Ramy czasowe:

W Polsce epoka oświecenia trwa w drugiej połowie XVIII wieku do roku 1822. natomiast w Europie zachodniej trwa przez cały wiek XVIII.

Główne założenia sztuki oświecenia:

Trzy podstawowe kierunki oświeceniowe:

- sentymentalizm

- rokoko

- klasycyzm

Sztukę oświeceniową charakteryzuje głównie styl klasyczny. Jest ona spokojna, harmonijna i zrównoważona. Posiada jeden wzór piękna, klasyczny, który pochodzi ze starożytności. Twórczość oświeceniowa skupiała się wokół hasła: "uczyć, bawiąc", co narzucało jej charakter dydaktyczny.

Mecenat króla:

Czasy oświeceniowe w Polsce to znaczny rozwój w dziedzinie sztuki i twórczości literackiej. Było to spowodowane opieką nad twórcami, której podjął się sam władca Poniatowski. Chciał zgromadzić wokół dworu najbardziej zdolnych artystów oraz pisarzy, ponieważ miał nadzieję, że znajdzie w nich wsparcie przy realizacji programu reform i pomoże podnieść Polskę z upadku i uczynić ją krajem oświeconym.

Klasycyzm:

1. Architektura:

Klasycyzm w architekturze oświeceniowej nawiązywał do starożytnej sztuki. Zbudowano w tym okresie takie budynki, jak: pałac Staszica - mieściła się tu siedziba Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Łazienki Królewskie w Warszawie, nastrojowe, sentymentalne ogrody oraz sakralne budynki i te na publiczny użytek. Najwybitniejszymi architektami tworzącymi w tym czasie w Polsce, pochodzącymi często z Włoch byli: A. Corazzi, D. Merlini.

2. Sztuki plastyczne:

Klasycyzm w malarstwie charakteryzował się mitologiczną tematyką oraz historyzmem, malowano często pejzaże oraz portrety. Dużo był przeróżnych miniatur dekoracyjnych. Stanisław August sprowadził do ojczyzny wielu znanych malarzy włoskich, wśród których byli: M. Bacciarelli (tworzył głównie portrety), B. Canaletto oraz J.P. Norblin.

Rzeźba to przede wszystkim elementy zdobnictwa architektonicznego, portrety oraz pomniki. Dominuje również mitologia w tematach dzieł. Najznakomitszymi polskimi rzeźbiarzami w oświeceniu byli: P. Maliński A. Le Brun, J. Tatarkiewicz. Najbardziej popularne są sztuki ceramiczne oraz meblarstwo.

Sentymentalizm:

Sentymentalizm był kierunkiem w literaturze, który rozpoczął się w latach 60-tych XVIII wieku. Twórcami byli Jan Jakub Rousseau i Wolfgang Goethe. Propagatorów sentymentalizmu interesowała najbardziej emocjonalna strona natury człowieka, jego uczucia. Przeciwstawiali naturę cywilizacji, zaś rozum sercu, a natchnienia w tworzeniu artystycznym szukali w tradycji, zazwyczaj w kulturze ludowej. Utwór sentymentalny, był zazwyczaj bardzo uczuciowy i nacechowany czułością. cenionym przez sentymentalistów gatunkiem były : powieść sentymentalna, sielanka, pieśń oraz elegia. Podmiot literacki w dziełach klasycznych był bezosobowy, niczym bystry obserwator. Natomiast w utworach sentymentalnych kojarzy i utożsamia się z doznaniami prywatnymi, osobistymi i intymnymi.

Rokoko:

Najbardziej rozpowszechnił się w twórczości rozrywkowej oraz na dworach królewskich. Rokoko było charakterystyczne dla niektórych typów komedii, oper i drobnych wierszy. Najważniejsze w tym stylu było to, że dla niego piękno było wartością najwyższą, które jako jedyne umożliwiało czerpanie radości z kontaktu ze sztuką. Poza literaturą rokoko wpłynęło troszkę na architekturę głównie pałacową i salonową oraz na wystroje wnętrz dworskich: porcelanowe bibeloty, dekoracyjność, subtelność, miniaturowość w obrazach. W malarstwie zapanował temat miłości i wzorowanie się na francuskich malarzach Janie Watteau czy Francois Bouchera. W Polsce przykładem dzieła rokokowego jest ogród na Powązkach Izabeli Czartoryskiej.