MÓZG

U bezkręgowców - przednia część centralnego układu nerwowego położona nad układem pokarmowym, u osobnika dojrzałego parzysta lub nieparzysta, autonomiczna, zawierająca ośrodki kojarzeniowe; np. mózg skąposzczetów, stawonogów, głowonogów.
U kręgowców - przednia część ośrodkowego (centralnego) układu nerwowego, leżąca w jamie czaszki. Rozwija się z przedniej części cewki nerwowej, tworząc początkowo 3 pęcherzyki pierwotne (przodomózgowie, śródmózgowie, tyłomózgowie), a ostatecznie 5 pęcherzyków (kresomózgowie, międzymózgowie, śródmózgowie, móżdżek, rdzeń przedłużony). U prymitywnych kręgowców odcinki te ułożone są w linii prostej, a u człowieka (oraz pozostałych owodniowców) rdzeń przedłużony jest charakterystycznie wygięty ku tyłowi. W miarę rozwoju filogenetycznego następuje rozwój i różnicowanie się kresomózgowia i kory mózgowej. Rozrastająca się kora mózgowa ulega u ssaków sfałdowaniu. U człowieka półkule wraz z korą okrywają pozostałe części mózgu. Z międzymózgowia rozwija się szyszynka, siatkówka oka i nerwy wzrokowe oraz część nerwowa przysadki mózgowej. Ze śródmózgowia powstają ośrodki zmysłu wzroku i słuchu. Tyłomózgowie zajmuje się koordynacją ruchów i utrzymaniem równowagi, a zamózgowie zawiera ośrodki nerwowe najważniejszych dla życia odruchów, jak np. odruch oddechowy, kaszlowy, odruchy sercowo-naczyniowe.

M. jest okryty z zewnątrz oponami mózgu. Przestrzenie pod oponami i w komorach wypełnia płyn mózgowo--rdzeniowy, pełniący funkcje odżywcze i ochronne.