Ballady i romanse
„Ballady i romanse” Adama Mickiewicza to przełomowe dzieło w literaturze polskiej, które symbolicznie zapoczątkowało epokę romantyzmu. Poeta czerpał inspiracje z ludowej tradycji, europejskiej poezji i filozofii romantyzmu, tworząc utwory, w których świat realny splata się z nadprzyrodzonym, a uczucia i moralność okazują się silniejsze od rozumu. Jednocześnie było to dzieło, które zerwało z dominującą dotąd estetyką klasycyzmu i wprowadziło nowy sposób postrzegania świata, oparty na uczuciu, wyobraźni i tajemnicy. Dzięki temu Adam Mickiewicz stał się prekursorem nowego nurtu w literaturze, który dominował w Polsce przez kolejne dekady.
Pierwsze Ballady Mickiewicza powstawały zimą na przełomie 1819 i 1820 r. pod wpływem najpierw literatury francuskiej (Voltaire i J.J. Rousseau), a następnie pod naporem fascynacji literaturą niemiecką i dziełami Schillera i Goethego. Kilkanaście ballad poeta tworzył przez 2 lata w Kownie. Utwory doczekały się pierwszego wydania w tomiku „Poezyj” w 1822 r. w Wilnie i zyskały niemal od razu tak dużą sympatię czytelników i popularność, że po kilku miesiącach konieczne było wznowienie druku. Należy tu dodać, że był to dodruk nieoficjalny, ponieważ nadmierne zainteresowanie twórczością młodego Mickiewicza mogłoby stać się podejrzane dla ówczesnej cenzury rosyjskiego zaborcy.
Gatunek – ballada to utwór liryczno-epicki w postaci pieśni, najczęściej podzielnej na strofy. Charakteryzuje się tajemniczością i częstokroć opiera się na zdarzeniach i postaciach legendarnych lub historycznych. W balladach nie brakuje także wątków dramatycznych, a ich treść często zbudowana jest wokół jakiegoś konkretnego wydarzenia, opisanego najczęściej w sposób subiektywny. W balladach często pojawiają się dialogi, a także nie brakuje licznych środków stylistycznych, takich jak paralelizm składniowy, epitety, porównania, refreny oraz powtórzenia.
U źródeł „Ballad i romansów” Mickiewicza leży ludowość, metafizyka oraz walką między racjonalizmem a wiarą. Poeta przeciwstawia chłopską wiarę w siły nadprzyrodzone racjonalistycznemu podejściu ludzi wykształconych (np. „Romantyczność”), bohaterowie bywają ukarani przez nadprzyrodzone siły za swoje przewinienia (np. „Świtezianka”) i na pierwszy plan wysuwa się świat nadprzyrodzony, obfity w duchy i zjawy, które można spotkać w takich balladach jak „Romantyczność”, „Świteź” i „Świtezianka”. Oczywiście nie mogło zabraknąć w nich wątków tragicznej miłości, zdrady i konsekwencji tych czynów (np. „Świtezianka”).
Sprawdź opracowania najpopularniejszych ballad z tomu "Ballady i romanse" Adama Mickiewicza:
