Układ nerwowy

Zbudowany jest z komórek nerwowych tworzących skomplikowaną sieć neuronową. Miliardy neuronów rozmieszczone są w takich strukturach jak mózg, rdzeń kręgowy czy nerwy oplatające cały organizm. Informacja w układzie nerwowym przekazywane są w postaci impulsów elektrycznych. Między komórkami nerwowymi znajdują się synapsy, przez które przekazywane są impulsy. Układ nerwowy można podzielić na układ ośrodkowy, w skład którego wchodzą: mózg oraz rdzeń kręgowy i układ obwodowy, na który składają się nerwy obwodowe odchodzące od rdzenia kręgowego w liczbie: 31 par nerwów rdzeniowych i 12 par nerwów czaszkowych. Mózg pełni nadrzędną rolę w układzie nerwowym. Znajduje się w czaszce i otoczony jest trzema oponami łącznotkankowymi. Najogólniej mózgowie można podzielić na mózg, do którego zaliczamy półkule mózgowe i część wzrokową podwzgórza oraz na pień mózgu, obejmujące całą resztę i odpowiedzialny za podstawowe funkcje życiowe. Kresomózgowie (półkule mózgu) połączone są spoidłem wielkim, dzięki któremu mogą się komunikować. Kora mózgu jest silnie pobrużdżona i zbudowana z substancji szarej (ciała neuronów), jest ośrodkiem wyższych czynności mózgu (inteligencja, kojarzenie, myślenie abstrakcyjne). Rdzeń kręgowy ma postać sznura i znajduje się w kanale kręgowym, sięgając do drugiego kręgu lędźwiowego. Podobnie jak mózg otoczony jest oponami. Tu zachodzą czynności odruchowe, niezależne od naszej woli.

W układzie obwodowym wyróżniamy:

1) 12 par nerwów czaszkowych

Składają się na nie:

I - nerwy węchowe

II - nerw wzrokowy

III - nerw okoruchowy, unerwia mięśnie poruszające gałką oczną i powiekami

IV - nerw bloczkowy; jest najcieńszym nerwem czaszkowym i unerwia mięsień skośny górny oka

V - nerw trójdzielny; najgrubszy nerw czaszkowy, podzielony jest na trzy gałęzie: 1. nerw oczny, 2. nerw szczękowy, 3. nerw żuchwowy

VI - nerw odwodzący, unerwia tylko jeden mięsień oka, po jego uszkodzeniu gałka oczna skierowana jest do wewnątrz

VII - nerw twarzowy, jego uszkodzenie powoduje porażenie wszystkich mięśni twarzy po stronie uszkodzenia VIII - nerw przedsionkowo-ślimakowy, jest nerwem czuciowym, a jego uszkodzenie może doprowadzić do częściowej/całkowitej głuchoty lub do zawrotów głowy, nudności i zaburzeń równowagi

IX - nerw językowo-gardłowy, unerwia język i gardło

X - nerw błędny, unerwia opony mózgowe, narządy szyi, serce, narządy oddechowe i większość przewodu pokarmowego

XI - nerw dodatkowy, jest nerwem ruchowym, unerwia mięsień czworoboczny grzbietu i mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy (jeden z ważniejszych mięśni oddechowych)

XII - nerw podjęzykowy, jest nerwem ruchowym, unerwia język (z wyjątkiem jednego mięśnia)

2) 31 par nerwów rdzeniowych - są to nerwy mieszane, w skład których wchodzą włókna czuciowe (brzuszne), ruchowe(grzbietowe) oraz wegetatywne. Można wśród nich wydzielić:

Splot szyjny - powstaje z połączenia gałęzi brzusznych czterech pierwszych nerwów szyjnych. Unerwiają mięśnie szyi, nerw przeponowy - unerwia przeponę oraz nerwy skórne, które unerwiają czuciowe skórę szyi i górnej części klatki piersiowej.

Splot ramienny - utworzony jest prze gałęzie brzuszne czterech kolejnych nerwów szyjnych i pierwszy nerw piersiowy. Nerwy położone nadobojczykowo tworzą krótkie gałęzie i unerwiają okolicę barku, a nerwy położone podobojczykowo tworzą gałęzie długie, unerwiające pozostałą część kończyny, aż do końców palców.

Nerwy międzyżebrowe - jest to 12 par gałęzi brzusznych nerwów piersiowych. Nie tworzą one splotów, a jedynie pierwszy i ostatni nerw międzyżebrowy mają kontakt z nerwami sąsiadującymi. Nerwy te biegną wraz z naczyniami krwionośnymi wzdłuż dolnej krawędzi żebra. Unerwiają one mięśnie ściany klatki piersiowej, jamy brzusznej, opłucną ścienną, otrzewną, a także skórę bocznej i przedniej części tułowia. Nerwy międzyżebrowe oddają też gałęzie skórne, mięśniowe i czucia głębokiego do opłucnej i otrzewnej.

Splot lędźwiowy - utworzony jest przez gałęzie brzuszne pierwszych czterech nerwów lędźwiowych i jedną z gałęzi nerwu podżebrowego. Unerwiają one część mięśni i skóry jamy brzusznej, mięśnie i skórę uda (powierzchnia przyśrodkowa i przednia) oraz powierzchnię przyśrodkową podudzia.Również od tego splotu odchodzą gałęzie krótkie, unerwiające bliższe okolice, jak i gałęzie unerwiające pachwiny, podbrzusze, uda.

Splot krzyżowy - powstaje z gałęzi brzusznych dwóch ostatnich nerwów lędźwiowych oraz nerwów krzyżowych. Jest do splot o dość dużej grubości, ponieważ jego włókna unerwiają większą część kończyny dolnej. W jego skład wchodzi najgrubszy i najdłuższy nerw organizmu ludzkiego - nerw kulszowy. Opuszczając miednicę przykryty jest mięśniem pośladkowym wielkim, a następnie schodzi w dół tylną stroną uda. W dole podkolanowym rozdziela się na dwa mniejsze nerwy: piszczelowy i strzałkowy wspólny, te natomiast dzielą się na jeszcze cieńsze gałązki w miarę schodzenia w kierunku stopy, docierając do palców. Pozostałe nerwy należące do splotu krzyżowego to: tworzące gałęzie krótkie włókna unerwiające m.in. mięsień czworoboczny uda, nerwy pośladkowe dolny i górny.

Splot sromowy - niekiedy wyróżniany, a w rzeczywistości jest częścią splotu krzyżowego. Tworzą go gałęzie brzuszne III i IV nerwu krzyżowego. Splot ten ma bezpośredni kontakt ze splotami sąsiednimi. Unerwia on dźwigacz odbytu i narządy miednicy małej.

Splot guziczny - tworzony jest przez nerw guziczny i przednią gałąź V nerwu krzyżowego. Unerwia on czuciowo okolice odbytu oraz kości guzicznej.