Unię Europejską tworzy dwadzieścia pięć państw Starego Kontynentu: Luksemburg, Irlandia, Dania, Austria, Belgia, Finlandia, Holandia, Wielka Brytania, Niemcy, Szwecja, Włochy, Francja, Hiszpania, Słowenia, Grecja, Cypr, Malta, Czechy, Portugalia, Węgry, Estonia, Słowacja, Litwa, Polska oraz Łotwa. Unia to związek państw demokratycznych poprzedzony wieloletnią integracją gospodarczą i polityczną. Posiada własną flagę (dwanaście gwiazd na niebieskim tle) oraz hymn ("Oda do radości" skomponowana przez Ludwiga van Beethovena do słów Fryderyka Schillera). Środkiem mającym doprowadzić do wysokiego poziomu rozwoju gospodarczego oraz społecznego Unii Europejskiej jest ścisła koordynacja prowadzonych polityk wspólnotowych w dziedzinach: rolnictwa, handlu, energetyki, ochrony konkurencji i konsumentów, przemysłu, transportu oraz infrastruktury. Według podpisanego w 1992 roku Traktatu z Masstricht podstawowymi celami Unii są:

- promowanie ekonomicznego i społecznego postępu poprzez zacieśnianie współpracy gospodarczej i likwidowanie barier w obrocie handlowym między państwami członkowskimi,

- wzmacnianie obrazu Unii jako jednego ciała politycznego mówiącego jednym głosem na arenie międzynarodowej poprzez prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej,

- dążenie do stworzenia obywatelstwa europejskiego i poczucia przynależności do jednej wspólnoty u zwykłych obywateli poprzez zapewnienie jednakowych norm prawnych i pełnej swobody przepływu ludzi w obrębie Unii,

- rozwijanie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwego traktowania, którym ma być UE poprzez wprowadzanie wspólnych norm prawnych, socjalnych i stałą poprawę poziomu życia państw uboższych.

Państwo polskie wraz ze zmianami roku 1989 (gospodarka nakazowo - rozdzielcza z elementami wolnego rynku zastąpiona gospodarką wolnorynkową) zainteresowane było ścisłą integracją ze Wspólnotą, a następnie członkostwem w Unii Europejskiej. Polska do 1989 roku należała do konkurencyjnej w stosunku do EWG Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG), jednak jeszcze przed jej rozwiązaniem, we wrześniu 1988 roku, nawiązała stosunki dyplomatyczne ze Wspólnotami. W dniu 19 września 1989 roku podpisano umowę między Polską a EWG. W dniu 26 lutego 1990 roku pierwszym ambasadorem Polski przy Komisji Wspólnot Europejskich został Jan Kułakowski. Nieco później, 25 maja 1990 roku Polska złożyła oficjalny wniosek o rozpoczęcie negocjacji umowy o stowarzyszeniu ze Wspólnotami Europejskimi. Umowa taka, znana pod nazwą Układu Europejskiego, została podpisana w dniu 16 grudnia 1991 roku, a weszła w życie w dniu 1 lutego 1994 roku (część handlowa - 2 lata wcześniej). W 1993 roku na szczycie Rady Europejskiej w Kopenhadze ustalono polityczno-ekonomiczne kryteria (kryteria kopenhaskie), jakie musiały spełnić państwa Europy Środkowo-Wschodniej, aby mogły ubiegać się o przystąpienie do Unii. Oficjalny wniosek o członkostwo Polska złożyła w dniu 8 kwietnia 1994 roku w Atenach. 8 sierpnia 1996 roku powołano Komitet Integracji Europejskiej. 28 stycznia 1997 roku uchwalono Narodową Strategię Integracji. Podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Luksemburgu w grudniu 1997 roku zapadła decyzja o podjęciu negocjacji członkowskich z sześcioma państwami: Polską, Węgrami, Czechami, Słowenią, Estonią i Cyprem (tak zwana grupa luksemburska). Negocjacje z tymi państwami rozpoczęły się w dniu 10 listopada 1998 roku. Polska rozpoczęła negocjacje 31 marca 1998 roku. Negocjacje poprzedził tzw. screening, czyli przegląd zgodności prawa wewnętrznego z prawem wspólnotowym. Wszystkie sprawy związane z integracją Polski z Unią Europejską koordynuje utworzony w październiku 1996 roku Komitet Integracji Europejskiej. Negocjacje w imieniu rządu prowadził natomiast główny negocjator (Pełnomocnik Rządu do spraw Negocjacji o Członkostwo Polski w Unii Europejskiej); od marca 1998 r. był nim Jan Kułakowski, w październiku 2001 roku zastąpił go Jan Truszczyński. Na szczycie w Kopenhadze, zakończonym 13 grudnia 2002 roku, ówczesny rząd Leszka Millera sfinalizował negocjacje. W dniu 16 kwietnia 2003 roku Polska podpisała traktat akcesyjny. Referendum w sprawie członkostwa odbyło się w dniach 7 - 8 czerwca 2003 roku. Wobec pozytywnego wyniku referendum, Polska (i dziewięć innych krajów) wstąpiła do Unii w dniu 1 maja 2004 roku.

Od początku integracji europejskiej ze współpracy w ramach Wspólnot nie zrezygnowało żadne państwo, natomiast coraz to nowe aspirują do członkostwa. W 2007 roku w struktury unijne mają wstąpić Bułgaria oraz Rumunia, państwami stowarzyszonymi są natomiast: Chorwacja, Turcja i Macedonia. Aspiracje członkowskie zgłaszają: Bośnia i Hercegowina, Albania, Czarnogóra i Serbia. Współpraca w ramach Unii Europejskiej gwarantuje krajom członkowskim szerokie możliwości rozwoju gospodarczego, ale także stabilizację i bezpieczeństwo. Również sama Unia odnosi korzyści związane ze wzrostem liczby członków i nie są to jedynie korzyści dotyczące powiększania się rynku wewnętrznego. Obecnie Unia Europejska jest jednym z najważniejszych podmiotów pod względem światowej produkcji przemysłowej oraz światowego eksportu. Polska została członkiem Unii z dniem 1 maja 2004 roku. Wschodnia granica naszego kraju stała się jednocześnie wschodnią granicą Unii Europejskiej. Polskim przedsiębiorstwom akcesja umożliwiła szerokie możliwości związane z włączeniem ich w działalność wspólnego, jednolitego rynku wewnętrznego. Stanowi to niewątpliwą szansę do rozwoju i wzrostu konkurencyjności. Polska gospodarka uzyskała w związku z członkostwem wzrost stabilizacji i bezpieczeństwa. Stabilność polskiej gospodarki skutkuje z kolei zmniejszeniem ryzyka w związku z działalnością w ramach obrotu gospodarczego, w tym działalnością inwestycyjną. Współpraca w ramach wspólnego rynku daje możliwość podjęcia legalnej pracy przez obywateli polskich na terenach krajów członkowskich Unii (nie wszystkich). Także w Polsce w związku z przystąpieniem do Unii Europejskiej zwiększyły się możliwości podjęcia pracy (korzysta na tym zwłaszcza średnia kadra zarządzająca). Wyskoki poziom rozwoju gospodarczego ma skutkować w przyszłości stałym obniżaniem cen towarów i usług. Środki otrzymane przez nasz kraj w ramach działalności funduszy strukturalnych są przeznaczane na rozwój infrastruktury lokalnej i regionalnej. Polscy rolnicy otrzymali środki pomocowe na rozwój strukturalny, a także dopłaty bezpośrednie. Zauważalny jest proces modernizacji zakładów działających w sektorze rolno - spożywczym. Rozwijają się nowoczesne formy przedsiębiorczości na terenach wiejskich. Środki unijne przeznaczane są na zmniejszenie dysproporcji między poszczególnymi regionami naszego kraju. Integracja w ramach Wspólnot doprowadziła do przyjęcia przez polskich ustawodawców standardów unijnych między innymi w dziedzinie ochrony środowiska naturalnego co doprowadzić ma do ogólnej poprawy sytuacji ekologicznej w Polsce i pośrednio na całym terytorium Starego Kontynentu. Zwiększono nakłady w dziedzinie polskiego transportu.

Integracja europejska to środek do postępu cywilizacyjnego gwarantującego szeroki dostęp do europejskiego potencjału naukowego i kulturowego.

Akcesja Polski do Unii Europejskiej został poprzedzony wieloletnim etapem przygotowawczym. Do 1 maja 2004 roku Polska musiała w sposób terminowy dokonywać implementacji standardów unijnych zawartych w prawie wspólnotowym. Niezbędne było także przeznaczenie przez stronę polską odpowiedniej ilości środków własnych, co umożliwiłoby otrzymanie unijnej pomocy strukturalnej. Koszty związane z rozszerzeniem Unii Europejskiej o nowe państwa ponoszą tak zwani płatnicy netto, czyli te kraje, które otrzymują z budżetu Unii mniej środków, niż stanowi ich budżetowy wkład. W latach 2004 - 2006 koszty związane z rozszerzeniem Unii Europejskiej o nowe państwa członkowskie zostały oszacowane przez Komisję Europejską na poziomie 10,3 miliarda euro.

Zmiany związane z akcesją Polski:

- poziom cen (przed przystąpieniem naszego kraju do Unii Europejskiej społeczeństwo polskie obawiało się znaczącego wzrostu poziomu cen towarów usług. Taki proces nie nastąpił, ponieważ jednym z najistotniejszych czynników wpływających na poziom cen jest poziom dochodów społeczeństwa. Po 1 maja 2004 roku w niewielkim stopniu wzrosły jedynie ceny żywności w związku ze zlikwidowaniem barier celnych na artykuły spożywcze. Wprowadzenie standardów unijnej polityki rolnej pozwoliło rolnikom na wzrost wynagrodzeń związanych ze wzrostem cen skupu artykułów rolnych. Nieznacznie podrożało mleko i przetwory na bazie mleka, mięso wołowe, cukier oraz papierosy. Potaniały z kolei między innymi: salami, wina, olej sojowy, oliwki, alkohol pochodzący z importu. Podrożeniu uległa energia i woda)

- polityka edukacyjna (każde państwo członkowskie prowadzi autonomiczną politykę edukacyjną na swoim terytorium. Instytucje Unii Europejskiej nie podejmują wiążących decyzji odnośnie metod edukacyjnych oraz treści podręczników naukowych. Także każde państwo z osobna określa granicę wieku, która wyznacza obowiązek kształcenia. Unia Europejska wspiera politykę edukacyjną państw członkowskich poprzez dążenie do współpracy w ramach programów edukacyjnych: "Sokrates", "Leonardo da Vinci", "Erasmus" oraz "Młodzież". Programy te mają doprowadzić do wzrostu poziomu nauczania, integracji uczniów państw wspólnoty oraz podniesienia poziomu znajomości języków obcych. Na obszarze Unii każdy student może wybrać kraj, w którym chce się kształcić, realizowana jest bowiem zasada "swobodnego przepływu studentów").

- dopłaty bezpośrednie dla rolników (od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, a więc z dniem 1 maja 2004 roku każdy polski rolnik otrzymuje roczne dopłaty bezpośrednie do posiadanego hektara ziemi. Kwoty przeznaczane na dopłaty są rokrocznie zwiększane. W roku 2004 kwota przeznaczona dla polskiego rolnika na jeden hektar powierzchni gospodarstwa wyniosła 161 złotych, rok później - 199 złotych, a obecnie kwota ta wynosi 238 złotych).

- dokumenty osobiste obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej (każde państwo członkowskie z osobna ustala wzory dokumentów obowiązujących na jego terytorium. Instytucje unijne określają wymogi dotyczące informacji, jakie powinny znaleźć się w dokumentach. Dokumenty obowiązujące na terytorium polski spełniają wszystkie kryteria wyznaczone przez Unię Europejską).

- granice wewnętrzne Unii Europejskiej (jednymi z podstawowych zasad unijnych są swobody w zakresie przepływu osób, a także towarów, usług i kapitału na całym terytorium wspólnotowym).