Historia i teraźniejszość - mamy projekt podstawy programowej

Dlaczego pojawi się nowy przedmiot? 

Wprowadzenie do szkół nowego przedmiotu minister edukacji motywuje widoczną u młodzieży nieznajomością najnowszych dziejów. Historia i teraźniejszość ma tę lukę w wiedzy zapełnić. Podczas nowych zajęć uczniowie mają mieć przekazywane wiadomości dotyczące Polski i świata od lat powojennych do współczesności, czyli od 1945 do 2015 roku.

Przedmiot ten ma być kontynuacją kursu historii najnowszej i wiedzy o społeczeństwie realizowanych w VIII klasie szkoły podstawowej. Przekazywane na HiT wiadomości nie mają się jednak powtarzać z tymi przedstawianymi na historii, a być z nimi skoordynowane.

MEiN zwraca też uwagę na to, że wcześniej najnowsza historia często była w szkołach traktowana po macoszemu, ponieważ uczniowie realizowali związane z nią tematy zaraz przed ukończeniem szkoły, kiedy byli już zajęci przygotowywaniem się do matury z przedmiotów egzaminacyjnych. Teraz ma się to zmienić. 

Czytaj więcej o nowym przedmiocie szkolnym

Historia i teraźniejszość zamiast wiedzy o społeczeństwie 

Gdy minister edukacji i nauki ogłosił, że od 1 września 2022 roku w szkołach pojawi się nowy przedmiot, wśród rodziców, uczniów i nauczycieli pojawiły się obawy, że kolejne godziny, w i tak już przeładowanych planach zajęć nastolatków, sprawią, że będą oni jeszcze bardziej przemęczeni. Wówczas Przemysław Czarnek obiecał, że liczba godzin spędzanych przez uczniów w szkole się nie zwiększy, ponieważ materiał z innych przedmiotów zostanie ograniczony na rzecz nowych zajęć.  

Stało się tak, jak obiecywał minister edukacji, ponieważ nowy przedmiot ma zastąpić wiedzę o społeczeństwie w klasach, które realizowały te zajęcia na poziomie podstawowym (w klasach z rozszerzeniem z WOS-u przedmiot zostaje). Na rzecz nowych zajęć zmniejszona zostanie też liczba godzin podstawowej historii. Wiadomości, które były uczniom przekazywane na zajęciach z wiedzy o społeczeństwie, mają się jednak pojawić w programie nowego przedmiotu — jak przeczytamy na stronie ministerstwa: „Treści z dotychczasowego przedmiotu wiedza o społeczeństwie w zakresie podstawowym zostaną wkomponowane w kontekst historyczny, co umożliwi uczniom lepsze zrozumienie złożonych procesów historycznych oraz społeczno-politycznych”. 

W jakim wymiarze godzin będzie realizowany HiT? 

Przedmiot historia i teraźniejszość będzie realizowany w wymiarze 3 godzin w całym cyklu kształcenia w liceum ogólnokształcącym i technikum. 2 godziny będą pochodziły z likwidacji wiedzy o społeczeństwie w klasach realizujących ten przedmiot w zakresie podstawowym, a jedna godzina ze zmniejszenia wymiaru godzin historii na poziomie podstawowym z 8 na 7 w całym cyklu kształcenia. Realizacja programu historii i teraźniejszości ma się zakończyć najpóźniej w I semestrze ostatniej klasy szkoły ponadpodstawowej, by uczniowie mogli poświęcić ostatni semestr nauki na przygotowywanie się do matury z przedmiotów, które będą na niej zdawać. 

Historia i teraźniejszość — podstawa programowa 

Z projektu podstawy programowej przedmiotu historia i teraźniejszość rzeczywiście wynika, że uczniowie w trakcie tych lekcji będą realizować część zagadnień, które wcześniej poznawali na lekcjach wiedzy o społeczeństwie i których znaczenie zostało wkomponowane w kontekst historyczny wydarzeń po 1945 roku. Postawa programowa HiT podzielona jest na 7 bloków: 

1. Wiedza o podstawach życia społecznego 
2. Świat i Polska w latach 1945–1956 
3. Świat i Polska w latach 1956–1970 
4. Świat i Polska w latach 1970–1980 
5. Świat i Polska w latach 1980–1991 
6. Świat i Polska w latach 1991–2001 
7. Świat i Polska w pierwszych dwóch dekadach XXI wieku 

Wśród zagadnień i pojęć, które poznają uczniowie, będą m.in. systemy i reżimy polityczne, zimna wojna, żelazna kurtyna, NATO, Układ Warszawski, plan Marshalla, prawa człowieka, żołnierze niezłomni, zmiany gospodarcze w kraju, kultura masowa, rewolucja 1968 roku, ekologia i ekologizm, stan wojenny, „Solidarność”, powstanie nowych państw, dekomunizacja, transformacja, organizacje pozarządowe, wojny z terroryzmem, Unia Europejska, katastrofa Smoleńska. 

Podstawa programowa historii i teraźniejszości zachęca również do organizowania wycieczek do związanych z najnowszą historią muzeów i miejsc pamięci tj. mogił żołnierzy wyklętych, miejsc martyrologii, grobu bł. ks. Jerzego Popiełuszki, Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie czy Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności w Katowicach. 

Obawy nauczycieli  

Ze strony wielu nauczycieli nowy przedmiot spotkał się z krytyką. Twierdzą oni, że usunięcie WOS-u i włączenie go do programu HiT-u sprawi, że ucierpi na tym wiedza uczniów z tej dziedziny i nie będą oni dobrze przygotowani do tego, by świadomie uczestniczyć w życiu społeczno-politycznym.  

Obawy nauczycieli budzi w podstawie programowej duża liczba tematów związanych z prześladowaniami religijnymi, kościołem katolickim, osobami kardynała Wyszyńskiego i papieża Jana Pawła II. Dziwi ich też spore skupienie na historii i polityce Chin. 

Poniżej przedstawiamy najbardziej kontrowersyjne punkty podstawy programowej HiT: 

• "w kontekstach powstańczej walki „żołnierzy niezłomnych” (rtm. Witold Pilecki, płk. Łukasz Ciepliński, Danuta Siedzikówna ps. „Inka”) oraz postawy Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego (jego „non possumus” i internowanie w latach 1953–1956) potrafi opowiedzieć o różnych postaciach wierności zasadom i męstwa wobec prześladowców"; 
• "wyjaśnia znaczenie ideowo-moralne duszpasterskiego programu Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego (Jasnogórskie Śluby Narodu, Wielka Nowenna, obchody milenijne); potrafi wskazać zasługi Kościoła dla integracji Ziem Zachodnich z resztą Polski"; 
• "charakteryzuje sposoby walki reżimu PRL z Kościołem w latach 60. i 70. (w tym spychanie ludzi wierzących do statusu obywateli drugiej kategorii)"; 
• "charakteryzuje przebieg „jesieni narodów” w Europie Środkowej i Wschodniej; wskazuje na prekursorską rolę ruchu społecznego „Solidarność” oraz zainicjowanej przez św. Jana Pawła II „rewolucji ducha”"; 
• "wyjaśnia, na czym polegała wizja budowy Trzeciej Niepodległości przedstawiona w Polsce w 1991 roku przez św. Jana Pawła II"; 
• "charakteryzuje zjawisko prześladowań religijnych na przykładzie losu społeczności chrześcijańskich w różnych strefach świata";
• "charakteryzuje główne zmiany kulturowe zachodzące w świecie zachodnim na przykładzie ekspansji ideologii „politycznej poprawności”, wielokulturowości, nowej definicji praw człowieka, rodziny, małżeństwa i płci; potrafi umieścić te zmiany na tle kulturowego dziedzictwa Zachodu ujętego w myśli grecko-rzymskiej i chrześcijańskiej"; 
• "charakteryzuje proces zmiany Unii Europejskiej w okresie po wstąpieniu Polski w jej struktury (wzrost pozycji Niemiec, zjawiska kryzysowe związane z imigracją, niestabilnością strefy euro, Brexitem, epidemią COVID-19; kontrowersje ideologiczne na forum instytucji unijnych)". 

Całą podstawę programową przedmiotu przeczytasz tutaj. 

Joanna Cwynar

Czytaj również:

Niebieskie światło niszczy siatkówkę oka. Jak jeszcze działa światło z komórki?

Strach przed watą, włosami i…kobietami. TOP 20 najbardziej irracjonalnych fobii

Rzeczownik. Nauczyli cię tego w szkole?