W historii muzyki okres renesansu obejmuje lata od ok. 1430 do ok. 1600. Jest to bardzo ważny okres dla rozwoju muzyki europejskiej, gdyż właśnie wtedy nastąpił przełom modalności sięgającej jeszcze czasów starożytnych i zaczęły się kształtować zasady klasycznej harmonii opartej na strukturze akordowej. Pierwszym etapem tych przemian było powstanie ok. roku 1430 w szkole burgundzkiej techniki fauxbourdonowej. Nadal utrzymywał się wykształcony w średniowieczu system skal modalnych, jednak największe znaczenie zyskały dwie nowo wprowadzone skale - jońska (która przekształciła się później w skalę durową) oraz eolska (zalążek późniejszej skali molowej). W renesansie nastąpił gwałtowny rozwój wielogłosowości - podstawowym układem stał się czterogłos, a w wieku XVI nawet dużo bardziej rozbudowane zespoły, w którym rolę podstawy zaczął spełniać głos basowy, a nie tenor - jak to było w średniowieczu. W związku z tym odstąpiono stopniowo od techniki cantus firmus, która wkrótce przerodziła się w technikę przeimitowaną, polegającą na opracowywaniu kolejnych odcinków tekstu nowym materiałem muzycznym i powtarzanie ich w każdym z głosów. Jednym z najważniejszych ośrodków była tzw. szkoła flamandzka, której przedstawiciele - J. Ockeghem, J. Obrecht, Josquin des Prés - przyczynili się do rozkwitu polifonii wokalnej a'cappella. Do najważniejszych form muzyki religijnej należały msza i motet. Głównym kompozytorem muzyki religijnej jest Giovanni Pierluigi da Palestrina. W muzyce świeckiej najważniejszymi formami były francuskie chanson (pisał je np. Clement Jannequin) oraz włoskie madrygały (najwybitniejsi ich twórcy to A. Willaert, C. de Rore, L. Marenzio, L. Luzzaschi, C. G. da Venosa). W okresie renesansu tekst zaczął dominować nad muzyką - to on był nadrzędnym czynnikiem formotwórczym utworu i decydował o doborze środków muzycznych. W drugiej połowie XVI w. doszło do powstania techniki polichóralnej, która najbujniej rozwinęła się w Wenecji, gdzie działali A. Willaert oraz A. i G. Gabrielli. Pod koniec wieku XVI powstały formy czysto instrumentalne, takie jak ricercar, toccata, fantazja, canzona. Zaczęto również łączyć poszczególne tańce w pary, co było zalążkiem późniejszej suity. a przełomie renesansu i baroku zaczęła działać grupa zwana Camratą florencką, której członkowie dążyli do odrodzenia dramatu starogreckiego - powstały wtedy pierwsze opery. W renesansie rozwijała się również teoria muzyki - zwłaszcza we Włoszech - najwybitniejsi teoretycy to G. Zarlizo, V. Galilei, Glareanus. Powstały również ośrodki narodowe - w Anglii (J. Dunstable, T. Tallis), Francji (C. Jannequien, C. non Papa), Włoszech (C. de Rore, J. Arcadelt), Hiszpanii (C. de Morales), Niemczech (J. Walther). Głównymi przedstawicielami renesansu w Polsce są: Mikołaj z Radomia, Mikołaj z Krakowa, Tomasz Szadek, Marcin Leopolita, Krzysztof Borek, Wacław z Szamotuł, Mikołaj Gomółka, Cyprian Bazylik; a także lutniści tacy jak Wojciech Długoraj i Jakub Polak. Teorię muzyki reprezentowali Jerzy Liban z Legnicy i Sebastian z Felsztyna. W Polsce zachowały się również cenne tabulatury organowe - Tabulatura Jana z Lublina, Tabulatura z klasztoru Św. Ducha w Krakowie - a także Krakowska Tabulatura Lutniowa.
