Miron Białoszewski

Przyszedł na świat w 1983 roku w Warszawie, uczył się na tajnych kompletach gimnazjalnych, a potem studiował polonistykę na konspiracyjnym Uniwersytecie Warszawskim. Brał udział w powstaniu warszawskim, a po jego upadku zosta wywieziony do Niemiec na przymusowe roboty. Po powrocie do kraju w 1945 zamieszkał w Warszawie i kontynuował przerwane studia. Był współzałożycielem (z L. Murawską i L. Heringiem) eksperymentalnego teatru, początkowo znanego pod nazwą Teatru na Tarczyńskiej, później Teatru Osobnego, gdzie wystawiano jego teksty.

Wydarzeniem poetyckim było ukazanie się pierwszego tomu poezji Białoszewskiego "O obrotach rzeczy" (1956), było to bowiem zerwanie z dominującą wówczas tematyką wojenną i egzystencjalną, na rzecz codzienności i niezwykłości zjawisk potocznych. Jednak największym novum była forma poetycka tych utworów, nie przypominająca ani klasycznych reguł, ani współczesnej poezji, odartej z niezwykłości i wyszukanych środków artystycznych. Wiersze Białoszewskiego były próbą połączenia patosu i trywialności, potrzebował do tego nowych środków wyrazu. Nie podwiano niezwykłości tomu, jednak przyjęto go ambiwalentnie. U Białoszewskiego wiersz zaciera się z prozą, czasem trudno wyznaczyć między nimi granicę, mimo wszystko spróbujmy. Do zbiorów wierszy można by zaliczyć: "Rachunek zaściankowy", "Mylne wzruszenia", Było i było", "Odczepić się". Z utworów prozatorskich trzeba wymienić "Pamiętnik z powstania warszawskiego", "Donosy rzeczywistości" i "Szumy, zlepy, ciągi". Utwory dramatyczne to teksty pisane dla teatru eksperymentalnego zebrane w zbiorze "Teatr Osobny".

"Pamiętnik z powstania warszawskiego" jest zapisem wydarzeń od 1 sierpnia do 9 października 1944 roku. Pierwszoosobowy narrator nie jest uczestnikiem walk, po prostu znajduje się w mieście, gdy wybucha powstanie. Charakterystyczny jest tu język Białoszewskiego, potoczny, obrazowy, ale metaforyczny. W dość urywanej narracji przedstawia autor przebieg i klęskę powstania oraz sytuacje ludności cywilnej podczas walk.

Po śmierci artysty ukazały się jeszcze dwa wydania w 1984 "Stara proza. Nowe wiersze" i w 1985 tomik "Oko".

A oto i przykład twórczości poety lingwistycznego:

Miron Białoszewski

"Studium klucza"

Klucz

ma

zapach wody gwoździkowej

smak elektryczności

a jako owoc

to on cierpki

niedojrzały

będący cały sobie

pestką

Stanisław Barańczak

Stanisław Barańczak urodził się w 1946 roku w Poznaniu. Zasłynął jako wybitny tłumacz, poeta, krytyk i teoretyk literatury, dal niektórych jest też znany jako brat znanej pisarki książek dla dzieci, Małgorzaty Musierowicz.

Stanisław Barańczak studiował polonistykę na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, później podjął tam pracę naukowa. Przez trzy lata (1977 - 1980) był zwolniony z tego stanowiska z powodów politycznych. W roku 1981 rozpoczął wykładać literaturę polską w Stanach Zjednoczonych na Harvard University w Cambridge.

Należał do tak zwanego "pokolenia 68". Jako poeta zadebiutował w 1965 roku publikacją w "Odrze". Jego pierwszy tomik ukazał się w 1968 roku, była to "Korekta twarzy". Później w Polsce ukazały się jeszcze: "Jednym tchem" (1970 r.) i "Dziennik poranny. Wiersze 1967 - 1971" (1972). Większa część twórczości Barańczaka istniał w drugim obiegu, bądź była wydawana za granicą. I tak w Paryżu ukazał się zbiór "Ja wiem, że to niesłuszne" (1977r.), "Tryptyk z betonu zmęczenia śniegu" (1980) i "Widokówka z tego świata" (1988r.), w Londynie wydano w roku1986 tomik 'Atlantyda i inne wiersze z lat 1981 - 1985", w drugim obiegu krążyło tez "Sztuczne oddychanie" (1977). Twórczość poetycka Barańczaka zaliczana jest do tzw. nurtu lingwistycznego. Charakteryzuje się bowiem, wydobyciem na pierwszy plan tworzywa wiersza, czyli słowa. Jest to rodzaj gry językowej z odbiorcą.

Barańczak jest też teoretykiem literatury, w tym poezji lingwistycznej ("Język poetycki Mirona Białoszewskiego"). Ponadto jest autorem wielu prac krytycznoliterackich i polemicznych, jego dorobek w tym zakresie został zebrany w kilku tomach m.in.: "Nieufni i zadufani. Romantyzm i klasycyzm w młodej poezji lat sześćdziesiątych" (1971), "Ironia i harmonia. Szkice o najnowszej literaturze polskiej" (1973), "Czytelnik ubezwłasnowolniony. Perswazja w masowej kulturze literackiej" (1983" i "Uciekinier z utopii. O poezji Zbigniewa Herberta" (1984).

Nieoceniony jest wkład Stanisława Barańczaka w dzieło przekładów na język polski. Mistrz słowa i specyfiki języka poszczególnych twórców, udostępnił polskiemu czytelnikowi miedzy innymi twórczość poetów i pisarzy anglojęzycznych i rosyjskich. Dokonał przekładu i opatrzył krytycznym wstępem zbiory rosyjskich poetów O. Mandelsztama i I. Brodskiego. Z twórców Amerykańskich tłumaczył D. Thomasa i E. E. Cummingsa. Z zakresu literatury angielskiej najważniejsze są jego przekłady Szekspira ("Dwaj panowie z Werony" -1986, "Hamlet" - 1989, "Romeo i Julia" - 1990), a także tłumaczenia dzieł G. M. Hopkinsa, J. Donne`a oraz przekład "Antologii angielskiej poezji metafizycznej XVII stulecia" (1982).

A oto i przykład

Stanisław Barańczak

"Struś'

W piaskach Sahary albo Gobi

Struś różne dziwne rzeczy robi.

Z uwagi na długość nóg z tych rzeczy naj-

Sensowniejszą jest to, że kuca w momencie składania jaj