałością ludzkiego życia.
2. Wiersze religijne – zwrócenie się ku Bogu
Kolejne utwory Sępa Szarzyńskiego mają charakter modlitewny, skierowany do Boga lub Maryi. Są to pieśni parafrazujące biblijne psalmy.
3. Wiersze religijne, filozoficzne i egzystencjalne o wymowie teocentrycznej
4. Wiersze promujące kodeks rycerski
4. Epitafia i utwory okolicznościowe, napisy na herby
Wśród dzieł Mikołaja Sępa Szarzyńskiego znajdują się także wiersze o charakterze panegirycznym, dedykowane konkretnym osobom, w których poeta wychwala cnoty adresata.
