Unia Europejska to stowarzyszenie 25 państw Europy, współpracujących na poziomie międzynarodowym na rzecz wspólnego rozwoju, dobrobytu i zapewnienia pokoju. To specyficzna organizacja, której państwa członkowskie ustanowiły ponadnarodowe instytucje, podejmujące demokratyczne decyzje na rzecz wspólnego dobra i ogólnoeuropejskich interesów.

Geneza powstania Unii Europejskiej sięga końca II wojny światowej, kiedy to państwa Europy sprzeciwiły się stosowaniu przemocy we wzajemnych stosunkach i podjęły decyzję o zainicjowaniu współpracy mającej na celu odbudowę Europy ze zniszczeń wojennych.

Za "Ojców Europy", czyli polityków lansujących w okresie powojennym ideę współdziałania państw europejskich, uważa się: Konrada Adenauera (Niemcy), Leona Bluma, Roberta Schumana i Jean Monneta (Francja), Paula Henri'ego Spaaka (Belgia) i Alcide de Gasperi'ego (Włochy).

To Jean Monet wygłosił słynne słowa: "My nie tworzymy koalicji państw, my jednoczymy ludzi", które wyrażają pierwotne założenia koncepcji wspólnej Europy.

Etapy budowy i rozwoju Unii Europejskiej:

- kwiecień 1951 r. - Francja, Niemcy, Włochy, Belgia, Holandia i Luksemburg podpisują w Paryżu traktat powołujący Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS). Podstawowym założeniem organizacji było stworzenie wspólnego rynku dóbr strategicznych, jakimi były węgiel i stal oraz objęcie handlu tymi surowcami wspólną kontrolą. EWWiS została powołana na 50 lat. Traktat zwany paryskim wszedł w życie w lipcu 1952 r.

- czerwiec 1955 r. - podczas konferencji w Mesynie państwa należące do EWWiS podejmują decyzje o rozszerzeniu współpracy międzynarodowej o nowe obszary.

- marzec 1957 r. - państwa EWWiS zachęcone dotychczasową pomyślną współpracą, podpisują w Rzymie traktat tworzący Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) oraz Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom). Traktat rzymski nie doprowadził jednak do zacieśnienia współpracy w obszarze militarnym oraz politycznym.

Traktat wszedł w życie w styczniu 1958 r.

- grudzień 1969 r. - na szczycie w Hadze państwa członkowskie EWG podjęły decyzje o rozszerzeniu Wspólnoty o nowe kraje, stworzeniu unii gospodarczo-walutowej oraz współdziałaniu w obszarach politycznych.

- październik 1970 - państwa podpisują raport luksemburski, określający zasady i zakres współpracy politycznej (Europejska Współpraca Polityczna).

- styczeń 1973 - dochodzi do pierwszego rozszerzenia EWG. Do Wspólnoty zostają przyjęte nowe państwa: Dania, Wielka Brytania oraz Irlandia. Traktat akcesyjny obejmował także Norwegię, jednak Norwegowie w referendum wypowiedzieli się przeciwko wstąpieniu ich kraju do EWG.

- grudzień 1978 r. - utworzono Europejski System Walutowy oraz Europejską Jednostkę Walutową (ECU). System zaczął obowiązywać na obszarze całego EWG od marca 1979 r.

- czerwiec 1979 r. - pierwsze bezpośrednie i powszechne wybory do Parlamentu Europejskiego. Obywatele państw członkowskich po raz pierwszy decydowali o wyborze swoich przedstawicieli do jednej z głównych instytucji europejskich.

- styczeń 1981 r. - do EWG przystępuje Grecja.

- czerwiec 1985 r. - powstaje tzw. układ z Schengen, którego zadaniem jest stopniowa likwidacja kontroli celnej na granicach państw członkowskich. Układ zostaje podpisany przez Niemcy, Francję, Belgię, Holandię i Luksemburg.

- styczeń 1986 r. - EWG zostaje poszerzone o Portugalię i Hiszpanię.

- luty 1986 r. - podpisanie Jednolitego Aktu Europejskiego (JAE), zakładającego zacieśnienie współpracy między państwami EWG poprzez stworzenie wspólnego rynku wewnętrznego.

- kwiecień 1989 r. - opublikowanie tzw. raportu Delorsa - dokumentu prezentującego plan dochodzenia do unii gospodarczo walutowej, opracowanego przez ówczesnego przewodniczącego Komisji EWG, Jacques'a Delorsa.

- luty 1992 r. - podpisanie Traktatu z Maastricht - traktatu o utworzeniu Unii Europejskiej (wszedł w życie w listopadzie 1993 r.). Dokument przewidywał współpracę w obszarze bezpieczeństwa, polityki zagranicznej, sprawiedliwości i spraw wewnętrznych oraz zawiązanie unii walutowej.

- styczeń 1995 r. - do Unii Europejskiej przystępują: Austria, Finlandia i Szwecja, natomiast Norwegia ponownie odrzuca członkostwo we Wspólnocie.

- październik 1997 r. - Traktat Amsterdamski - dokument zmieniający Traktat o Unii Europejskiej. Pojawiają się w nim zapisy dotyczące praw obywateli UE, współpracy w obszarze zatrudnienia, polityki socjalnej, zdrowia, ochrony środowiska oraz konsumentów.

- grudzień 1997 r. - podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Luksemburgu państwa UE podejmują decyzje o rozpoczęciu negocjacji akcyjnych z nowymi krajami: Polską, Cyprem, Węgrami, Czechami, Estonią i Słowenią (tzw. grupa luksemburska).

- styczeń 1999 r. - UE osiąga trzeci etap unii gospodarczo-walutowej - wspólnota przygotowuje się do wprowadzenia wspólnej waluty EURO.

- grudzień 1999 r. - podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Helsinkach do negocjacji akcesyjnych zostają zaproszone kolejne państwa: Bułgaria, Litwa, Łotwa, Malta, Rumunia, Słowacja (tzw. grupa helsińska).

- luty 2001 r. - podpisanie traktatu Nicejskiego, mającego za zadanie przeprowadzenie reformy instytucjonalnej pod kątem przyszłego rozszerzenia UE.

- styczeń 2002 r. - do obiegu zostaje wprowadzona wspólna waluta Euro, jednak nowej waluty nie przyjmują Wielka Brytania, Dania oraz Szwecja.

- grudzień 2002 r. - zakończenie negocjacji akcesyjnych z Cyprem, Czechami, Estonią, Litwą, Łotwą, Polską, Maltą, Słowenią, Słowacją i Węgrami.

- kwiecień 2003 r. - dziesięć państw kandydujących podpisuje traktat akcesyjny.

- maj 2004 r. - Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry wstępują do Unii Europejskiej.

- kwiecień 2005 r. - traktat o akcesji podpisują Bułgaria i Rumunia.