Biały Mustang - niedźwiedź starej Mookhason
Jest noc. W ciemnościach słychać łkanie kobiety. W jednym z tipi Mookhason opłakuje śmierć syna, którego podstępnie zabili biali ludzie. Tooli był w wiosce szanowany. Miał kochającą żonę, Danakho. Mieszkańcy wioski uważali, że szczęśliwe pożycie pary jest także gwarantem dobrobytu całego plemienia. Tooli był myśliwym. Pewnego razu poprosił dwunastoletniego Osima, by ten towarzyszył mu na polowaniu. Kiedy na chwilę spragnieni zatrzymali się, ukryci w zaroślach biali ludzie zaczęli do nich strzelać. Chłopiec zginął na miejscu. Tooli zdążył jeszcze złożyć ciało dziecka w sosnowej dziupli, a sam osunął się pod drzewem i czekał, aż nadejdzie śmierć. Nagle ukazał mu się Wielki Duch, mówiący, że Tooli powróci na ziemię pod postacią niedźwiedzia, by pomścić śmierć chłopca. Miało się to stać przy grobie Osima. Danakho dowiedziała się, od duchów leśnych, że jej mąż nie żyje. W końcu odnalazła jego ciało. Odbywa się pogrzeb na miarę tak mężnego wojownika, a Danakho wchodzi na stos pogrzebowy, by odejść do Krainy Spokoju razem z ukochanym. Członkowie plemienia biorą Mookhason pod opiekuńcze skrzydła. Stara kobieta widzi w ogniu swego syna i jego żonę. Zmarły zapowiada jej, że powróci do świata żywych pod inną postacią. Pewnego razu wojownicy znajdują w czasie polowania na niedźwiadka grizzly. Oswajają go i darują Mookhason. Zwierzę pokochała cała wioska, ale pewnego razu niedźwiedź nie wrócił. Wojownicy odtańczyli uroczysty taniec niedźwiedzi, opłakując jego stratę. Kiedy zapadł zmrok, przed namiotem Mookhason zjawił się ów niedźwiedź. Przemówił do kobiety ludzkim głosem. Powiedział Mookhason, że jest jej zmarłym synem. Zaprowadził ją na grób Osima. Opowiedział, jak zwabił tam morderców i zabił ich. Po tym spotkaniu z matką niedźwiedź już nigdy nie pojawił się w wiosce, jednak jeszcze wiele lat po tych wydarzeniach wojownicy spotykali tajemniczego niedźwiedzia, który machał do nich, a później znikał.
„Niedźwiedź starej Mookhason” – plan wydarzeń
- Tooli wybiera się na polowaniu z dwunastoletnim Osimo.
- Biali ludzie zabijają chłopca i ranią wojownika.
- Wielki Duch obiecuje umierającemu wojownikowi, że będzie mógł pomścić śmierć chłopca.
- Danakho odnajduje ciało męża.
- Odbywa się uroczysty pogrzeb wojownika.
- Myśliwi ofiarowują matce zmarłego oswojonego niedźwiedzia.
- Niedźwiedź jest lubiany przez całe plemię.
- Zwierzę niespodziewanie znika.
- Niedźwiedź wraca i mówi matce, że jest jej zmarłym synem.
- Kobieta dowiaduje się, że jej syn zabił morderców Osima.
- Niedźwiedź odchodzi, lecz jest często widywany przez Indian.
„Niedźwiedź starej Mookhason” – charakterystyka bohaterów
Mookhason – matka Tooli, sędziwa Indianka.
Tooli – indiański wojownik, myśliwy, zastrzelony podstępem przez białych ludzi, wraca na ziemię pod postacią niedźwiedzia, by zemścić się na mordercach; syn Mookhason, mąż Danakho, która umiera dobrowolnie na stosie pogrzebowym ukochanego.
Osimo – dwunastoletni chłopiec zastrzelony przez białych ludzi; towarzysz Tooli.
Eucheta (Szalony Rumak) – sprytny Indianin, który przechytrza białych ludzi, zamiast wskazać im drogę do swojej wioski, sprawia, że giną w wodospadzie.
