Dla losów polaków pod zaborami ważne było obserwowanie sytuacji politycznej państw zaborców. Polacy przygotowujący się do wybuchu powstania w zaborze rosyjskim bacznie obserwowali wydarzenia wojny krymskiej. Konflikt pomiędzy Rosją a Turcją, o wpływy nad morzem czarnym, Rosja zażądała zwierzchności nad ludnością prawosławną zamieszkującą ziemie pod sułtanatem. Wojna, która wybuchła w 1853 roku była tak naprawdę walka o dostęp i panowanie nad cieśniną Bosfor i Dardanelami. Jednak wypadki potoczyły się inaczej niż przewidywał to car zaangażowanie Anglii i Francji po stronie Turcji skomplikowało działania. Wojna ukazała słabość wojsk carskich, które wobec modernizowanych armii państw zachodnich Francji i Anglii przegrywają na polu walki przykładem mogą być ciężkie walki o twierdze Sewastopol ponad rok gdzie Rosjanie muszą ustąpić. Wojna zakończyła się klęska Rosji, która zmuszona do podpisanie traktatu zrzekła się praw do wpływów nad morzem czarnym, pokazała ponadto słabość wojsk carskich. W wyniku tej wojny powstanie niepodlegle państwo Rumunii w 1861 roku z ziem, które chciała opanować Rosja. Ten upadek Rosji zapoczątkował okres reform wewnętrznych w państwie, ich twórcą był car Aleksander II okres tych zmian łagodzenie represji ograniczanie cenzury nazywany jest - Wiosna Posewastopolska. Reformy dotyczyły także w pewnym stopniu ziem polskich pod zaborami Rosjanie oddają w ręce polaków administracje, hrabia A. Wielopolski konserwatysta próbuje wykorzystać te działania na rzecz dalszych ustępstw wobec polaków i zaniechać rozlewu krwi przyszłego powstania. Car znosi pańszczyznę chłopów dokonuje tego w 1861 roku by przypodobać się tej najliczniejszej grupie społecznej w Rosji. Jednak proces tych zmian nie zahamował rozpoczętych działań, przygotowań na rzecz wybuchu powstania działające Towarzystwo Rolnicze prowadziło wciąż agitacje wśród polaków. Ludność warszawy wykorzystuje każdą okazje by zamanifestować swoja polskość, okazja staja się m.in. pogrzeb zony gen. Sowinksiego czy rocznice bitew pod stoczkiem czy Grochowem z powstania listopadowego.
Wśród ugrupowań działający w ówcześnie czasie na terenie królestwa polskie wytworzył się podział na dwa wrogie obozy:
- białych - która swe postulaty walki opierała na programie obozu Hotelu Lamberta proklamując powolna drogę wywalczania kolejnych ustępstw na rzecz polaków zwłaszcza po wydarzeniach po wojnie krymskiej.
- czerwoni - reprezentowani przez zwolenników powstania, argumentując słabość Rosji carskiej, która obnażyła wojna krymska
Oba obozy rywalizowały miedzy swoje zwłaszcza o wpływy wśród chłopów, których chciano wykorzystać w powstaniu. Jeszcze inne stanowisko reprezentowała grupa ludzi skupiona wokół hrabiego Wielopolskiego.
Obóz czerwony zagazowany w przygotowania powstania jego datę wyznaczył na wiosnę 1863 roku. Jednak plany ich uległy zmianie po ogłoszeniu branki - corocznego poboru do wojska carskiego, wybierano losowo, ale każdy mógł się wykupić od służby za określoną kwotę pieniędzy. Przy pomocy hrabiego wielopolskiego na listach poborowych znalazło się wiele nazwisk przyszłych powstańców, którzy obawiając się represji poczęli uciekać w lasy by tam szukać schronienia. Te wydarzenia przyspieszyły decyzje o wybuchu powstania nie chciano czekać do wiosny, podziemny rząd powstańczy ujawnił się w Płocku i zdecydowano się zaatakować garnizon rosyjski wydarzenia miały miejsce w styczniu 1861 roku. Początek powstania zaskoczył wojska carskie, które zgrupowały swe główne siły w większych miastach, tymczasem powstańcy w początkowym okresie opanowali południowe obszary królestwa.
