Siłaczka - geneza utworu i gatunek
Geneza: „Siłaczka” została wydana po raz pierwszy w 1895 roku. Był to trudny czas, kiedy Polska była pod zaborami i praktycznie zniknęła z mapy Europy. Zrodziła się wówczas idea pracy u podstaw, niesienia kaganka oświaty wśród najuboższych warstw społecznych. Pozytywistyczne postulaty edukacji, emancypacji, dostępu do leczenia miały obudzić w ubogich ludziach świadomość narodową, patriotyzm; sprawić, że naród, mimo zaborów, przetrwa i się odrodzi. Różne postawy wobec idei pracy u podstaw widzimy właśnie w noweli „Siłaczka”. Paweł Obarecki się poddaje. Porzuca młodzieńcze ideały. Panna Stanisława pracuje ciężko jako nauczycielka, mimo że sama jest biedna, pracuje nad tym, by edukować biednych mieszkańców Obrzydłówka.
Gatunek literacki: „Siłaczka” to nowela – krótki utwór zaliczany do epiki, który ma charakterystyczną formę. Składa się z:
- momentu zawiązania akcji (ekspozycji) – przedstawienie losów doktora po jego przybyciu do Obrzydłówka,
- punktu zwrotnego, który rozwija fabułę – wezwanie do chorej Stanisławy,
- punktu kulminacyjnego akcji – śmierć nauczycielki
- rozwiązania akcji (puenty) – list, który świadczy o działalności Bozowskiej,
- epilogu – zmiana w zachowaniu Obareckiego.
Cechę charakterystyczną noweli, jako gatunku, stanowi jednowątkowość, krótka forma, wyraziste postacie oraz trzecioosobowy, wszechwiedzący narrator.
