W wieku XIX miało miejsce zjawisko powszechnego budzenia się poczucia odrębności narodowej(tradycja, historia, kultura), co znalazło także odbicie w muzyce. Kompozytorzy, zafascynowani rodzimym folklorem, zaczęli tworzyć utwory w duchu narodowym, przedstawiając muzyczne sceny dotyczące historii swego kraju. Wykorzystując folklor w swych dziełach ukazywali jego specyfikę i wypływające z niej piękno. Uznaje się, że po raz pierwszy kierunek narodowy uwidocznił się na gruncie opery niemieckiej, u C.M. von Webera, a także u Ryszarda Wagnera, który swe opery opierał na starogermańskich legendach. Za najpopularniejszą zaś wtedy szkołą narodową uchodzi tzw. Potężna Gromadka - grupa kompozytorów rosyjskich, do której należeli: M.Bałakiriew, M.Musorgski, A.Borodin, M.Rimski-Korsakow i C.Cui( za ojca uznawany jest Michaił Glinka). Komponowali oni głównie opery i utwory programowe o tematyce legendarnej i narodowo-historycznej. Inne XIX-wieczne szkoły narodowe to: norweska(E.Grieg), francuska( C.Franck),czeska ( B.Smetana, A.Dvořák), hiszpańska( I.Albeniz), polska (S.Moniuszko , F.Chopin).
