Fryderyk Franciszek Chopin – biografia artysty

Fryderyk Franciszek Chopin był kompozytorem i polskim pianistą. Urodził się 1 marca 1810 (według przekazu artysty oraz jego rodziny) lub 22 lutego (taką natomiast datę podaje metryka chrztu, która zostaje sporządzona zaraz po urodzeniu). Chopin urodził się w Żelazowej Woli nieopodal koło Sochaczewa na Mazowszu.

W tamtych czasach były to tereny należące do Księstwa Warszawskiego. Dworek mieszczący się w Żelazowej Woli był posiadłością hrabiego Skarbka. Ojcem Chopina był Mikołaj (Nicolas) Chopin, spolonizowany Francuz, który był nauczycielem i wychowawcą dzieci. Urodził się w 1771 roku w Marainville (Lotaryngia, Francja).

Już w czasach dzieciństwa związany był z polskimi rodzinami: hrabiego Michała Paca oraz administratora jego majątku Jana Adama Weydlicha. Gdy miał 16 lat wraz nimi przyjechał do Polski i tu już został na stałe. Nie utrzymywał żadnych kontaktów ze swoją francuską rodziną, jak i nie zamierzał już powrócić do Francji. Wszystkie dzieci Mikołaja Chopina wychowane były w duchu polskości. W 1806 roku Mikołaj poślubia Teklę Justynę Krzyżanowską, która zarządza majątkiem Skarbków w Żelazowej Woli. Rodzina Chopinów składała się z czwórki dzieci: córki Ludwiki, Izabeli, Emilii oraz Fryderyka. Niedługo po urodzeniu się Fryderyka rodzina Chopinów przenosi się do Warszawy, gdyż Mikołaj Chopin otrzymuje stanowisko nauczyciela języka francuskiego w Liceum Warszawskim. Oprócz tego zajmuje się prowadzeniem pensjonatu dla synów ziemiańskich mieszkających poza Warszawą.

Niezwykły talent małego Frycka ujawnia się dość wcześnie, co skłania niektórych do porównań z małym Mozartem. Gdy miał 7 lat opublikował swoje pierwsze dwa polonezy: g-moll oraz B-dur. Polonez g-moll szybko zyskał ogromną popularność i został wydrukowany w sztycharni nut księdza Cybulskiego.

Warszawskie gazety zaczęły pisać o niezwykłym i cudownym dziecku. Chopin stał się ulubieńcem salonów arystokracji i ozdobą licznych przyjęć. Fryderyk był gwiazdą licznych koncertów dobroczynnych, na które był bardzo często zapraszany. Pierwszym nauczycielem Chopina był Wojciech Żywny urodzony w 1756 roku

w Czechach. Nauki u Żywnego pobierał w latach 1816-1822. W pewnym momencie ,,uczeń przerósł mistrza''

i niestety nauczyciel Chopina niczego nowego nie mógł już go nauczyć. Prawdopodobnie nad dalszą edukacją muzyczną czuwał Wilhem Wacław Würfel (ur. 1791 w Czechach). Zaliczał się on do pierwszorzędnych pianistów i profesorów konserwatorium. Miał on rzekomo udzielać sporadycznych rad i wskazówek pedagogicznych z zakresu muzyki fortepianowej i organowej.

W latach 1823-26 Fryderyk zostaje uczniem Liceum Warszawskiego, gdzie profesorem jest jego ojciec. Miesiące wolne od nauki spędza na wsi u szkolnych kolegów w różnych częściach kraju (m.in. Szafarni na Kujawach). Te odwiedziny w różnych miejscach Polski pozwoliły młodemu Chopinowi zapoznać się kulturą ludową kraju. Wykazywał olbrzymie zainteresowanie obrzędami, tradycją, muzyką i tańcami polskimi. Gdy tylko mógł notował zasłyszane melodie oraz teksty ludowych pieśni. W późniejszej kompozytorskiej twórczości wykorzystywał melodie ludowe pochodzące zwłaszcza z nizin i łączył je z różnorodnymi rytmami, bogatą harmoniką i tanecznym charakterem Wszystkie te cechy zawarte zostały między innymi w jego pierwszych mazurkach z roku 1825. Na jesieni 1826 roku zostaje studentem wydziału "teorii muzyki, jenerałbasu

i kompozycji" w Szkole Głównej Muzyki w Warszawie. Stanowiła ona część Konserwatorium, będąc jednakowoż związana z Uniwersytetem Warszawskim, w której kierownikiem był Józefa Elsner (ur. 1769 na Śląsku).

Nie studiował gry fortepianowej. Elsner wiedział, jakim talentem i temperamentem obdarzony jest Chopin, dlatego pozwalał mu skupiać się nad muzyką fortepianową. Nie popuszczał tylko w zakresie teorii muzyki,

a zwłaszcza w sztuce kontrapunktu. Chopin dzięki swej inwencji melodycznej, łatwości improwizacji oraz licznie występujących efektów harmonicznych szybko wykształcił swój kompozytorski warsztat pod czujnym okiem Elsnera. Czas studiów przynosi pierwsze poważnie rozbudowane dzieła: Sonatę c-moll, Wariacje op. 2 na temat z Don Juana Mozarta, Rondo a la Krakowiak, Fantazję op. 13 na tematy polskie (trzy ostatnie przeznaczone do wykonania na fortepian z towarzyszeniem orkiestry) oraz Trio g-moll na skrzypce, wiolonczelę i fortepian.

W 1829 Chopin zakończył naukę w Szkole Głównej Muzyki. A oto, jakimi słowami opisywał go jego nauczyciel, gdy Chopin miał trzy lata: "Trzecioletni Szopen Fryderyk - szczególna zdatność, geniusz muzyczny".

Gdy Chopin zakończył naukę wybrał się w dłuższą podróż za granicę, by poznać muzyczne życie poza granicami kraju. Do tej pory nie wyjeżdżał zbyt często nie licząc dwóch krótkich podróży do Prus. W 1826 roku spędza wakacje w miejscowości Bad Reinertz (dzisiejsza nazwa: Duszniki-Zdrój) na Dolnym Śląsku. Natomiast dwa lata później towarzyszy prof. Feliksowi Jarockiemu, który był przyjacielem jego ojca, podczas podróży do Berlina, gdzie Jarocki jest zaproszony na odbywający się tam zjazd miłośników przyrody. Chopin nie był ogólnie znany w Berlinie, dlatego też intensywnie obserwował charakter życia artystycznego. Chciał osiągnąć coś więcej. Gdy skończył studia w lipcu 1829 wybrał się z przyjaciółmi w podróż do Wiednia. Würfl wprowadził Chopina w środowisko artystów, dzięki czemu mógł dwa razy wystąpić w Kärtnerthortheater. Wykonał wtedy Wariacje op. 2 na temat Mozarta i Rondo a la Krakowiak op. 14. Tym mistrzowskim wykonaniem odnosi ogromny sukces zyskując uznanie publiczności jak i krytyki, która wymawiała mu jedynie zbyt małą siłę dźwięku. Wówczas wiedeński wydawca Tobias Haslinger publikuje Wariacje na temat Mozarta

w 1830roku, które są pierwszym utworem Chopina wydanym za granicą. Dotychczas wszystkie swoje kompozycje wydawał w Warszawie. Gdy wrócił do Warszawy oddał się komponowaniu. Powstały wtedy dwa Koncerty fortepianowe z orkiestrą: f-moll i e-moll. Inspiracją dla powstania Koncertu f-moll była miłość do młodej śpiewaczki Konstancji Gładkowskiej. Z tego okresu powstają również pierwsze nokturny, etiudy, walce, mazurki, pieśni do słów Stefana Witwickiego. Niedługo przed planowaną dłuższą podróżą Chopin dużo koncertuje, głównie w Teatrze Narodowym, gdzie odbywają się prawykonania jego fortepianowych koncertów.

Początkowo Chopin planował wyjazd do Berlina, skąd miał zaproszenie od księcia Antoniego Radziwiłła (namiestnika króla pruskiego, zarządzającego Wielkim Księstwem Poznańskim). Książe już od dawno zachwycał się jego zdolnościami, a na jesieni 1829 roku przyjmował go w swojej rezydencji w Antoninie.

Chopin postanowił jednak udać się do Wiednia. Chciał tym samym potwierdzić swój sukces i wzmocnić pozycję. 11 października 1830 roku w Teatrze Narodowym odbywa się niezwykły pożegnalny muzyczny wieczór. Na tym koncercie Chopin gra swój Koncert e-moll oraz śpiewa również Konstancja Gładkowska.

Chopin wyjeżdża do Austrii 2 listopada wraz z Tytusem Woyciechowskim, który był bliskim przyjacielem kompozytora. Gdy przybyli do Wiednia doszła do nich wiadomość o wybuchu powstania listopadowego przeciwko wpływom rosyjskim w Polsce i przeciwko carowi, który zajmował miejsce na polskim tronie. Wojna polsko-rosyjska trwała wiele miesięcy. Woyciechowski wrócił do Warszawy i zaciągnął się do wojska. Chopin pozostał we Wiedniu. Nie był w stanie jednak skupić się na swojej muzycznej karierze. Ciągle myślał o losach kraju i swojej rodzinie. Oto jak pisał do Józefa Elsnera: "Malfatti na próżno stara się mnie przekonać, że każdy artysta jest kosmopolitą. Choćby i tak było, to jako artysta jestem jeszcze w kolebce, a jako Polak trzeci krzyżyk zacząłem; więc mam nadzieję, że znając mnie za złe mi Pan nie weźmiesz, żem dotychczas o układzie koncertu nie myślał."

Chopin wystąpił dopiero 11 czerwca 1831 w Kärtnerthortheater, gdzie zaprezentował swój Koncert e-moll.

Chopin pozostał w Wiedniu 8 miesięcy nie marnując czasu. Doznał silnych, dramatycznych doświadczeń

w sferze uczuć, które rozwinęły wyobraźnię artysty. Być może przyczyniły się do uformowania się nowego, indywidualnego stylu, który tak różnił się od stylu brillant charakterystycznego dla jego wczesnej twórczości.

Kompozytor pisze nowe utwory pełne siły i pasji m.in.: szkic Scherza h-moll, oraz olbrzymich rozmiarów etiudy pochodzące z opusu 10.

Toczące się walki we Włoszech odstraszają Chopina od wyjazdu do tego kraju. Kompozytor wyrusza do Paryża, zatrzymując się w Monachium, gdzie 28 sierpnia występuje z recitalem. Później koncertuje w Stuttgarcie. Tam dochodzi do niego dramatyczna wiadomość o tym, że powstanie upadło a Warszawa została zdobyta przez Rosjan. Reaguje na tę wiadomość gorączką i rozstrojem nerwowym. Co czuł w tamtych chwilach opisał w swoim Dzienniku stuttgarckim: "Wróg w domu [...] o boże, jesteś ty! - Jesteś i nie mścisz się! - Czy jeszcze ci nie dość zbrodni moskiewskich - albo - alboś sam Moskal! [...] a ja tu bezczynny - a ja tu z gołymi rękami - czasem tylko stękam, boleję na fortepianie - rozpaczam."

Na jesieni 1831 roku wyjeżdża do Paryża, gdzie spotyka wielu Polaków. Po klęsce powstania wielu uczestników walk, polityków, ludzi kultury, (m. in. pisarz Julian Ursyn Niemcewicz, poeci romantyczni Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, warszawscy przyjaciele Fryderyka - poeci Stefan Witwicki, Bohdan Zaleski) szukało schronienia przed wojskami nieprzyjaciela w bezpiecznym i przyjaznym kraju.

Chopin był mocno związany z tzw. Wielką Emigracją. Wielką przyjaźnią darzył jej przywódcę, księcia Adama Czartoryskiego. Zostaje również członkiem Polskiego Towarzystwa Literackiego, które wspiera finansowo. Bierze udział w emigracyjnych zebraniach, grywa na koncertach dobroczynnych dla biednych emigrantów, które on sam organizuje.

Chopin staje się w Paryżu bardzo popularny i szybko rośnie jego pozycja. Listy polecające, które przywozi ze sobą z Wiednia, przydają mu się by wejść w łaski środowiska artystycznego, które przyjmuje go bardzo serdecznie.

Zawiera sporo ważnych dla niego znajomości z innymi artystami np.: z Lisztem, Hillerem, Berliozem, Franchommem. W roku 1835 poznaje się w Lipsku z Schumannem, który jest wielkim orędownikiem twórczości Chopina. Gdy wielki pianista Friedrich Kalkbrenner, który często nazywany był mistrzem fortepianu, usłyszał grę niezbyt znanego muzyka z Warszawy, bardzo szybko zorganizował Chopinowi występ. Miał on miejsce 26 lutego 1832 roku w sali Pleyela. Chopin szybko zdobył Paryż tym koncertem. Odniósł ogromny sukces. Zaraz później przyszło zainteresowanie firm wydawniczych. Z jedną z nich (firmą Schlesingera) kompozytor podpisał umowę latem 1832 roku. W tym samym czasie utwory Chopina ukazują się w Lipsku (Probst, Breitkopf) oraz

w Londynie (Wessel). Do najważniejszych obowiązków przynoszących stały i duży dochód były prywatne lekcje. Należał do najbardziej wziętych nauczycieli fortepianu zarówno polskiej jak i francuskiej arystokracji.

Do ulubionych miejsc koncertowych Chopina należały paryskie salony arystokracji. Miał on niezwykłą renomę

i dlatego stawiany był obok najznakomitszych muzyków tej epoki: Kalkbrennera, Liszta, Thalberga, Herza.

Chopin różnił się od nich jedną kwestią: nie przepadał za występami na dużych estradach. Koncertował raczej sporadycznie i bez większego entuzjazmu. Największą przyjemnością dla niego było małe prywatne grono przyjaciół. Wtedy to uwielbiał ujawniać swój artyzm, oraz doskonałość techniczną i emocjonalną.

Gdy Chopin osiadł w Paryżu zgodził się tym samym na posiadanie statusu emigranta. Pomimo próśb ojca, Chopin nie chciał podporządkować się dekretowi cara, który głosił, aby wszyscy na uchodźstwie zgłosili się do ambasady rosyjskiej w celu wydania paszportu. Stał się tym samym politycznym uchodźcą i zamknął sobie drogę powrotu do kraju. Ogromnie tęskniąc z rodziną, czując się bardzo samotny postanowił zamieszkać wespół z innym polskim emigrantem Aleksandrem Hoffmanem. Gdy ten wyjechał z Paryża, kompozytor mieszkał wraz ze swoim starym warszawskim przyjacielem, który również był powstańcem, Janem Matuszyńskim. Z rodziną spotkał się poza granicami ojczystego kraju. Jego rodzice wybrali się w 1835 roku do Karlsbadu na leczenie. Wtedy Chopin postanowił się z nimi zobaczyć. Będąc nieopodal Drezna wstąpił w odwiedziny do rodziny Wodzińskich. Trzech młodych braci z tej rodziny mieszkało kiedyś w pensjonacie, który prowadził Mikołaj Chopin. Państwo Wodzińscy mieli również córkę, która wykazywała liczne artystyczne zdolności. Chopin obdarzył ją głębokim uczuciem i chciał się z nią ożenić. Niedługo potem, gdy spędzali razem wakacje

w Marienbadzie wraz z matką, Chopin oświadczył się prosząc o rękę Marii. Oświadczyny zostały przyjęte istniał tylko warunek, że Chopin musi dbać o swoje zdrowie. Kompozytor nie był oficjalnym narzeczonym i nie doszło niestety do małżeństwa. Spowodowane było to tym, iż rodzice Marii obawiali się o jego niezdrowy tryb życia

i problemy zdrowotne uznając go za niezbyt odpowiednią partię dla córki. Chopin bardzo przeżył odmowę. Związał wszystkie listy od państwa Wodzińskich i opisał je ,,Moje bieda". Chcąc oderwać się od złych wspomnień wyjeżdża w 1837 wraz z Camille Pleyelem do Londynu. Niedługo później związuje się z francuską pisarką George Sand. Była od niego starsza o 6 lat i była rozwódką z dwójką dzieci. Zajmowała się pisaniem dość śmiałych powieści. George Sand dostarczyła opuszczonemu muzykowi wszystko to, czego mu brakowało: macierzyńską wręcz troskę, czułość i miłość. W zimie 1838/39 spędzają czas na Majorce, w górach, korzystając z noclegów w starym klasztorze w Valdemosie. Niestety panujący tam zbyt wilgotny klimat co bardzo szkodzi Chopinowi. W efekcie dochodzi do gruźlicy. Będąc tak słabym kompozytor prawie w ogóle nie wychodzi

z domu. Intensywnie jednak pracuje tworząc takie dzieła jak: cykl 24 preludiów, Polonez c-moll, Ballada F-dur, Scherzo cis-moll. Gdy wraca z Majorki na wiosnę 1839 roku, odbywając w międzyczasie rekonwalescencję

w Marsylii, jest bardzo osłabiony. Mieszka razem z George Sand w Nohant w centralnej Francji. I to właśnie tu począwszy od 1846 roku spędza długie wakacje, na zimę wracając z powrotem do Paryża. Chopin uważał ten okres za najszczęśliwszy w swoim życiu, a biorąc pod uwagę twórczość - jest to okres najbardziej obfity

w dzieła. To tu powstają najwybitniejsze i najbardziej przyjmujące kompozycje. Chopin i George nie mieli dzieci i nie zawarli formalnie żadnego związku, a mimo to wszyscy traktowali ich jak małżeństwo. Posiadali dużą liczbę przyjaciół artystów, do których zaliczali się m. in. malarz Delacroix, śpiewaczka Viardot, Mickiewicz, Grzymała.

Chopin i George Sand przez wiele lat darzyli się gorącą miłością i przyjaźnią. Niestety najstarszy syn George Sand zaczął żywić do Chopina niechęć, a tym samym wprowadziło to konflikty między dwojgiem kochanków.

Zerwali ze sobą w lipcu 1847 roku. Ogromna utrata uczucia oraz brak możliwości komponowania w Nohant odbiły ciężkie piętno na psychice oraz zdrowiu fizycznym kompozytora. Chopin nie wiele pisze, jedynie kilka miniatur. W 1948 w kwietniu Chopin ulega namowom swojej uczennicy Jane Stirling i udaje się do Anglii oraz Szkocji. Panna Stirling oraz jej siostra organizują mu koncerty oraz podróże po zamkach i posiadłościach arystokracji szkockiej.

Zbyt wyczerpujący tryb życia, wyeksploatowanie sił poprzez ciągłe podróże i koncerty, a poza tym niezbyt odpowiedni klimat dla zarażonego gruźlicą Chopina, powodują znaczne pogorszenie stanu zdrowia.

16 listopada 1848 roku, chociaż jest bardzo słaby i wycieńczony, daje swój ostatni w życiu recital, występując na rzecz polskich uchodźców w sali Guildhall w Londynie. Kilka dni później wraca do Paryża. Bardzo szybko choroba uniemożliwia mu prowadzenie normalnego trybu życia, w tym udzielania lekcji. W lecie przyjeżdża

z Warszawy najstarsza siostra Chopina - Ludwika Jędrzejewiczowa, by opiekować się ciężko chorym kompozytorem. 17 października 1849 roku Fryderyk Chopin umiera na gruźlicę płuc w swoim paryskim mieszkaniu na placu Vendôme. Zostaje pochowany na cmentarzu Pere-Lachaise w Paryżu. Jego ostatnią wolą jest to, by złożyć jego serce w ojczyźnie. Siostra przewozi serce Chopina do Warszawy, a następnie zostaje wmurowane w jeden z filarów kościoła św. Krzyża na Krakowskim Przedmieściu.