"Solidarność" powstała w PRL jako ruch przeciwstawiający się władzy PZPR. Ruch ten przyjął formę związków zawodowych i skupił się wokół: Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność" (NSZZ "Solidarność") i analogicznych organizacji działających w środowisku rzemieślników, rolników ("Solidarność Wiejska") i rolników indywidualnych ("Solidarność Chłopska").
Ruch solidarnościowy rozwinął się w wyniku żywiołowych strajków ogólnopolskich o podłożu głównie ekonomicznym (VIII / IX 1980 roku). 17 IX 1980 roku, po zawarciu "porozumień społecznych" odrębne komitety strajkowe (wśród których przewodnią rolę pełnił Międzyzakładowy Komitet Strajkowy w Stoczni Gdańskiej) przekształciły się w komisję założycielską NSZZ "Solidarność" i zadecydowały o powstaniu jednolitego, ogólnokrajowego związku, który został zarejestrowany 10 XI 1980 roku.
Organizacje solidarnościowe działające w większości przedsiębiorstw i instytucji państwowych zrzeszały wtedy około 10 milionów ludzi. W tworzeniu NSZZ "Solidarność" aktywnie uczestniczyli członkowie Wolnych Związków Zawodowych, wszelkiej opozycji politycznej, ruchu "Młodej Polski", Komitetu Samoobrony Społecznej i katolickich organizacji skupionych wokół "Znaku".
Najwyższymi władzami NSZZ Solidarność były: zjazd delegatów i Krajowa Komisja Porozumiewawcza, a jej przewodniczącym został Lech Wałęsa. Wśród innych działaczy wyróżniali się: W. Frasyniuk, M. Jurczyk, B. Geremek, A. Gwiazda, K. Modzelewski, B. Lis, A. Michnik, J. Onyszkiewicz, A. Rozpłochowski, Z. Bujak, J. Rulewski i T. Mazowiecki.
Z ruchem Solidarności współpracowały: "Pax", Kluby Inteligencji Katolickiej, Niezależne Zrzeszenie Studentów, Związek Literatów Polskich, Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich, Stowarzyszenie Filmowców Polskich i kościół katolicki.
Program Solidarności (sformułowany na I Zjeździe Delegatów na jesieni 1981 roku), głosił: idee sprawiedliwości społecznej, egalitaryzmu, samorządności i pracowniczego solidaryzmu. Postulował m.in.: prawa pracownicze, demokratyczne wyłanianie władz państwowych, likwidację nomenklatury, decentralizację w zarządzaniu gospodarką, niezawisłość sądów oraz wolność prasy, oświaty, nauki i kultury. Stanowił więc program zmian ustrojowych w Polsce.
Walcząc o realizację tego programu Solidarność organizowała strajki i demonstracje oraz wydawała ulotki, biuletyny i czasopisma.
Po wprowadzeniu w PRL stanu wojennego (12 / 13 grudnia 1981 roku) "Solidarność" została zdelegalizowana. Zaczęły się aresztowania i represje wobec jej działaczy, którzy przeszli do działalności podziemnej, (organizując "drugi obieg wydawniczy" , samopomoc, "front odmowy" i radio "Solidarność").
Po fali strajków (rok 1988) i obradach "Okrągłego Stołu" (6 II - 5 IV 1989 roku) "Solidarność" ponownie zarejestrowano. Jej działacze wzięli udział w obradach "Okrągłego Stołu" i mieli ogromny wpływ na zawarte przy nim porozumienia.
4 VI 1989 roku środowiska solidarnościowe wygrały pierwsze częściowo wolne wybory parlamentarne i doprowadziły do powstania pierwszego niekomunistycznego rządu Tadeusza Mazowieckiego.
