Pierwotniaki

  • Pierwotniaki są ważnym składnikiem planktonu, który jest głównym pokarmem wielu zwierząt słodkowodnych i morskich.
  • Pierwotniaki są ogniwem łańcucha pokarmowego tzn. są konsumentami zjadającymi inne drobnoustroje.
  • Wiciowce żyją w symbiozie z innymi zwierzętami na przykład w jelicie termitów, czyli owadów drewnożernych gdzie mają zdolność fermentacyjnego rozkładu celulozy (błonnika). Celuloza jest głównym składnikiem poży­wienia drewnożerców, ale nie jest rozkładana przez ich soki trawienne. Przyswajanie pokarmu jest, zatem uzależnione od obecności pierwotniaków symbiotycznych.
  • Niektóre orzęski żyją przede wszystkim w przewodzie pokarmowym takich ssaków jak przeżuwacze, nieparzystokopytne. Wraz z pew­nymi bakteriami umożliwiają one tym zwierzętom przyswajanie błonnika, znajdując zarazem wewnątrz organizmu żywicielskiego niezbędne warunki do swego rozwoju. Masy obumarłych ciał pierwotniaków przesuwane są następnie do dalszych odcinków prze­wodu pokarmowego, gdzie ulegają strawieniu, a tym samym dostarczają żywicielowi niezbędnych dla niego związków pokarmowych, czyli białka zwierzęcego.
  • Pancerzyki niektórych pierwotniaków np. otwornic czy radiolarii tworzą bardzo grube warstwy osadów, które zmieniają się w skały osadowe. Ogromne pokłady obecnego lądu zostały utworzone dzięki opadających skorupek tych zwierząt jednokomórkowych.
  • Pierwotniaki należą do głównego pnia drzew genealogicznego świata organizmów żywych i tym samym przypuszcza się, że pierwotne wiciowce były grupa wyjściową dla organizmów wielokomórkowych.
Gąbki
  • Gąbki są naturalnymi filtratorami pochłaniającymi wapń i krzem. Maja także zdolność do fagocytowania bakterii a także zawiesin organicznych i niektórych zanieczyszczeń.
  • Wykorzystuje się je w przemyśle jubilerskim, w optyce i przemyśle porcelanowym jako materiał szlifierski.
  • Mogą być wykorzystywane jako przedmiot służący do kąpieli.
  • Gąbki kopalne odegrały ważną rolę w procesie skałotwórczym, ponieważ krzemionka pochodząca z rozpuszczenia elementów szkieletowych tych organizmów może przyczyniać się do powstawania konkrecji krzemionkowych, rogowców lub innych skał krzemionkowych, jak opoki i gezy. Nagromadzenia gąbek mogą tworzyć duże struktury biohermowe, bardzo charakterystyczne dla osadów górnej jury i kredy.
Jamochłony
  • Szkielety koralowców głównie korala szlachetnego i korala czarnego wykorzystywane są w przemyśle jubilerskim.
  • Tworzą rafę koralową a wiele gatunków zamieszkujących ja żyje z symbiozie z koralowcami. Najbardziej znanym przykładem takiego zgodnego współżycia na rafie koralowej są rybki błazenki chroniące się pomiędzy parzącymi czułkami polipów przed atakującymi je drapieżnikami. Innym przykładem zgodnego współżycia z koralowcami jest współżycie raka pustelnika z ukwiałem powrożnicą gdzie ukwiał chroni skorupiaka przed wrogami a sam wykorzystuje resztki pokarmowe pozostawione przez raka pustelnika.
  • Ogromne kolonie wielu polipów koralowców dzięki zdolności do wytwarzania masywnych szkieletów zawierających w swoim składzie wapń przyczyniły się do wykształtowania powierzchni skorupy ziemskiej.
Płazińce
  • Płazińce, które żyją wolno (wirki) jako drapieżniki regulują liczebność organizmów, którymi się żywią.
Obleńce
  • Nicienie glebowe odgry­wają istotną rolę w przyrodzie dzięki temu, że aktywnie uczestniczą w procesach glebotwórczych. Z tego powodu są organizmami użytecznymi także z rolniczego punktu widzenia. Ilość nicieni w glebach uprawnych wynosi średnio około 50 kg/ha.
  • Większość nicieni stanowią saprofagi odży­wiające się rozłożonymi już w znacznym stopniu przez bakterie i inne mikroorganizmy szczątkami roślinnymi i zwierzęcymi. Przyrodnicze znaczenie nicieni saprofagicznych polega przede wszystkim na ich uczestnict­wie w procesie rozkładu resztek organicznych i przys­pieszaniu obiegu materii. Już sama masa nicieni sta­nowi poważną rezerwę azotu uwalnianego do gleby po śmierci tych organizmów. Ze względu na masowe występowanie nicieni glebowych, ich wielką płodność i szybkie następowanie kolejnych pokoleń (u form saprofagicznych rozwój od jaja do postaci dojrzałej trwać może zaledwie kilka dni) zwierzęta te odgrywają ważną rolę w przyrodzie.

Pierścienice

  • Dżdżownice i wazonkowce kształtują strukturę gleby i wpływają na jej żyzność przez mieszanie się powierzchniowych i głębszych warstw ziemi. Dzięki odpowiedniej budowie przewodu pokarmowego przepuszczają przez niego ogromne ilości ziemi, przez co zostaje ona spulchniona a dzięki wydrążonym korytarzom ułatwione jest krążenie powietrza i wody.
  • Pierścienice przyczyniają się do mineralizacji gleby gdyż wciągane do gleby resztki, roślinne wzbogacają ją w składniki organiczne a odchody wyrzucane na zewnątrz użyźniają glebę.
  • Pijawka lekarska jest źródłem hirudyny, która zapobiega krzepnięciu krwi.

Mięczaki

  • Mięczaki są głównie źródłem pokarmu dla innych zwierząt wodnych w tym ryb, oraz ptaków wodnych.
  • Mięczaki stanowią tez ważne ogniwo w obiegu materii organicznej w zbiornikach wodnych.
  • Wykorzystywane są także do celów konsumpcyjnych. Największe zastosowanie do tego celu mają: małże (ostrygi, omułki), głowonogi (kałamarnice, mątwy).
  • Różne gatunki ślimaków i małż znajdują zastosowanie jako karma dla drobiu, świń lub tez jako przynęta służąca do połowu ryb.
  • Muszle mięczaków służą do wyrobu ozdób, przedmiotów użytkowych. Jednak do najbardziej cenionych wytworów mięczaków - małż należą perły, które uzyskuje się z morskich małży perłopławów, które zamieszkują tropikalne rejony Oceanów Indyjskiego i Spokojnego.
  • Wiele mięczaków wykorzystywanych jest jako wskaźniki biologiczne gdyż są bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia środowiska.
  • Ze względu na to, że mięczaki są stara ewolucyjnie grupą zwierząt to odgrywają bardzo ważna rolę w badaniach paleontologicznych jako skamieniałości.

Stawonogi

  • Owady, jako najbogatsza gatunkowo, a także jedna z dominujących liczebnie i zasiedlająca wszelkie środowiska stanowią też kluczowe ogniwo w organizacji świata ożywionego.
  • Niektóre owady, z racji wytwarzanych przez nie produktów np. miód, wosk, jedwab, zostały przez czło­wieka udomowione i stały się zwierzętami hodowlany­mi.
  • Owady pewnych gatunków są niezastąpionym surowcem w niektórych gałęziach przemysłu, m.in. farmaceutycznego np. chrząszcz majka lekarska dostarczający kantarydyny, czyli substancji wykorzysty­wanej przy wyrobie leków.
  • Owady, które są saprofagami spełniają w środowisku rolę służby sanitarnej.
  • Wiele drapieżców i pasożytów nisz­czy w sposób naturalny niebezpieczne szkodniki,

czę­sto skutecznie zapobiegając nadmiernemu ich pojawianiu się.

  • Obecnie, w dobie nadmiernej chemizacji środowiska, na gatunki te zwraca się coraz baczniejszą uwagę, ze względu na możliwość wykorzystania ich w biologicz­nej walce ze szkodnikami pól i lasów. Bardzo ważna rola przypada tu pewnym błonkówkom pasożytni­czym, min. gąsienicznikom i bleskotkom. Składają one jaja do wnętrza ciała larw (gąsieniczniki) lub jaj (bleskotki) różnych szkodli­wych owadów, zwłaszcza motyli. Larwy pasożyta żerujące w ciele szkodnika powodują jego śmierć.
  • Bardzo wiele owadów żyje w glebie, uczestnicząc w ważnych procesach glebotwórczych. Działalność owadów glebowych polega na ich mechanicznym wpływie na strukturę gleby (spulchnianie, przewietrza­nie), uczestnictwie w procesach rozkładu materii orga­nicznej (głównie owady bezskrzydłe-skoczogonki) oraz uwalnianiu z ciał martwych organizmów składni­ków organicznych, ważnych dla żyzności gleby.
  • Owady, które odżywiają się pyłkiem i nektarem kwiatowym odgrywają ogromną role w zapylaniu roślin, co jest niezbędne do wytworzenia owoców i nasion.
  • Pajęczaki, drapieżne wpływają na liczebność innych owadów, przez co regulują ich populację.
  • Małe skorupiaki są składnikiem planktonu morskiego i oceanicznego a także planktonu wód słodkowodnych, dzięki czemu są podstawowym pokarmem dla ryb, ptaków, ssaków. Skorupiaki stanowią ważne ogniowo w obiegu materii w przyrodzie.

Ryby

  • Ryby są pokarmem dla wielu zwierząt wodnych.
  • Są ważnym ogniwem w łańcuchu pokarmowym i obiegu substancji organicznych w zbiornikach wodnych gdyż są roślinożercami, drapieżcami, planktonożercami lub też mułożercami. Ryby to także żywiciele ostateczni wielu pasożytów np. szczupak, okoń są żywicielami tasiemca - bruzdogłowca szerokiego.
  • Ryby dostarczają bardzo cennego mięsa bogatego w łatwo strawialne białka, żelazo, fosfor, wapń, witaminy.
  • Niejadalne gatunki ryb przetwarzane są na mączkę rybną, która jest pokarmem dla wielu zwierząt gospodarskich.
  • Z wątroby dorsza wytwarza się tran. Jest on bogaty w witaminy A i D i stosowany jest w leczeniu krzywicy.
  • Ryby jesiotrowate dostarczają cennego kawioru.
  • Niektóre gatunki ryb wykorzystywane są jako wskaźniki stanu czystości wód np. pstrąg potokowy, sieja.
  • Ryby wykorzystywane są do licznych badań i obserwacji naukowych.
  • Wiele osób hoduje ryby w akwariach dla przyjemności.

Płazy

  • Płazy żywią się szkodnikami upraw.
  • Niektóre gatunki płazów takie jak żaby i niektóre salamandry służą do celów konsumpcyjnych.
  • Płazy a w szczególności żaby są wykorzystywane do badań laboratoryjnych.

Gady

  • Gady są drapieżnikami regulującymi liczebność owadów, ślimaków, które są szkodnikami roślin. Regulują również liczebność gryzoni, które powodują duże straty w rolnictwie i leśnictwie.
  • Mięso żółwi, węży i krokodyli wykorzystywane jest do celów konsumpcyjnych. Również do celów konsumpcyjnych wykorzystywane są jaja żółwi.
  • W przemyśle farmaceutycznym wykorzystywany jest jad węży, z którego wytwarza się leki przeciwreumatyczne, leki na epilepsję, hemofilię i przeciw nowotworom.
  • Skóra gadów jest również bardzo cennym produktem wykorzystywanym w przemyśle, z którego wytwarza się torebki, buty, paski.

Ptaki

  • Odgrywają ogromną rolę w przyro­dzie gdyż są nieodzownym elementem prawidłowego funkcjonowania biocenoz.
  • Szczególnie ważną rolę odgrywają ptaki owadożerne w lasach gdzie stanowią naturalną ochronę drzewostanu przed szkodnikami żerującymi zarówno w koronach, jak i pniach drzew. Tępią one również szkodniki na polach uprawnych, jeżeli mają ochronę postaci pasów zadrzewień.
  • Ptaki drapieżne zjadają ogromne ilości gryzoni.
  • Ptaki pełnią także rolę selektywną i sanitarną w środowisku gdyż zabiegają rozszerzaniu się epidemii zwierzęcych chorób zakaźnych a ich ofiarami są najczęściej osobniki słabe i chore.
  • Osobne zagadnienie stanowią korzyści czerpane z udomowienia i hodowli ptaków.
  • Drobiarstwo jest również ważną gałęzią gospodarki. Ptaki dostarczają człowiekowi mięsa, piór, puchu, jaj.
  • Wiele ptaków, zarówno rodzimych, jak i egzotycznych (kanarki, papugi), hodo­wanych jest dla przyjemności. Ptaki są ozdobą krajo­brazu.
  • Odgrywają niebagatelną rolę zwłaszcza w wiel­kich aglomeracjach miejskich, których mieszkańcy pozbawieni są, na co dzień kojącego oddziaływania żywej przyrody.

Ssaki

  • Wiele gatunków owadożernych oraz nietoperzy jest zwierzętami niezwykle pożytecznymi ze względu na tępienie wielu szkodliwych owadów.
  • Ogromne znaczenie gospodarcze i społeczne mają zwierzęta łowne, udomowione i laboratoryjne. Łowiectwo, stanowiące swego czasu podstawę wyży­wienia, jest nadal ważną dziedziną gospodarki. W Polsce największe znaczenie łowieckie mają dziki, sarny, jelenie i zające.
  • Hodowlane zwierzęta gospodar­skie są podstawą wyżywienia ludności i dostarczają mięsa np. trzoda chlewna, bydło i mleka głównie bydło. Ogromne znaczenie ma też hodowla owiec głównie na wełnę i hodowla koni, które są wykorzystywane jako siła pociągowa). Rozwijana jest również hodowla zwierząt futerkowych jak: lisów, królików i wielu innych.
  • Niezmiernie ważna jest hodowla zwierząt laboratoryjnych przede wszystkim specjalnych odmian myszy i szczu­rów, chomików, królików, warunkująca rozwój medycyny i postęp ogólnej wiedzy przyrodniczej.
  • Człowiek hoduje wiele gatunków ssaków dla swojej przyjemności - psy, koty.