Ośrodkowy układ nerwowy składa się z mózgowia i rdzenia kręgowego. Do mózgowia zaliczamy mózg, móżdżek i rdzeń przedłużony.

MÓZG:

  • jego waga wynosi od 1,2 do 1,6 kg - zależnie od masy ciała, wieku i płci człowieka
  • powstaje z trzech pierwotnych pęcherzyków - przed-, śród- i tyłomózgowia
  • usytuowany jest w czaszce, która pełni funkcje ochronne
  • dodatkowo osłaniają go trzy opony: miękka (najbliżej mózgu), pajęcza oraz twarda
  • powierzchnia mózgu ma charakterystyczne bruzdy, które tworzą się poprzez pofałdowanie struktury
  • standardowo mózg podzielony jest na dwie półkule, między którymi występuje tzw. szczelina podłużna mózgu
  • w każdej półkuli można wyróżnić cztery płaty, w których zlokalizowane są konkretne ośrodki mózgowe:
    • płat potyliczny - w nim znajduje się ośrodek wzroku
    • płat ciemieniowy - z ośrodkami odpowiedzialnymi za czucie, zmysł dotyku, wrażliwości na ciepło czy zimno
    • płat skroniowy - w nim zawarte są ośrodki kierujące mową i słuchem
    • płat czołowy - z ośrodkami skojarzeń, ruchu i pisania
  • generalnie mózg można podzielić na dwie warstwy:
    • korową - występująca na zewnątrz; cienka (ok. 2 mm), w niej znajdują się skupienia ciał neuronów, czyli istota szara; tworzy liczne pofałdowania
    • podkorową - występująca pod warstwą korową; tworzą ją skupienia nerwów rdzennych, czyli istota biała

MÓŻDŻEK:

  • jest bardzo mały - jego waga wynosi ok. 150 g.
  • budują go dwie półkule, między którymi znajduje się tzw. robak
  • odpowiada za odbiór wszystkich informacji i kontrolę ruchów
  • jego uszkodzenie powoduje brak koordynacji ruchu całego ciała
  • umożliwia utrzymanie napięcia mięśni oraz prawidłowej postawy ciała

RDZEŃ PRZEDŁUŻONY:

  • łączy wszystkie inne części mózgu z rdzeniem kręgowym
  • w nim obecne jądra istoty szarej, które budują ośrodki nerwowe kontrolujące oddychanie, krążenie (regulują tempo kurczenia się serca oraz napięcie naczyń krwionośnych) oraz wymioty i szybkość metabolizmu

RDZEŃ KRĘGOWY:

  • wypełnia kanał kręgowy
  • otaczają go trzy opony (takie same jak mózg)
  • wnętrze wypełnia substancja szara, a na zewnątrz jest substancja biała (inaczej niż w mózgu)
  • odpowiada za przekazywanie impulsów z i do mózgu

ODRUCHY

  1. każdorazowe reagowanie przez efektor na jakiś bodziec (pochodzący z zewnątrz bądź z wnętrza organizmu)
  2. odruchy dzielimy na warunkowe i bezwarunkowe
    • odruchy warunkowe - są nabyte;
    • odruchy bezwarunkowe - nie zależą od woli człowieka; są automatyczne (np. wymioty czy zwężanie źrenic)

ŁUK ODRUCHOWY - droga impulsu z receptora do efektora:

  • najpierw sygnał otrzymuje receptor (np. zmysł dotyku), który wysyła go do neuronu czuciowego. Dalej impuls biegnie rdzeniem kręgowym i dociera do neuronu kojarzeniowego, który go rozpoznaje i przekierowuje do właściwego neuronu ruchowego. Ten daje sygnał do efektora (np. mięśnia), który wykonuje odpowiedni odruch