Renesans to okres w dziejach kultury, który rozwinął się w Europie w XV i XVI wieku. W tym czasie wiele państw zaczęło się jednoczyć np.: Hiszpania, Francja, Polska, Szwajcaria. Niektóre z nich dopiero próbowało zjednoczenia np. Włochy. Papiestwo nie miało już takiego wpływu jak kiedyś i przeżywało wewnętrzny kryzys. Centrum zainteresowania uczonych stał się człowiek koegzystujący w spójnej harmonii ze światem - humanizm. Rozwój nauki spowodowany był postawieniem na badania i doświadczenia. Główni przedstawiciele myśli renesansowej to Kopernik i Galileusz.

W zakresie zmian muzycznych, jakie zaszły w epoce renesansu wymienić należy usamodzielnienie się muzyki instrumentalnej od wokalnej. W epoce wcześniejszej, w średniowieczu, najważniejsi byli śpiewacy i muzyka wokalna. Instrumentaliści jedynie im akompaniowali. Kompozytorzy często przepisywali utwory wokalne na zespoły instrumentalne, dokonując tzw. transkrypcji. Z biegiem czasu powstawały utwory muzyki instrumentalnej, co spowodowało rozkwit sztuki lutniczej i udoskonalenie istniejących już instrumentów muzycznych. Kompozytorzy zwracali szczególną uwagę na sposób pisania utworów instrumentalnych, tzn. na ich rozmieszczenie w zespole oraz ich rolę w utworze muzycznym.

Renesans to rozkwit budowy organów. Wprowadzono podwójną ręczną klawiaturę oraz klawiaturę nożną.

Renesans to również rozwój klawesynu oraz instrumentów stroikowych (flet podłużny, poprzeczny, piszczałki, fagot). Do innowacji na polu instrumentalnym należy wynalezienie puzonu oraz trąbki. W XVI w. pojawiło się wiele nowych instrumentów, a najpopularniejszymi z nich były te, na których granie było stosunkowo proste

i nie wymagało specjalnych umiejętności. Do ulubionych należały instrumenty podobne do wioli. Wiola była poprzedniczka skrzypiec, a swoja popularność zawdzięczała progom (drewnianej podziałce na podstrunnicy), które ułatwiały grającemu odnalezienie pożądanego tonu. Dźwięki wydobywane na wioli brzmiały cicho

i łagodnie, w sam raz na potrzeby niedużych spotkań domowych. Innym cieszącym się powodzeniem instrumentem była lutnia, także wyposażona w progi, której dźwięki często towarzyszyły fragmentom wokalnym (śpiewom), podobnie jak w dzisiejszych czasach akompaniament gitary. Innymi popularnymi instrumentami były flet i rogi. Mniej więcej w tym czasie upowszechniło się zastosowanie klawesynu, wirginału i organ, powstało też wiele wyszukanych utworów napisanych specjalnie z myślą o tych instrumentach. Jednak muzycy tworzyli również prostsze kompozycje, które mogłyby być wykonywane przez amatorów, którzy nie posiadają wybitnych umiejętności instrumentalnych. Także technologia druku nutowego posunęła się naprzód. Ottawiano Petrucci, włoski drukarz i wydawca muzyczny, wynalazł metalowe czcionki, które zastąpiły wcześniej stosowaną niewygodną technikę drzeworytniczą. Dzięki nowej metodzie druku nutowego zwiększyła się ilość publikacji muzycznych, co przyczyniło się do spopularyzowania muzyki wśród szerszego kręgu odbiorców.

Okres po renesansie nazywany jest barokiem i obejmował okres od końca XVI wieku do połowy XVIII. Objął on rozwój kultury w Europie, a także w Ameryce Łacińskiej. Nie wiadomo dokładnie, jakie jest znaczenie słowa barok. Początkowo wiązano te termin ze słowem barocco, czyli dziwny, dziwaczny i wiązano to

z brakiem regularności w sztuce. Uczeni odeszli od modelu myślenia, który w głównej mierze interesował się człowiekiem i harmonią jego egzystencji we wszechświecie. Rozwinięto inny model myślenia, a mianowicie człowiek postrzegany był jako jednostka we wszechświecie, która silnie odczuwa swoją małość i bojaźń przed Bogiem. Rozwijające się intensywnie nauki przyrodnicze tłumaczono za pomocą rozumu i w racjonalny sposób próbowano tłumaczyć zachodzące w świecie zjawiska. Człowiek baroku zaczyna interesować się sprawami mistycznymi i boi się spotkania z diabłem. Ludzie zaczęli poszukiwać czegoś trwałego, nieprzemijającego, przy czym mogliby poczuć się bezpiecznie. Początkowo znaleźli spokój przy Bogu, lecz po wojnach religijnych to także nie był "pewny grunt". Wszystkie te lęki i obawy widoczne były później w siedemnastowiecznej filozofii, literaturze i sztuce.

Barok w muzyce to szereg wprowadzonych zmian. Przede wszystkim dokonuje się rozkwit muzyki wokalno-instrumentalnej. Cechą muzyki barokowej było wzruszenie i poruszenie odbiorcy. Przykładem może być przedstawienie opery Monteverdiego w 1608 roku w Mantui. Ariadna śpiewając lament za Tezeuszem tak poruszyła ludzkie serca, że wszyscy na widowni wybuchnęli płaczem. Wśród nowych i stale rozwijanych form muzyki wokalnej znaleźć możemy: opery, kantaty, oratoria i pasje. Do przedstawicieli muzyki barokowej należą: Monteverdi, Scarlatti, Haendel, Bach.

Bardzo intensywnie rozwija się muzyka instrumentalna. Do głównych form muzyki barokowej należą:

- cocncerto grosso - Corelli, Haendel, Bach

- koncert solowy - Vivaldi Cztery pory roku

- fuga, toccata, fantazja - zwłaszcza w twórczości Bacha

Dokonuje się również rozkwit w zakresie budowy instrumentów takich jak: skrzypce, altówki czy viole. Rozwijane jest lutnictwo, czyli sztuka budowy instrumentów strunowych posiadających gryf, głównie: skrzypce, altówki, kontrabasy, wiolonczele oraz inne podobne im instrumenty historyczne (lutnie, gamby, wiole). Początkowo (do XV w.) lutnictwo wiąże się ze sztuką konstruowania lutni, jednak już w następnym wieku wszyscy budowniczowie konstruują przeważnie skrzypce. Lutnictwo to sztuka, która oprócz tego, iż wymaga solidnej technicznej wiedzy musi odznaczać się gustem, estetyką i indywidualizmem, które nadają instrumentom specyficzne cechy brzmieniowe. Do najwybitniejszych lutników należeli:

- rodzina Amatich

-A. Stradivarius

- J. Stainer

- Dankwart

- rodzina Grobliczów

Budowniczowie ci konstruowali instrumenty, które posiadały unikatowe cechy zewnętrzne tj.: kształt efów, główka, proporcja boczków, obrysy konturu). Kontynuatorzy próbowali naśladować ich pracę, ale bez większego uznania. Okres muzyki barokowej to również rozwój muzyki gitarowej, która stopniowo wypierała lutnię. Do popularnych instrumentów należał również klawesyn, obój czy flet. Doskonale rozwinęły się organy barokowe tzw. organy Praetoriusa.