Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie dotyczące istoty cierpienia. Zaglądając do internetowego słownika znajdujemy skojarzenia tego słowa (tzn. "cierpienie") z bólem, ludzką przykrością, także udręką oraz męką. Wiadomo, że cierpienie towarzyszy nam od początku naszego istnienia na ziemi. Każdy człowiek poznał w swym życiu prawdziwy smak bólu. Cierpienie człowieka jest związane z posiadanymi przez niego uczuciami, które jest się w stanie ranić oraz ludzkim ciałem także nieodpornym na ból. Przez pryzmat doświadczanego cierpienia poznajemy na nowo otaczający nas świat, spoglądamy na rzeczywistość z różnorakich perspektyw, zaczynamy lepiej rozumieć ludzi i dostrzegamy lepiej wartości w naszym życiu.

W literaturze często spotykamy się z interpretowaniem naszej codzienności, stąd jest i w niej obecny także motyw cierpienia człowieka.

Niepodważalnym przykładem twórczości artystycznej, w której objawia się ludzkie cierpienie jest pisarstwo sławnego Jana Kochanowskiego, autora cyklu dziewiętnastu "Trenów" powstałych po utracie ukochanego dziecka. Pierwsze wrażenie kolekturze skłania czytelnika do sądu, że autor pisząc to dzieło był na skraju równowagi psychicznej. W utworach tych poeta zawarł cały swój ból i niewyobrażalną tęsknotę. Jednak "Treny" Kochanowskiego zawierają także nadzieję oraz ukojenie zbolałego człowieka, te spostrzeżenia ujawnia "Tren XIX". We śnie poecie ukazuje się postać matki, która trzyma na rękach jego dziecko (Urszulkę). To właśnie matka przynosi mu pocieszenie w smutku, że jego ukochana Urszulka jest po śmierci naprawdę szczęśliwa. Ukojenie cierpiącego człowieka objawiło się w wierze, z tego płynie prawdziwe przesłanie utworu dotyczące dobroci, mądrości oraz sprawiedliwości wszechmocnego Boga.

Kolejnym przykładem twórczości artystycznej, na której zaciążyło piętno cierpienia jest pisarstwo Adama Mickiewicz, a w szczególności jego słynne dzieło (epopeja narodowa) "Pan Tadeusz". Cierpienie Adama Mickiewicza było spowodowane żarliwą tęsknota za krajem, bowiem pisarz przebywał na emigracji. Wyrazem jego ubolewania jest choćby słynna Inwokacja rozpoczynająca się od słów: "Litwo!Ojczyzno moja!(…)". W Inwokacji pojawia się skierowanie do samej ojczyzny, jak i do Matki Boskiej, także prośba o powrót do kraju, po którym pozostała żarliwa tęsknota. Adam Mickiewicz pisząc swe wielkie dzieło ukazał prawdziwą miłość jaką darzył swój kraj ("Kraj lat dziecinnych! On zawsze zostanie Święty i czysty, jak pierwsze kochanie"- fragm.. "Pana Tadeusza"). Także "Dziadów część III" nawiązuje do spraw związanych z cierpieniem (choćby sama kreacja postaci Konrada). Konrad ukochał własną ojczyznę, stąd jej cierpienia odczuwa wręcz jako jego osobiste, swój los widzi przez pryzmat ukochanego kraju ("Ja i ojczyzna to jedno." - fragm.. utworu). Swoje cierpienie związane z gorącym patriotyzmem i wewnętrzne tragedie wyraża w słowach: "Nazywam się Milijon - bo za milijony kocham i cierpię katusze" (fragm.. utworu).

W ślady Adama Mickiewicza i jego cierpień wywołanych tęsknotą za ojczyzna poszedł Juliusz Słowacki. Dał wyraz swym uczuciom w hymnie "Smutno mi Boże", w którym wyjawił cały swój ból i smutek. Natomiast wiersz pt." Rozłączenie" ujawnia tęsknotę za obecnością ukochanej matki. Juliusz Słowacki przebywał wówczas w Szwajcarii, w swej wyobraźni przywołuje obraz ukochanej osoby na tle pięknego rodzinnego krajobrazu, próbuje wyobrazić sobie miejsce pobytu swej matki oraz tym czym się zajmuje i co przeżywa.

Także literatura współczesna obfituje w wiele przykładów ludzkiego cierpienia, które stały się tematem literackim. Ludzie, którym było dane przeżyć słynne obozy koncentracyjne nie pozostawili tego faktu bez echa. Za przykład może tu posłużyć pisarstwo Tadeusza Borowskiego (jego opowiadania), które obfituje w prezentacje ludzkiego cierpienia uciemiężonych. Także Gustaw Herling-Grudziński zdobył się na odwagę ukazania prawdy o łagrach sowieckich (sam w nich przebywał). Owocem jego bolesnych przeżyć stała się książka pt. "Inny świat", która ukazuje całą prawdę o życiu więźniów obozowych, okrucieństwo oraz nieludzkie warunki bytowania, które często skłaniały ludzi do dramatycznych posunięć.

Kolejnym przykładem twórczości literackiej, w której pojawia się temat ludzkiego cierpienia jest dorobek pisarski Zofii Nałkowskiej, która to miała okazję pracować w Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich. W ten sposób powstały "Medaliony" ukazujące prawdziwą istotę cierpienia człowieka. Mając okazję pracy we wspomnianej komisji Nałkowska uczestniczyła w tzw. wizjach lokalnych, miała możliwość rozmowy z ludźmi, którym było dane przeżyć piekło obozów, brała także udział w przesłuchaniach prawdziwych morderców oraz świadków. Te wszystkie obserwacje stały się przyczyną powstania utworu prozatorskiego o charakterze dokumentalnym (wielu z nas jest to dzieło dobrze znane).

Mając na uwadze powyższe przykłady twórczości literackiej pojawia się spostrzeżenie, że przyczyny cierpienia człowieka bywają różnorakie. Są tacy, dla których miłość stanowi powód cierpienia, natomiast inni odczuwają ból w związku z niewolą całego narodu czy z racji przeżyć towarzyszących doświadczeniu wojny. Źródła naszego bólu są w każdym przypadku inne, stąd problemem jest określenie rzeczywistej wagi naszego bólu. Jednak jednoznacznie można powiedzieć, że po tematy związane z cierpieniem chętnie sięgają pisarze w swej twórczości literackiej.