Biografia
Franciszek Schubert (1797-1828) urodził się w Lichtentalu, na przedmieściach Wiednia. Początkową edukacją Franciszka zajął się ojciec, który był nauczycielem. Dalej, kontynuował Schubert naukę u Michała Holzera, który pełnił funkcję organisty w kościele parafialnym, a od 1812 zaczął pobierać lekcje kompozycji u Salieriego. W międzyczasie śpiewał w sopranach kapeli Konwiktu Cesarsko-Królewskiego. Po ukończeniu nauki, został w 1814 r. nauczycielem w szkole ojca. Wkrótce(1818) zrezygnował jednak z posady nauczyciela, z której nie czerpał satysfakcji, by całkowicie poświęcić się kompozycji. Oddał się bez reszty swojej pasji. Dzięki pomocy przyjaciół wyszedł z problemów finansowych i mógł komponować. Nad utworami pracował w godzinach przedpołudniowych. Udzielał także w tym okresie prywatnych lekcji córkom księcia Esterházego Do licznego grona przyjaciół Schuberta należeli pisarze J. Meyerhofer i F. Grillparzer, kompozytor F. Lachner, śpiewak J.M.Vogl(wykonywał pieśni Schuberta), F. Schober, J. Spaun, T. Körner. Wieczory, które spędzali wspólnie w kawiarniach bądź w swych domach słuchając muzyki Schuberta nazywali "schubertiadami". W czasie takich wieczorków, które często zakrapiane były dużą ilością alkoholu, od którego Schubert ponoć nie stronił, często wychodziła na jaw jego gwałtowność, a także popadanie w nastroje depresyjne. Stany te spowodowane były niepowodzeniami w karierze kompozytorskiej takimi jak np. daremne próby napisania opery, czy też nędzne wynagrodzenia za gotowe, niedoceniane wówczas pieśni.
Przyjaciele, darząc Franciszka wielką sympatią, wybaczali mu te negatywne zachowania. Pewnego wieczoru Schubert skorzystał z usług domu publicznego, co dało pechowe dla niego zakończenie, gdyż zaraził się chorobą weneryczną. W konsekwencji kompozytor przeszedł leczenie rtęcią, co znacznie osłabiło jego organizm, a także nasiliło ataki depresji. Ogólny stan kompozytora z tamtego okresu odzwierciedla cykl 24 pieśni "Winterreise" (Podróż zimowa).Gorycz płynąca z pieśni wzbudzała przerażenie i współczucie wśród najbliższych przyjaciół. Pech w dalszym ciągu nie opuszczał Schuberta. Pierwszy i jedyny zarazem koncert publiczny, który dał w Wiedniu, 26 III 1828 r., zakończył się niepowodzeniem. Został zignorowany przez ówczesnych krytyków muzycznych, których uwaga skupiła się na niedawno odkrytym talencie - niesamowicie zdolnym skrzypku, Niccolo Paganinim, właśnie koncertującym wówczas w mieście.
Przyjaciele Schuberta, widząc jego liczne niepowodzenia, zarówno w życiu jak i w karierze artystycznej, namówili go na wyjazd do Eisenstadt, miejsca, w którym wypoczywała w letnim okresie rodzina królewska. Pobyt nie przyniósł jednak spodziewanych efektów. Schubert był ciągle pogrążony w depresji. Niedługo po powrocie do Wiednia zachorował na tyfus brzuszny, którego niestety nie pokonał i 19 listopada , w godzinach popołudniowych zmarł, wypowiadając ostatnie zdanie: "To mój koniec".
Twórczość
W twórczości Schuberta odnaleźć można wszystkie cechy muzyki romantycznej. Kompozytor ten był mistrzem liryki muzycznej, dlatego też najbardziej charakterystyczne dla jego twórczości są pieśni(ponad 600), w których wykorzystywał poezję znanych twórców romantycznych, takich jak Goethe. Wprowadzał też często zabarwienie ludowe. Najlepsze dwa zbiory pieśni napisane są do poezji W. Müllera. Ich tytuły to: "Piękna młynarka" i wcześniej już wspomniana "Podróż zimowa".
Najbardziej charakterystycznym i najwybitniejszym dziełem Schuberta jest niedokończona - z nieznanych powodów- Symfonia VIII h-moll, która ze względu na zaistniałe okoliczności, zyskała pod koniec lat'80 XIX w. miano "Niedokończonej". Historia tej symfonii jest owiana tajemnicą. Do dziś nurtuje nas pytanie dlaczego tak właśnie potoczyły się losy symfonii i co przeszkodziło kompozytorowi w doprowadzeniu pracy nad dziełem do końca? W 1822 r., w październiku, Schubert zakończył pracę nad dwoma pierwszymi częściami i zaczął pisać kolejną(Scherzo). Nagle przerwał pracę i zabrał się za nową kompozycję: Fantazję "Wędrowiec". Rok później wysłał niedokończoną partyturę Symonii VIII swojemu przyjacielowi, Josephowi Hüttenbrenerowi, który następnie przekazał ją swojemu bratu, Anselmowi. U Anselma przeleżała partytura blisko 40 lat. W roku 1865, dyrygent Filharmonii Wiedeńskiej- Johann Herbeck nakłonił A. Hüttenbrenera, by ten dał mu partyturę. I tak doszło do premiery Symfonii "Niedokończonej" , 17 XII 1865 r. w Wiedniu. Dzieło wywarło entuzjazm audytorium.
Schubert jest inicjatorem liryki instrumentalnej. Zapoczątkował ją w swych: Impromptus oraz Moments musicaux. Odznaczają się one bogactwem melodii i niejednokrotnie przeobrażają się w poematy-fantazje, przepełnione urokiem i nastrojem lirycznym.
Charakterystycznym utworem Schuberta jest Kwintet fortepianowy "Pstrąg", przeznaczony na: fortepian, skrzypce, altówkę, wiolonczelę i kontrabas. Widoczna jest tu skłonność Schuberta do łączenia muzyki instrumentalnej z liryką wokalną, gdyż wykorzystuje w kwintecie- jako temat- swoją własną pieśń: "Pstrąg"(Die Forelle), napisaną 2 lata wcześniej. Pomysł wykorzystania tej pieśni podsunął Schubertowi wiolonczelista, Sylvester Paumgartner. Kompozycja ta została napisana na zamówienie miejscowego towarzystwa muzycznego, podczas pobytu w górzystej miejscowości- Stehr, w 1819 r. Urodził się tam przyjaciel, śpiewak i pierwszy wykonawca pieśni Schuberta - M.Vogl.
