P

Układ szkieletowy człowieka

Stanowi on podstawę układu ruchowego człowieka, lecz stanowi jedynie jego akinetyczną strukturę.

Tworzące go kości zbudowane są ze specjalnej tkanki (kostnej), która składa się z dwóch elementów:

    • Substancji międzykomórkowej w skład, której wchodzi niemal 70% związków pochodzenia nieorganicznego np. fosforanu wapnia, dzięki czemu kości zyskują swą twardość. Pozostałe 30% to, osseina, czyli białko kolagenowe wraz z komponentami węglowodanowymi. Odpowiada ona za elastyczność kości.
    • Oraz elementów komórkowych, których mamy następujące rodzaje:

- osteocyty - właściwe komórki kości;

- osteoblasty (inaczej zwane kościotwórczymi) - są to komórki odpowiadające za budowanie kości. Ich duże zgrupowania znajdują się w zewnętrznych fragmentach kości;

- osteoklasty (kościogubne) - pozbywają się one niepotrzebnych osteocytów;

Oprócz tkanki kostnej ważnym elementem układu kostnego jest tkanka chrzęstna budująca między innymi małżowinę uszną, spojenie łonowe a także łączy żebra z mostkiem. Od tkanki kostnej odróżnia ją skład chemiczny substancji międzykomórkowej, która jest zdecydowanie mniej z mineralizowana oraz posiada większy procentowy udział kolagenów oraz i włókien sprężystych. Sama substancja składa się z dwóch frakcji podstawowej o charakterze bezpostaciowej, galaretowatej masy oraz frakcji włókien kolagenowych (inaczej białych) - sprawiających, że tkanka ta ma dużą odporność na rozrywanie, włókien sprężystych ( inaczej żółtych), które tworzy białko o nazwie elastyna nadające im odporność na rozciąganie i włókien srebrnochłonnych (inaczej retikulinowych) znajdujących się jedynie na obszarze wątroby oraz śledziony, które wybarwiają się pod wpływem Azotanu srebra. Procentowo największy udział mają włókna białe, zaś najmniej jest włókien retikulinowych.

Nasz szkielet składa się około 206 kości w przypadku osób dorosłych oraz ponad 300 u dzieci. Ta duża różnica wynika z faktu, iż z biegiem czasu kości ulęgają procesowi zrastania. Wszystkie kości można zaliczyć do poniższych 3 klas:

- kości długie - kość ramieniowa;

- krótkie oraz różnokształtne - kręgi;

- płaskie - kość łopatki;

Od zewnątrz kość pokrywa okostna - błona, która zawiera naczynia (krwionośne i chłonne) oraz nerwy. Jej podstawowym zadaniem jest odżywianie kości oraz reagowanie na różne bodźce. W środku natomiast znajduje się jama szpikowa wypełniona masą szpikową. Mamy dwa rodzaje szpiku: żółty - magazynujący m.in. tłuszcz, oraz czerwony - krwiotwórczy. Ten drugi przeważa w kościach płaskich oraz nasadach kości długich.

Funkcjami, jakie pełni dla nas szkielet są:

    • Tworzenie rusztowania dla ciała;
    • Ochrona narządów wewnątrz niego;
    • Miejsce przyczepu dla grup mięśni;
    • Miejsce tworzenia się elementów morfotycznych krwi;

Jeśli chodzi o strukturę kości to jej funkcjonalną jednostką jest tzw. osteon, który tworzą blaszki kostne w liczbie od 3 do 20. Osteony mogą być ułożone bardzo ściśle - wtedy mamy istotę zbitą kości - bądź luźno - istota gąbczasta.

W skład mózgoczaszki wchodzą następujące kości: czołowa, potyliczna oraz po dwie kości ciemieniowe i skroniowe. Kości czaszki połączone są ze sobą za pomocą szwów.

Kości trzewioczaszki to: żuchwa, dwuczęściowa kość szczęki górnej, kości jarzmowe oraz oczodoły.

Nasz kręgosłup złożony jest z 33 bądź 34 kręgów, wśród których wyróżniamy: atlas pozbawiony trzonu, który styka się bezpośrednio z potylicą oraz obrotnik wchodzące w skład 7 kręgów. Dalej mamy 12 kręgów piersiowych od których odchodzą żebra, po 5 kręgów lędźwiowych i krzyżowych ( ich obrębie dochodzi do zrostu z kością krzyżową) oraz na końcu 4 bądź 5 kręgów ogonowych. Kręgosłup nie przypomina prostego kija a raczej literę S ze względu na posiadane krzywizny, które ułatwiają poruszanie się.

Szkielet kończyny górnej przedstawia się następująco. Tworzą go kość ramieniowa, dwuczęściowa kość przedramienia złożona z kości łokciowej oraz promieniowej, 8 kości nadgarstka, 5 śródręcza oraz kostek paliczków.

Kościec kończyny dolnej zawiera kości: udową, rzepkę, dwie kości podudzia (piszczelową oraz strzałkową), 7 kości stępu, 5 śródstopia oraz licznych kości paliczków.

Kończyny łącza się ze szkieletem dzięki obręczą: barkowej (łopatka i obojczyk), która pozwala na swobodne ruchy kończynami górnymi oraz miednicowej (zbudowana z kości miedniczej: k. biodrowa, kulszowa oraz łonowa) nadającej całemu ciału odpowiednią stabilność. Mniej więcej na jej wysokości znajduje się nasz punkt ciężkości.

Wyróżniamy następujące połączenia pomiędzy kośćmi:

  • nieruchome tj. szwy oraz zrosty;
  • ruchome, czyli stawy (3 rodzaje: zawiasowy, siodełkowy oraz kulisty);
  • półruchome, czyli chrzęstkozrosty

Do zaburzeń związanych z układem szkieletowym zaliczamy:

    • osteoporozę - jedna z chorób cywilizacyjnych objawiająca się nadmierną łamliwością kości pojawiającą się w wyniku rozrzedzenia ich struktury, których przyczyną mogą być niedobory wapnia bądź zaburzenia w gospodarce hormonalnej organizmu; choroba dotyka zwłaszcza kobiety po menopauzie;
    • Skoliozę, boczne wygięcie kręgosłupa wynikłe z nieprawidłowej postawy ciała lub złego rozłożenia obciążenia;
    • Kifozę, wygięcie kręgosłupa do tyłu w jego odcinku piersiowym spowodowane np. gruźlicą, osteoporozą lub krzywicą;
    • Lordozę, wygięcie kręgosłupa do przodu w jego odcinku lędźwiowym, którego przyczyną mogą być nadwaga albo ciąża w przypadku kobiet;