System demokratyczny jest podstawą układu instytucjonalnego Wspólnot Europejskich. Jest to wynikiem tego, iż system taki przyjmują i akceptują wszystkie państwa członkowskie. Efektem oparcia się na demokratycznym systemie jest zupełny rozdział od siebie trzech rodzajów władzy na: legislatywę, egzekutywę oraz judykaturę. Zgodnie z zapisami ujętymi w Traktatach Założycielskich, powołane zostały najistotniejsze instytucje Europejskich Wspólnot. Chodzi tu zarówno o organy pomocnicze, czyli Komitet Ekonomiczno-Społeczny oraz Komitet Regionów, jak i o te najważniejsze, to znaczy Radę Unii Europejskiej, Komisję Europejską, Parlament Europejski, Europejski Trybunał Sprawiedliwości wraz z Sądem Pierwszej Instancji oraz Europejski Trybunał Obrachunkowy. Należy jednak rozpocząć o organu, który nie został wymieniony powyżej. Jest nim Rada Europejska. Rada Europejska nie powstała na podstawie żadnych specjalnych zapisów traktatowych. Źródeł powstania Rady (ang. European Council) można doszukiwać się już w latach sześćdziesiątych dwudziestego wieku. Wtedy bowiem odbywały się bardzo częste konferencje przedstawicieli rządów oraz państw będących członkami Wspólnoty Europejskiej. W 1974 roku z inicjatywy prezydenta Francji Valeryego Giscarda spotkania nabrały cyklicznego charakteru. Stało się to w Paryżu w dniach 9 i 10 grudnia. Dlatego właśnie dzień 10 grudnia uznawany jest za datę powstania Rady Europejskiej. Rada Europejska od 1986 roku spotyka się dwa razy w roku, zawsze pod koniec półrocza. Od czasu do czasu, zazwyczaj raz lub dwa razy w roku, Rada Europejska spotyka się na dodatkowych obradach. Dzieje się tak wówczas, gdy konieczne jest rozwiązanie jakiegoś problemu lub należy szybko podjąć ważną decyzję. Obradom Rady Europejskiej zawsze przewodniczy szef rządu lub państwa sprawującego prezydencję w Unii Europejskiej. Państwo to, dodatkowo jest odpowiedzialne za zwoływanie spotkań Rady Europejskiej. Szef państwa lub szef rządu tego państwa tworzy po każdym posiedzeniu Rady dokument końcowy, w którym zawarte są tak zwane wnioski, czyli najistotniejsze kwestie poruszane na spotkaniu. Taki dokument otrzymuje do zapoznania się Parlament Europejski. Spotkania Rady zwyczajowo odbywają się na terenie państwa, które akurat sprawuje Prezydencję. Państwo to również samo proponuje miasto, w którym ma się odbyć spotkanie Jednakże w grudniu 2000 roku w aneksie do Traktatu Nicejskiego znalazł się zapis mówiący o tym, że od roku 2002 połowa spotkań Rady Europejskiej odbywać się będzie w Brukseli. Natomiast w chwili zwiększenia się liczby państw członkowskich do osiemnastu, Rada Europejska wszystkie swoje spotkania organizować będzie właśnie w stolicy Belgii. Najważniejsze cele działalności Rady Europejskiej spisane zostały w Artykule D Traktatu z Maastricht. Zostało tam stwierdzone ,że Rada Europejska jest organem najważniejszym w promowaniu integracji europejskiej. Tematów poruszanych na spotkaniach Rady nie wyznaczają właściwie żadne zapisy. Warto również wspomnieć, że Rada Europejska swoje decyzje podejmuje na zasadzie kompromisów nie zaś w drodze głosowań. W znaczeniu generalnym, odgrywa ona bardzo istotną rolę w funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz kształtowaniu procesów integracyjnych we wszystkich możliwych dziedzinach mimo, że formalnie nie zalicza się jej do instytucji europejskich. W zasadzie, powstała ona w sposób samoistny, gdy szefowie rządów i państw członkowskich zdecydowali o organizowaniu cyklicznych spotkań.. W 1986 roku Rada Europejska została zdefiniowana w dokumencie o nazwie Jednolity Akt Europejski. Stwierdzał on: "W skład Rady Europejskiej wchodzą głowy państw lub rządów państw członkowskich oraz Przewodniczący Komisji Wspólnot Europejskich. Są oni wspierani przez ministrów spraw zagranicznych i jednego członka Komisji."

(http://www1.ukie.gov.pl/HLP/files.nsf/a50f2d318bc65d9dc1256e7a003922ed/11db4b6a94e7fef3c1256e7b00484ef0?OpenDocument).

Należy jednak zaznaczyć, iż Jednolity Akt Europejski nie wspominał, że Rada Europejska jest organem Wspólnot Europejskich. Nie zostały również zdefiniowane zadania oraz funkcje jakie instytucja ta miała by pełnić. Dopiero Traktat z Maastricht z 1992 roku definitywnie określił wysoką pozycję Rady Europejskiej. W Traktacie tym zapisano: "Rada Europejska nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa jego ogólne kierunki polityczne. W skład Rady Europejskiej wchodzą szefowie państw lub rządów Państw Członkowskich oraz przewodniczący Komisji. Towarzyszą im ministrowie spraw zagranicznych Państw Członkowskich i członek Komisji. Rada Europejska zbiera się co najmniej dwa razy w roku pod przewodnictwem szefa państwa lub rządu Państwa Członkowskiego, które przewodniczy Radzie. Rada Europejska składa Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie po każdym swym spotkaniu oraz roczne sprawozdanie pisemne o postępach dokonanych przez Unię."

(http://www1.ukie.gov.pl/HLP/files.nsf/a50f2d318bc65d9dc1256e7a003922ed/17fba2ec1b7e8c35c1256e7b004a169e?OpenDocument)

Tak więc, w rzeczywistości podstawą działalności Unii Europejskiej są instytucje Wspólnot, o których mowa powyżej. Kwestia przeprowadzenia zmian w instytucjach wspólnotowych pojawiła się w chwili, gdy rozpoczęto przygotowania do rozszerzenia zasięgu Unii Europejskiej w kierunku wschodnim. Chodziło tu głównie o to, aby instytucje wspólnotowe były w stanie działać tak jak dotychczas nawet po znacznym powiększeniu ilości składu członkowskiego Unii. W 1997 roku podpisany został Traktat Amsterdamski, jednakże zmiany które nakreślił nie okazały się wystarczająco efektywne. Traktat Amsterdamski wszedł w życie dopiero 1 maja 1999 roku, po ratyfikacji przez wszystkie kraje Unii. W czerwcu 1999 roku, w Kolonii odbyło się posiedzenie Rady Europejskiej, podczas którego postanowiono zwołać Konferencję Międzyrządową na rok 2000. Konferencja ta miała zająć stanowisko właśnie w sprawie reform instytucji wspólnotowych. 14 lutego 2000 roku w Brukseli rozpoczęła się jej obrady. Tematyka spotkania oscylowała przede wszystkim wokół trzech kluczowych kwestii. Pierwszą z nich był problem głosowania w Radzie Unii Europejskiej. Chodziło o skatalogowanie spraw, które mają być przyjmowane zwykłą większością głosów oraz tych, które wymagają większości kwalifikowanej. Drugim problemem było rozpatrzenie systemu "ważenia" głosów w Radzie Unii Europejskiej. Trzecia zaś kwestia dotyczyła składu Komisji Europejskiej. Na konferencji zasygnalizowano również potrzebę wzmocnienia oraz zacieśnienia współpracy pomiędzy państwami członkowskimi Wspólnot. Za zakończenie konferencji uznaje się szczyt Unii Europejskiej w Nicei. Wtedy to, w nocy z 10 na 11 grudnia 2000 roku powstał tekst nowego traktatu, który zawierał istotne zmiany i nowe ustalenia, szczególne ważne dla państw ubiegających się o członkostwo w Unii Europejskiej, w tym Polski. Przechodząc do analizy organów Wspólnoty, trzeba zaznaczyć, że jedną z najistotniejszych jest Rada Unii Europejskiej. Jest ona najważniejszą instytucją o kompetencjach decyzyjnych Wspólnoty Europejskiej. Jej wcześniejsza nazwa to Rada Wspólnot Europejskich bądź Rada Ministrów. Rada spełnia funkcję organu międzyrządowego. Odpowiedzialna jest ona za urzeczywistnianie celów Wspólnot, które wynikają z zapisów w traktatach. Jej zadaniem jest także stanie na straży interesów państw będących członkami Wspólnot Europejskich. Radę Unii Europejskiej tworzą przedstawiciele państw członkowskich. Skład Rady podczas zebrań może być różny, zasadniczo jednak do Rady należą ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich. Ministrowie ci zasiadają w tak zwanej Radzie Głównej. Rada ta kontroluje pracę wszystkich pozostałych Rad. Rada Unii Europejskiej może obradować również w składzie kierowników innych resortów oraz w składach mieszanych. Generalnie, istnieje aż dziewięć możliwych form Rady. Są nimi:

  • Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych;
  • Rada ds. Gospodarczych i Finansowych (ECOFIN);
  • Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (JHA);
  • Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Polityki dotyczącej Konsumentów;
  • Rada ds. Konkurencyjności;
  • Rada ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii;
  • Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa;
  • Rada ds. Środowiska;
  • Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury.

(http://europa.eu/institutions/inst/council/index_pl.htm)

Harmonogram spotkań poszczególnych rad ustalany jest przez państwo pełniące w danym okresie prezydencję. Jest to cykliczne, sześciomiesięczne przewodnictwo w Radzie. Polska obejmie je dopiero w drugim półroczu 2012 roku. Spotkania Rady Unii Europejskiej odbywają się w Brukseli. Miasto te jest siedzibą Rady. Swoje decyzje członkowie Rady podejmują na trzy różne sposoby. W zależności od sprawy których dotyczy mogą to być:

  • Podjęcie decyzji jednomyślnie;
  • Podjęcie decyzji zwykłą większością głosów;
  • Podjęcie decyzji kwalifikowaną większością głosów;

Zazwyczaj jednak większość decyzji podejmowana jest większością kwalifikowaną. Rada Unii Europejskiej przyjęła taki system głosowań, ponieważ w pewnym stopniu niweluje on różnice pomiędzy małymi i dużymi krajami członkowskimi Wspólnoty. System ten bierze pod uwagę zarówno liczbę ludności jak i potencjał ekonomiczny danego państwa członkowskiego. W związku z tym liczba głosów danego państwa w Radzie zależy od jego powierzchni i ogólnej liczby mieszkańców. Poniżej znajduje się wykaz liczby głosów przypadających na poszczególne kraje:

(http://www.consilium.europa.eu)

Warto w tym miejscu wrócić do sposobów podejmowania decyzji w radzie i omówić mechanizm większości kwalifikowanej. Aby wniosek uzyskał poparcie, za jego przyjęciem musi opowiedzieć się większość państw i przynajmniej 232 członków, czyli 72,3 procenta wszystkich możliwych do oddania głosów. Dodatkowo, każde państwo może zażądać sprawdzenia, czy głosy "za" przekładają się na przynajmniej 60 procent ludności Unii. Kompetencje Rady Unii Europejskiej są dosyć szerokie. Obejmują przede wszystkim stanowienie prawa. Rada, co prawda, nie posiada inicjatywy ustawodawczej, ale uchwala akty normatywne zaproponowane przez Komisję Europejską. Proces ten nosi nazwę "współdecyzji", gdyż uczestniczy w nim także Parlament Europejski. Poza tym, Rada ma możliwość wydawania własnych aktów prawnych, oczywiście niższej rangi. Są nimi: zarządzenia, dyrektywy, decyzje, wspólne działania, deklaracje, zalecenia i opinie. Rada jest także kompetentna w określaniu ogólnej linii działań w kwestii wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, polityki wewnętrznej i współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości oraz polityki gospodarczej. Ostatnią kompetencją Rady Unii Europejskiej, dzieloną zresztą z Parlamentem Europejskim, jest wpływ na kształt budżetu unijnego i jego zatwierdzenie. Głównym organem władzy wykonawczej we Wspólnocie jest natomiast Komisja Europejska. Należy jednak pamiętać, że Komisja Europejska niejednokrotnie swą działalnością wykracza poza kompetencje czysto wykonawcze. Komisja jest instytucją zupełnie niezależną od rządów państw członkowskich. Charakterystyczne jest to, że członkowie Komisji nie są reprezentantami interesów artykułowanych przez rządy, które ich nominowały. Zadaniem komisarzy jest ochrona wszystkich wspólnych praw państw członkowskich. Komisja Europejska posiada jako jedyny organ Unii Europejskiej inicjatywę ustawodawczą. Ma ona również prawo do wydawania aktów prawnych, które są przepisami wykonawczymi do rozporządzeń Rady Unii Europejskiej. Komisja Europejska kontroluje również wykonywanie postanowień traktatów, stąd często jej funkcja nazywana jest "funkcją strażnika traktatów". Sprawuje również pieczę nad postanowieniami podjętymi przez organy Wspólnoty oraz nad finansową realizacją przedsięwzięć unijnych. Komisja administruje pięcioma najważniejszymi wspólnotowymi funduszami:

  • Europejski Fundusz Spójności;
  • Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego;
  • Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej;
  • Europejski Fundusz Socjalny;
  • Europejski Fundusz Rozwoju

Wszelkie decyzje podejmowane są przez Komisję Europejską w trybie zwykłej większości głosów. Członkowie zasiadający w Komisji Europejskiej to tak zwani wysocy komisarze w liczbie dwudziestu pięciu, pochodzący ze wszystkich krajów członkowskich. Na czele Komisji Europejskiej stoi przewodniczący. Jest nim obecnie (2006) José Manuel Barroso. Pełny skład Komisji, wraz z zakresem uprawnień poszczególnych komisarzy wygląda następująco:

  • José Manuel Durao Barroso (Portugalia) - Przewodniczący Komisji Europejskiej;
  • Joaquin Almunia (Hiszpania) - Komisarz do spraw gospodarczych i monetarnych;
  • Jacques Barrot (Francja) - Komisarz do spraw transportu, Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej;
  • Mariann Fischer Boel (Dania) - Komisarz do spraw rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich;
  • Joe Borg (Malta)- Komisarz do spraw rybołówstwa i polityki morskiej;
  • Stavros Dimas (Grecja)- Komisarz do spraw środowiska;
  • Benita Ferrero-Waldner (Austria) - Komisarz do spraw stosunków zewnętrznych Unii Europejskiej i europejskiej polityki sąsiedztwa;
  • Jàn Figel (Słowacja) - Komisarz do spraw edukacji, szkoleń, kultury i języków Unii Europejskiej;
  • Franco Frattini (Włochy) - Komisarz do spraw sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa, Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej;
  • Dalia Grybauskaité (Litwa) - Komisarz do spraw programowania finansowego i budżetu;
  • Danuta Hübner (Polska) - Komisarz do spraw polityki regionalnej;
  • Siim Kallas (Estonia) - Komisarz do spraw administracji, audytu i przeciwdziałania korupcji, Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej;
  • László Kovács (Węgry)- Komisarz do spraw podatków i unii celnej;
  • Neelie Kroes (Holandia) - Komisarz do spraw konkurencji;
  • Markos Kyprianou (Cypr) - Komisarz do spraw zdrowia i ochrony konsumentów;
  • Peter Mandelson (Wielka Brytania) - Komisarz do spraw handlu;
  • Charlie McCreevy (Irlandia) - Komisarz do spraw rynku wewnętrznego i usług;
  • Louis Michel (Belgia) - Komisarz do spraw rozwoju i pomocy humanitarnej;
  • Andris Piebalgs (Łotwa) - Komisarz do spraw energii;
  • Janez Potočnik (Słowenia) - Komisarz do spraw nauki i badań;
  • Viviane Reding (Luksemburg) - Komisarz do spraw społeczeństwa informacyjnego i mediów;
  • Olli Rehn (Finlandia) - Komisarz do spraw rozszerzenia Unii Europejskiej;
  • Vladimir Špidla (Czechy) - Komisarz do spraw zatrudnienia, spraw społecznych i wyrównywania szans;
  • Günther Verheugen (Niemcy) - Komisarz ds. przedsiębiorstw i przemysłu, Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej;
  • Margot Wallström (Szwecja) - Komisarz do spraw stosunków z instytucjami i komunikacji, Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej.

(http://www.wielkopolska.mw.gov.pl)

Kolejną instytucją Unii Europejskiej jest Parlament Europejski. Źródeł dzisiejszego Parlamentu Europejskiego szukać możemy już w Zgromadzeniu Parlamentarnym Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Następnie powołane zostało przez układ w kwestii połączenia Wspólnot Europejskich podpisany przez Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) oraz przez Europejską Wspólnotę Atomową (EURATOM) Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne. W roku 1962 przemianowane zostało one na Parlament Europejski. Przez bardzo długi czas, bo aż do roku 1979 członkowie Parlamentu Europejskiego wybierani byli przez parlamenty narodowe własnych państw. Przy czym każdy z krajów członkowskich delegował kandydatów według własnych, niezależnych w żaden sposób od innych państw reguł. Właśnie od 1979 roku wybory do Parlamentu Europejskiego mają charakter bezpośredni i powszechny. Odbywają się one w przybliżonym okresie we wszystkich krajach członkowskich. Kadencja członków Parlamentu trwa pięć lat. Obecnie, liczba mandatów przedstawia się następująco:

(http://europa.eu/abc/12lessons/index4_pl.htm)

Obszar uprawnień Parlamentu Europejskiego praktycznie od samego początku był wyraźnie zwiększany. Proces ten był oznaką narastającej idei integracji na terenie Europy. Teraz zakres kompetencji Parlamentu Europejskiego obejmuje trzy obszary:

  • Uprawnienia budżetowe
  • Uprawnienia w procesie legislacyjnym
  • Uprawnienia kontrolne

Parlament Europejski ściśle współdziała z takimi instytucjami Wspólnot jak Rada Unii Europejskiej oraz z Komisją Europejską. Współpraca ta ma miejsce zwłaszcza w kwestii dotyczącej tworzenia prawa wspólnotowego, wydawania wspólnych decyzji oraz wydawania opinii. Obszar kompetencji dotyczących współdecydowania poszerzył znacząco Traktat Amsterdamski. Parlament Europejski ma za zadanie w ramach swoich kompetencji budżetowych zaakceptować lub też odrzucić projekt budżetu. Ma on również prawo do określenia wysokości wydatków nieobligatoryjnych, czyli tych wydatków które nie wynikają bezpośrednio ze zobowiązań umownych Unii Europejskiej. Parlament Europejski ma prawo kontrolować pracę Komisji Europejskiej. Z kolei Komisja Europejska musi raz w roku dostarczyć Parlamentowi raport z przebiegu prac. Wówczas członkowie Parlamentu mogą złożyć wniosek o wotum nieufności wobec Komisji. Wniosek taki zostaje przyjęty jeżeli zostanie przegłosowany większością dwóch trzecich głosów. Komisja jest wtedy zobowiązana podać się do dymisji. Część sesji Parlamentu Europejskiego odbywa się w Brukseli jednak główną jego siedzibą jest Strasburg. Parlament spotyka się jeden raz w miesiącu na tygodniowej sesji. Członkowie Parlamentu podzieleni są nie na zasadzie narodowościowej ale według poglądów politycznych. Obecnie istnieje osiem frakcji politycznych oraz jedna grupa posłów niezrzeszonych. Warto tutaj wymienić nazwy tych grup politycznych:

  • Europejska Partia Ludowa (Chrześcijańscy Demokraci) i Europejscy Demokraci (267);
  • Grupa Socjalistyczna (201);
  • Porozumienie Liberałów i Demokratów na rzecz Europy (89);
  • Grupa Zielonych / Wolne Przymierze Europejskie (42);
  • Zjednoczona Lewica Europejska / Nordycka Zielona Lewica (41);
  • Grupa Niepodległość / Demokracja (36);
  • Unia na rzecz Europy Narodów (27);
  • Niezrzeszeni (29).

(http://europa.eu/institutions/inst/parliament/index_pl.htm)

Co dwa i pół roku zmienia się skład tak zwanego Prezydium. Nadzoruje ono działalność Parlamentu Europejskiego. W skład prezydium wchodzi przewodniczący oraz czternastu wiceprzewodniczących. Na koniec warto wspomnieć, że Parlament swoje decyzje wydaje, po przegłosowaniu absolutną większością głosów. Inaczej dzieje się jedynie w sporadycznych przypadkach przewidzianych przez traktaty. Następnym koniecznym do omówienia organem wspólnotowym jest Europejski Trybunał Sprawiedliwości. Został powołany w 1951 roku na mocy Traktatu Paryskiego, jako forum artykulacji interesów w ramach Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Od roku 1957 swoim działaniem objął także Europejską Wspólnotę Gospodarczą i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej. Kompetencje oraz cele działalności Trybunału Sprawiedliwości ściśle wyznaczają traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich. Właściwie jego zadania podzielić można na trzy grupy. Pierwsza to kontrolowanie tego jak stosowane jest w praktyce prawo wspólnotowe. Druga grupa zadań dotyczy interpretowania prawa Wspólnoty. Trzeci zakres kompetencji jaki przysługuje Trybunałowi dotyczy wpływu na rozwój unijnej legislacji. Trybunał Sprawiedliwości jest instytucją, w której skład wchodzi dwudziestu pięciu sędziów i ośmiu rzeczników generalnych. Stan taki trwa od roku 2004. Od grudnia 2000 roku Traktat z Nicei zakłada również, że każdy z sędziów pochodzi z innego kraju Wspólnoty. Kadencja członków Trybunału Sprawiedliwości trwa sześć lat. Zarówno rzecznicy generalni jaki i sędziwie delegowani są na podstawie wcześniejszych ustaleń między rządami krajów Wspólnoty. Swoją siedzibę Trybunał ma w Luksemburgu. Orzeka on w sprawach , podzielony na grupy pięciu lub trzech sędziów. Przy czym skład zawsze musie byś nieparzysty. Decyzje wydawane są na podstawie głosowania zwykłą większością głosów. Co trzy lata sędziowie wybierają przewodniczącego Trybunału. Przy czym sam przewodniczący również jest sędzią. Z kolei rzecznicy generalni, chociaż posiadają status równy wagą co sędziowie, pełnią jedynie funkcję wspierającą. Ich zadaniem jest opracowanie wniosków wpływających do Trybunału, tak by mógł on w sposób efektywny przystąpić do ich rozpatrzenia. Postępowanie przed Trybunałem ma charakter etapowy. W pierwszym etapie zostają złożone pisemne wnioski stron informujące o przedmiocie sprawy i wzajemnych roszczeniach. Drugi etap jest ustny i obejmuje rozprawę, na której zapada wyrok. Zakres orzecznictwa Trybunału jest bardzo szeroki i obejmuje:

  • Odesłania prejudycjalne. Jest to ponowna wykładnia prawa europejskiego, a dokładnie jego wycinka, który stwarza problemy w procesie implementacji do systemu prawa krajowego. Odesłanie prejudycjalne zachodzi na wyraźną prośbę sądów państw członkowskich.
  • Skarga o stwierdzenie uchybienia. Najczęściej wnosi ją Komisja Europejska wobec państwa członkowskiego, które łamie jakieś zobowiązanie traktatowe. Zanim jednak sprawa trafia przed Trybunał, Komisja wszczyna postępowanie wyjaśniające, w którym żąda od danego kraju zlikwidowania spornej sytuacji. Jeśli mimo tego apelu, nielegalna praktyka nadal funkcjonuje, to Komisja sięga po środek ostateczny, jakim jest właśnie skarga o stwierdzenie zaniedbania.
  • Skarga o stwierdzenie nieważności. Zachodzi wtedy, gdy któreś państw członkowskich lub dowolna instytucja europejska zażąda unieważnienia aktu wydanego przez inną instytucję europejską.
  • Skarga na bezczynność. Ma miejsce w wypadku, gdy jakaś instytucja europejska nie podejmuje działań, do których została zobligowana.
  • Odwołanie. Trybunał jest właściwy do rozstrzygania odwołań od wyroków Sądu Pierwszej Instancji . W niektórych kwestiach sam może dokonać rozstrzygnięcia, ale najczęściej przekazują Sądowi sprawę do ponownego rozpatrzenia.
  • Kontrola. Trybunał posiada także prawo k0ontroli prawidłowości wyroków sądu dotyczących pracy Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej.

Na podstawie Jednolitego Aktu Europejskiego w roku 1989 stworzony został tak zwany Sąd Pierwszej Instancji. Głównym powodem jego powołania była konieczność selekcji spraw kierowanych do Trybunału Sprawiedliwości. Sąd Pierwszej Instancji zajmuje się przede wszystkim tymi sprawami, które dotyczą wzajemnych relacji osób fizycznych oraz prawnych z organami wspólnotowymi. Chodzi tu głównie o spory związane z nieuczciwą konkurencją, bezprawnym używaniem znaków firmowych oraz skargi na działalność Komisji Europejskiej. Skład Sądu Pierwszej Instancji jest bardzo podobny do składu Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, z tym wyjątkiem, że nie ma tu urzędu rzecznika generalnego. Jeśli chodzi o kadencyjność i sposób rozpatrywania spraw, to również są one identyczne, jak w przypadku Europejskiego trybunału Sprawiedliwości. Obie instytucje mają swoje siedziby w Luksemburgu i wyposażone są w odrębne Sekretariaty, choć de facto, Sekretariat Trybunału prowadzi również obsługę administracyjną Sądu Pierwszej Instancji.

Trybunał Obrachunkowy.

Trybunał Obrachunkowy (ang. Court of Auditors) jest jednym z organów statutowych Wspólnot Europejskich. Trybunał stworzony został w roku 1975, natomiast już w październiku 1977 roku w Luksemburgu zaczął swoją działalność. Główną, a zarazem najistotniejszą kompetencją Trybunału Obrachunkowego jest sprawowanie pieczy nad sprawami finansowymi na terenie Wspólnoty. Szczegółowiej wśród jego zadań można wyróżnić trzy najważniejsze. Pierwsza z nich to kontrolowanie wydatków oraz wpływów finansowych Wspólnot pod kątem zgodności z obowiązującymi przepisami prawa. Druga kwestia to ocena poprawności rozporządzania funduszami, zaś trzecia polega na sprawowaniu kontroli nad tym czy finanse są racjonalnie zarządzane. W 1992 roku za sprawą Traktatu z Maastricht, Trybunał Obrachunkowy stał się organem głównym Wspólnot Europejskich. Tym samym jego znaczenie bardzo wzrosło. Obowiązkiem Trybunału jest coroczne sporządzanie dokumentu będącego sprawozdaniem z wykonania budżetu w danym roku. Dokument ten jest niezbędny do uchwalenia absolutorium dla Komisji Europejskiej przez Parlament Europejski. Decyzje w Trybunale zapadają zwykłą większością głosów i mają formę raportów. Skład Trybunału od 1 marca 2006 roku przedstawia się następująco:

  • Hubert WEBER (Austria, Przewodniczący);
  • François COLLING (Luksemburg);
  • Maarten ENGWIRDA (Niderlandy);
  • Jean-François BERNICOT (Francja);
  • Máire GEOGHEGAN-QUINN (Irlandia);
  • Vítor Manuel da SILVA CALDEIRA (Portugalia);
  • Hedda von WEDEL (Niemcy)
  • David BOSTOCK (Zjednoczone Królestwo);
  • Morten Louis LEVYSOHN (Dania);
  • Ioannis SARMAS (Grecja);
  • Július MOLNÁR (Słowacja);
  • Mr Vojko Anton ANTONČIČ (Słowenia);
  • Gejza HALÁSZ (Węgry);
  • Jacek UCZKIEWICZ (Polska);
  • Josef BONNICI (Malta);
  • Irena PETRUŠKEVIČIENĖ (Łotwa);
  • Igors LUDBORŽS (Litwa);
  • Jan KINŠT (Czechy);
  • Kersti KALJULAID (Estonia);
  • Kikis KAZAMIAS (Cypr);
  • Massimo VARI (Włochy);
  • Juan Manuel RAMALLO MASSANET (Hiszpania);
  • Olavi ALA-NISSILÄ (Finlandia);
  • Lars HEIKENSTEN (Szwecja);
  • Karel PINXTEN (Belgia).

(http://www.eca.europa.eu/eca/presentation/eca_presentation_list_members20_en.htm)

Komitet Społeczno -Ekonomiczny.

Komitet Społeczno-Ekonomiczny został powołany do życia w 1958 roku na mocy Traktatów Rzymskich. Początkowo był wspólną instytucją dla Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej oraz dla Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej. Jego siedzibą jest Bruksela. Główną kompetencją Komitetu Społeczno-Ekonomicznego jest w istocie opiniowanie polityki państw członkowskich Wspólnot Europejskich. Członkowie Komitetu wypowiadają się również we wszystkich kwestiach , które w jakikolwiek sposób wpływać mogą na sytuację ekonomiczną, gospodarcza i społeczną w krajach Wspólnoty. Skład członków Komitetu Społeczno-Ekonomicznego jest bardzo zróżnicowany. Zasadniczo należą do niego ludzie związani z szeroko pojętą gospodarką i finansami Wspólnoty. Można w nim jednak wyróżnić trzy podstawowe zespoły:

  • zespół reprezentujący pracodawców;
  • zespół reprezentujący pracobiorców;
  • zespół reprezentujący wszelkie inne grupy społeczno-gospodarcze;

W Komitecie możemy wyodrębnić jeszcze tak zwane sekcje specjalistyczne, których prace dotyczą następujących dziedzin:

  • unia gospodarcza i walutowa, spójność gospodarcza i społeczna;
  • jednolity rynek, produkcja i konsumpcja;
  • transport , przecinek, energia, infrastruktura i społeczeństwo informacyjne;
  • zatrudnienie, sprawy społeczne i obywatelstwo;
  • rolnictwo, rozwój wsi i środowiska;
  • stosunki zewnętrzne;

(http://www.eesc.europa.eu/organisation/how/docs/10_questions/version_pl.pdf)

Ogółem, po ostatnim rozszerzeniu Komitet liczy 317 członków.

Komitet Społeczno-Ekonomiczny sporządza opinie w sprawie powyższych kwestii na prośbę innych instytucji wspólnotowych. Ale może też opiniować z własnej inicjatywy. Warto wspomnieć, że opinie Komitetu mogą mieć charakter obligatoryjny lub dowolny. Mogą być one przyjęte, bądź też odrzucone zwykłą większością głosów podczas zgromadzenia plenarnego Komitetu. Kolejną z instytucji wartych omówienia jest Komitet Regionów. Został on powołany do istnienia w 1992 poprzez zapisy w Traktacie z Maastricht. Natomiast działać zaczął dopiero w 1994 roku. Jest więc właściwie bardzo młodą instytucją wspólnotową. Od samego początku głównym i zasadniczym celem jego powołania było zachęcenie małych społeczności lokalnych do włączenia się w procesy integracyjne Europy. Komitet Regionów pełni funkcję doradczą w strukturach Wspólnot Europejskich. Każde państwo Unii Europejskiej posiada swoją reprezentacje w Komitecie Regionów. Jednak jej wielkość zależy od ogólnej powierzchni danego kraju oraz liczby jego mieszkańców. Polskę reprezentuje dwudziestu jeden członków. Komitet Regionów posiada przewodniczącego oraz tak zwane prezydium. W skład tej instytucji wchodzą głównie działacze samorządowi. Są oni powoływani przez Radę Unii Europejskiej, na wniosek państw członkowskich. Komitet podzielony jest na sześć komisji tematycznych. Są to:

  • Komisja do spraw Polityki Spójności Terytorialnej;
  • Komisja do spraw Polityki Gospodarczej i Społecznej;
  • Komisja do spraw Zrównoważonego Rozwoju;
  • Komisja do spraw Kultury i Edukacji;
  • Komisja do spraw Ustrojowych i Zarządzania w Europie;
  • Komisja do spraw Stosunków Zewnętrznych;

(http://www1.ukie.gov.pl/www/serce.nsf/0/BFEA77C3491F052CC1256F120049360F?Open)

W ciągu roku odbywa się pięć posiedzeń plenarnych, na których określana jest ogólna polityka i wydawane są opinie.

Nasz kraj funkcjonuje w Unii Europejskiej od dwóch lat. Na długo przed przystąpieniem, rozgorzała dyskusja nad sensownością takiego posunięcia, gdyż przypuszczano między innymi, że nie będziemy mieli odpowiedniej reprezentacji w instytucjach europejskich. Jak się jednak okazało, w tym obszarze integracji wypadliśmy nadzwyczaj dobrze. Trzeba teraz tylko umiejętnie wykorzystać ten potencjał poprzez zawieranie mądrych sojuszy i branie udziału w efektywnym kształtowaniu wizerunku i polityki Unii Europejskiej. Tylko takie działania sprawie, że Polska będzie poważnie traktowana w ramach Wspólnoty.