STAWONOGI

najliczniejszy typ zwierząt. Stawonogi to bezkręgowce spotykane we wszystkich środowiskach i siedliskach. Ciało wykazuje metamerię, ale zlewanie poszczególnych segmentów doprowadziło do wykształcenia części ciała: głowotułów i odwłok lub głowa, tułów, odwłok. Posiadają członowane odnóża, zginające się w stawach. Ich liczba jest cechą gatunkową, a postać zależy od środowiska i trybu życia. Ciało stawonogów jest pokryte chitynowym oskórkiem, który jest skuteczną ochroną, a dla form lądowych także zabezpieczeniem przed wysychaniem, ale utrudnia wzrost. Oskórek ten (u skorupiaków przesycony solami wapnia - pancerz) jest okresowo zrzucany (linienie), by umożliwić zwiększanie rozmiarów ciała. Na głowie stawonogów występują narządy zmysłu (oczy, czułki) oraz rozmaicie wykształcony aparat gębowy. Układ krwionośny jest typu otwartego, występuje rurkowate lub workowate serce z ostiami położone po stronie grzbietowej. Narządy oddechowe to skrzela, tchawki lub płucotchawki. Układ wydalniczy stanowią przekształcone metanefrydia (gruczoły czułkowe, biodrowe) lub cewki Malpighiego. Układ nerwowy typu drabinkowego wykazuje tendencję do centralizacji (łańcuszek brzuszny). Stawonogi są w większości rozdzielnopłciowe i przechodzą rozwój prosty (np. rak, pająk) lub złożony (większość owadów, niektóre skorupiaki). U niektórych gatunków występuje partenogeneza. Typ stawonogi obejmuje kilka gromad: skorupiaki (rak, homar, rozwielitka), pajęczaki (pająk, skorpion, kleszcz), owady (mucha, motyl, pszczoła) oraz wije (skolopendra), pratchawce i wymarłe trylobity.

Zestawienie wiadomości o stawonogach na przykładzie typowych przedstawicieli