Tkanka nabłonkowa

Jest tkanką, w której komórki ułożone są ściśle do siebie przylegając, nie wytwarzają one istoty międzykomórkowej. Nabłonek może tworzyć jedną lub kilka warstw. W zależności od kształtu komórek nabłonek można podzielić na: płaski, sześcienny i cylindryczny. Komórki znajdują się na błonie podstawowej, a mogą być pokryte różnymi wytworami w zależności od pełnionej funkcji (np. rzęski w przypadku nabłonka migawkowego). Nabłonek pokrywa skórę (okrywający), wyściela jamy ciała, okrywa poszczególne narządy. Pełni tu funkcje ochronne. Wewnątrz organizmu może wchłaniać substancje z przewodu pokarmowego, czy wodę w nerkach. Może on również pełnić funkcje wydzielnicze. Niekiedy komórki wydzielnicze skupiają się w gruczoły (nabłonek gruczołowy). Nabłonek zmysłowy ma zdolność odbierania bodźców. Komórki tkanki nabłonkowej bardzo szybko się dzielą, a nabłonek szybko się regeneruje, ponieważ równie szybko ulega on złuszczaniu (np. rogowacenie i ścieranie się naskórka). Na wzrost komórek nabłonka ma wpływ między innymi epidermalny czynnik wzrostu (EGF). Obecnie nabłonek może być z powodzeniem hodowany poza organizmem i służyć do celów badawczych i leczniczych (np. przeszczepy skóry).

Tkanka mięśniowa

Zbudowana jest z wydłużonych włókien mięśniowych. Cechą charakterystyczną komórek mięśniowych jest obecność w sarkoplazmie zwiększonej ilości mitochondriów oraz zebranych w pęczki na obrzeżach komórki włókienek kurczliwych zwanych miofibrylami. Najważniejszą cechą tych komórek jest ich zdolność do kurczenia się. Tkanka mięśniowa tworzy trzy rodzaje mięśni o różnych funkcjach. Są to: mięśnie gładkie, mięśnie poprzecznie prążkowane i specyficzny rodzaj mięśnia poprzecznie prążkowanego - mięsień sercowy.

Mięśnie gładkie zbudowane są z wydłużonych komórek jednojądrowych. Budują one mięśniówkę narządów wewnętrznych (naczynia krwionośne, żołądek, jelita). Skurcze tych mięśni nie są zależne od naszej woli. Mięśnie poprzecznie prążkowane szkieletowe utworzone są przez włókna wielojądrowe. W ich skład wchodzą włókna: białe, zaopatrzone w mniejszą ilość sarkoplazmy, mniej ukrwione, bardziej precyzyjne i szybsze, ale szybciej się męczą. Włókna czerwone są bogate w sarkoplazmę, mitochondia i silnie ukrwione. Są to włókna, które prawie cały czas pracują i nie ulegają szybko zmęczeniu, choć są to włókna pracujące mniej precyzyjnie. Włókna pośrednie mają cechy zarówno włókien białych jak i czerwonych, ale zdolne są do szybkiego uwalniania energii, mają dużo mioglobiny (czerwony kolor), ale podobne są bardziej do włókien szybkich W organizmie ludzkim najczęściej spotyka się mięśnie mieszane, zawierające włókna zarówno białe jak i czerwone.

Mechanizm skurczu mięśni został przedstawiony w ślizgowej teorii Huxleya: filamenty aktynowe i miozynowi (różnej grubości białka, dzięki którym widoczne jest prążkowanie mięśnia) "wślizgują" się między siebie podczas skurczu. W całym procesie niezbędne jest ATP i jony wapnia. Wyróżnić możemy kilka rodzajów skurczu mięśni: izotoniczny, kiedy komórki mięśniowe skracają się, ale nie następuje napięcie mięśnia i skurcz izometryczny, kiedy następuje napięcie mięśnia, przy minimalnym jego skróceniu. Tkanka mięśniowa ma także zdolność do regeneracji, w przypadku uszkodzenia.

Tkanka nerwowa

Jednostką anatomiczną i funkcjonalną jest komórka nerwowa, czyli neuron. Jest to komórka o specyficznej budowie. Składa się ona z ciała neuronu (perykarion) i odchodzących od niego dwu rodzajów wypustek. Są to dendryty - krótkie wypustki w dużej liczbie oraz akson - jest długą wypustką osiową rozgałęziona w niewielkim stopniu na końcu. W cytoplazmie perykarion zawarte są charakterystyczne ziarnistości Nissla, które są skupieniami szorstkiej siateczki śródplazmatycznej z licznymi rybosomami, gdzie zachodzi synteza białek. W cytoplazmie ciała neuronu jak i aksonu znajdują się też neurofibryle (specyficzne włókna kurczliwe). Podstawową funkcją komórek nerwowych jest przekazywanie bodźców w postaci impulsów elektrycznych. Jest to możliwe dzięki polaryzacji błony komórkowej; rozchodząca się fala depolaryzacji to impuls nerwowy. Neurony komunikują się ze sobą za pośrednictwem synaps, jest to miejsce, gdzie akson jedne komórki zbliża się do drugiej na niewielką odległość, a przestrzeń ta nazwana jest przestrzenią synaptyczną, do której mogą być wydzielane pod wpływem pobudzenia jednej komórki neuroprzekaźnika, które pobudzają komórkę następną. Impulsy biegną od ciała neuronu do zakończenia aksonu i do kolejnej komórki. Neurony tworzą skomplikowaną sieć połączeń komunikacyjnych pomiędzy sobą.

Z komórkami nerwowymi w układzie nerwowym nierozłącznie związane są komórki glejowe. Mają one takie samo pochodzenie jak komórki nerwowe (z wyjątkiem mikrogleju). Stanowią ok. 90% komórek w układzie nerwowym, przez co stanowią zrąb dla komórek nerwowych. Pełnią funkcje podporowe, ochronne (mikroglej), odżywcze, utrzymują homeostazę jonową, budują osłonki mielinowe otaczające aksony (ologodendrocyty w centralnym układzie nerwowym). Glej radialny pełni funkcję podporową dla przemieszczających się, niedojrzałych komórek nerwowych w poszczególnych warstwach kory w czasie jej różnicowania się. Są elementem pośredniczącym w kontakcie z układem krwionośnym (bariera krew-mózg). Wydzielają także czynniki wzrostowe dla neuronów. W przypadku uszkodzenia w centralnym układzie nerwowym tworzą bliznę glejową.

Tkanka łączna

Jest zbudowana z komórek, które wytwarzają substancję międzykomórkową w mniejszej lub większej ilości, w zależności od funkcji. Jest to tkanka bardzo zróżnicowana i pełni bardzo różne funkcje. Wśród tkanek łącznych wyróżnić możemy:

- tkanka łączna właściwa (wiotka i zbita)

- tkanka tłuszczowa

- tkanka chrzestna (szklista, włóknista, sprężysta)

- tkanka kostna

- krew

- tkanka siateczkowata

Tkanka łączna właściwa zbudowana jest z komórek gwieździstych oraz licznych włókien przebiegających pomiędzy nimi. Są to włókna kolagenowe, które mają przebieg nieco falisty i mogą się rozgałęziać i tworzyć sieci oraz włókna sprężyste zbudowane z elastyny, mają one przebieg prostolinijny, mogą się załamywać i rzadko tworzą sieci. W skład tkanki wchodzą także takie komórki jak: komórki tuczne, tłuszczowe, czy histiocyty. Tkanka łączna właściwa wiotka posiada więcej substancji międzykomórkowej i mniej włókien, otacza organy wewnętrzne tworząc na nich siateczkowatą warstwę (możemy poruszać skórę znajdującą się na kościach, mięśniach, głowie), pełni funkcję odżywczą, pełni rolę "wypełniacza" międzytkankowego (drobne szczeliny).Tkanka łączna właściwa zbita zawiera dużo więcej włókien, tworzy pęczki włókien sprężystych, które występują w organizmie w postaci ścięgien lub więzadeł.

Tkanka łączna tłuszczowa składa się z komórek kulistych lub wielobocznych, których głównym składnikiem jest wielka, wypełniająca je kropla tłuszczu. Pozostałe organelle zazwyczaj zepchnięte są na brzeg komórki, gdzie przyjmują się w charakterystyczny księżycowaty kształt. Tkanka tłuszczowa pełni funkcję zapasową i często występuje podskórnie. Możemy wyróżnić tkankę tłuszczową żółtą i brunatną. Tkanka żółta zbudowana jest z komórek jednopęcherzykowych, które zawierają pojedynczą krople tłuszczu, a komórki tkanki brunatnej są komórkami wielopęhcerzykowymi, z licznymi drobnymi kroplami tłuszczu i posiadającymi liczne mitochondria. Występują one w bardzo niewielkiej ilości i ich głównym zadaniem jest wytwarzanie ciepła.

Tkanka łączna chrzęstna jest tkanką oporową. Charakteryzuje się dużą wytrzymałością, twardością, a jednocześnie jest elastyczna. Zbudowana jest z komórek chrzęstnych (chondrocytów) oraz substancji międzykomórkowej, w której znajdują się włókna kolagenowe oraz elastyczne. Komórki chrzęstne mają owalny kształt i stosunkowo niewielkie jądro, a otoczone są istotą międzykomórkową. W tkance chrzęstnej szklistej substancja międzykomórkowa nie wykazuje wyraźnej budowy, stąd też nazwa i występuje w niej mniej włókien kolagenowych (nasady kości). Tkanka chrzęstna sprężysta zawiera dużą ilość włókien sprężystych, które tworzą nieregularną siateczkę i tworzy między innymi małżowinę uszną. Tkanka chrzęstna włóknista zawiera duże ilości włókien kolagenowych, które są bardzo mało odporne na rozciąganie. Włókna przebiegają równolegle pomiędzy rzędami komórek. Tkanka ta tworzy między innymi krążki międzyżebrowe. Tkanka chrzęstna tworzy także szkielet w czasie życia płodowego, ale bardzo szybko zaczyna ona kostnieć i już po urodzeniu bardzo niewiele elementów szkieletu jest zbudowanych z chrząstki, która i tak z czasem kostnieje(całkowite kostnienie kończy się w wieku od kilkunastu do dwudziestu kilku lat. Tkanka ta nie jest bezpośrednio unaczyniona i charakteryzuje się bardzo wolnym tempem przemiany materii.

Tkanka kostna najbardziej odporna i wytrzymała z tkanek łącznych. Powstaje w wyniku odkładania się soli węglanów i fosforanów wapnia w tkance chrzęstnej lub z właściwych komórek kościotwórczych: osteoblastów. Zbudowana jest ona z komórek - osteocytów i substancji międzykomórkowej. Wyróżniamy dwa rodzaje tkanki kostnej: zbitą i gąbczastą. Tkanka zbita występuje w trzonach kości długich, a gąbczasta w ich nasadach i w większości kości różnokształtnych. Układ osteocytów w kości zbitej jest bardzo prawidłowy i tworzy jednostki zwane osteonami: komórki układają się koncentrycznie wokół tzw. kanałów Haversa, w których przebiegają naczynia krwionośne i nerwy. W koncentrycznych blaszkach kostnych przebiegają też skośnie włókna kolagenowe, dodatkowo wzmacniając kość. Kości gąbczaste tworzone są przez nieregularne beleczki kostne, między którymi znajduje się szpik. Tkanka kostna cały czas ulega przebudowie i odtwarzaniu. Jest to możliwe dzięki cały czas aktywnym komórkom, z których powstają osteocyty - osteoblastom oraz komórkom kościogubnym - osteoblastom (odgrywają ważną rolę przy złamaniach).

Krew jest tkanką łączną płynną. Stanowi 1/20 do 1/13 masy ciała. Elementy morfotyczne krwi znajdują się w substancji międzykomórkowej. Zaliczamy do nich: erytrocyty (czerwone krwinki), leukocyty (krwinki białe) oraz trombocyty (płytki krwi). Stanowią one ok. 44% objętości krwi, resztę stanowi osocze. Krew pełni zasadniczą funkcję w transporcie gazów oddechowych, dzięki zawartości barwnika: hemoglobiny. Wiąże ona tlen i rozprowadza go do wszystkich komórek organizmu, odbierając jednocześnie dwutlenek węgla, który zostaje usunięty. Rozprowadza także po organizmie hormony, glukozę, leki, czy inne substancje w niej rozpuszczone. Ze względu na dużą pojemność cieplną odgrywa ona ważna rolę w utrzymaniu stałej temperatury ciała. Uczestniczy w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej (poprzez zawarte w niej bufory). Jest również częścią układu odpornościowego organizmu (limfocyty, makrofagi).

Tkanka siateczkowata zbudowana jest z niezbyt licznych komórek gwieździstych (głównie fibroblasty i makrofagi), które tworzą gęstą sieć z włóknami srebrochłonnymi (cienkie włókienka kolagenu III). Tworzy zrąb dla gruczołów chłonnych, (występujących w obrębie całego układu krwionośnego) i szpiku kostnego.