Julian Ursyn Niemcewicz kojarzy się z dramatem pisanym specjalnie na okazję posiedzeń i obrad Sejmu Czteroletniego. Ale utalentowany literacko Niemcewicz przede wszystkim był politykiem żywo zaangażowanym w to, by Polska przetrwała jako naród w znacznie szerszym tego słowa znaczeniu niż do czasu wieku XVIII to rozumiano.

Julian Ursyn Niemcewicz - biografia

Julian Ursyn Niemcewicz urodził się w 1758 na Podlasiu, w Skokach pod Brześciem Litewskim. Był najstarszym z piętnaściorga dzieci, które urodziła Marcelemu Niemcewiczowi matka publicysty, Jadwiga z Suchodolskich. Rodzina Niemcewiczów była szlachecka i bardzo religijna, jednak postępowość rodziców nakazywała im kształcić swe dzieci w instytucjach świeckich. 

Dlatego Julian Ursyn pobierał nauki w Korpusie Kadetów, w szkole wyzwolonej od wpływów katolickich, gdzie uczniowie cieszyli się atmosferą sprzyjającą rozwijaniu pasji i zainteresowań. W przypadku przyszłego autora "Powrotu posła" taką pasją była właśnie literatura - o debiucie literackim Niemcewicza zatem usłyszano, gdy młodzieniec miał zaledwie 16 lat. 

Debiutujący w wieku równym Rimbaudowi twórca napisał poemat heroikomiczny pod tytułem Monomachia, czyli wojna kobiet. Po zakończeniu szkoły Niemcewicz został adiutantem samego księcia Adama Czartoryskiego. Służy mu do roku 1783. Wtedy wyruszył w swoją pierwszą podróż po Europie, która trwa blisko dwa lata - nie będzie to jedyna jego podróż, gdyż wojaże takie traktował w aspekcie pedagogicznym i poznawczym. 

Jego miejscem w Polsce stały się Puławy, gdzie w rezydencji księcia Adama i jego żony, realizował się jako twórca, a potem został przez swego protektora pchnięty ku Warszawie jako polityk. Czas obrad Sejmu Czteroletniego to okres czynnego uczestnictwa Niemcewicza w tworzeniu tekstu Konstytucji 3 Maja oraz jego wzmożonej aktywności twórczej. 

To w tym czasie tworzy on swe najważniejsze dzieła: Powrót posłaprzemówienia sejmowe, które ukazują się na łamach Zabaw Przyjemnych i Pożytecznychoraz Bajki, które choć mniej znane niż te Krasickiego, są uznawane za najbliższe modelowi wypracowanemu przez francuskiego teoretyka gatunku - La Fontaine’a. 

Zaangażowanie Niemcewicza w prace związane z obradami i uchwalaniem Konstytucji, a następnie z propagowaniem jej idei wśród szlachty, było tak wielkie, że konfederacja targowicka wraz z jej niszczącym dziełem w postaci zaborów, stanowiły dla twórcy potężny cios. Niemcewicz w tym okresie wycofuje się z życia politycznego na kilka długich lat. Jednak nie idzie to w parze z rezygnacją z aktywności literackiej, która przybiera w tym czasie po prostu inny kształt - artysta tworzy liczne paszkwile antytargowickie, które jak na rangę tego gatunku uderzają wysoką jakością. 

Ze świata polityki Niemcewicz wycofuje się jeszcze na cały okres II i III rozbioru. Gdy dochodzi do insurekcji kościuszkowskiej jednak, wykazuje dawne żywe zaangażowanie -  zostaje ranny w bitwie pod Maciejowicami. Potem opuszcza wraz z Kościuszką Polskę i osiada w Stanach Zjednoczonych, w Elizabethtown. Tu ten oddany życiu społecznemu i politycznemu człowiek wreszcie zajmuje się swym prywatnym życiem i w wieku czterdziestu trzech lat żeni z Amerykanką, Susan Livingston Kean, córką pierwszego wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych. 

Przebywając w Ameryce twórca swą tęsknotę za krajem przekuwa na zdobywające niezwykłą popularność Śpiewy historyczne.Na początku XIX wieku Julian Ursyn Niemcewicz wraca do Polski. Wariację na temat jego działalności w tym czasie, w tonie nie do końca pochlebnym dla wielkiego działacza okresu oświecenia, popełnił Juliusz Słowacki w Kordianie. Pisarz zmarł w Paryżu w 1841 roku.

Julian Ursyn Niemcewicz - twórczość

Dorobek pisarski Juliana Ursyna Niemcewicza jest imponujący:

·         Wojna kobiet. Poemat heroikomiczny w 4 pieśniach, powst. 1774, zaginiony

·         Wiersz listowny do Szymanowskiego, powst. 1783

·         Do J. W. Stanisława Szczęsnego Potockiego, wojewody ruskiego, w anniwersarz ofiarowanego przezeń Rzeczypospolitej regimentu i 24 harmat. Warszawa 1786,

·         Duma o Żółkiewskim, powst. 1786

·         Władysław pod Warną. Tragedia w 5 aktach, powst. 1787-1788

·         Duma o Stefanie Potockim, Warszawa 1788

·         Sowa, zięba i krogulec. Bajka tłumaczona z perskiego, Warszawa 1788

·         Bajki (polityczne z okresu Sejmu Czteroletniego), powst. 1788-1790

·         Od Polek do marszałka sejmowego i konf. kor. przy publicznym obchodzie święta jego, Warszawa 1789

·         Powrót posła. Komedia w 3 aktach, Warszawa 1790

·         Herostrat. Powieść wierszem, , Warszawa 1792

·         Kazimierz Wielki. Drama w 3 aktach(tragedia), wyst. Warszawa 3 maja 1792

·         Forma prawdziwego wolnego rządu przez konfederacją targowicką ułożona. W Tulczynie. Drukiem z Jaryszewa zabranym, nakładem Rzpltej Targowickiej. Roku pierwszego podźwignionej wolności i niepodległości narodu, Warszawa 1792

·         Fragment Biblie targowickiej. Księgi Szczęsnowe. W Frankforcie, Wiedeń 1792

·         Treny, to jest narzekania Szczęsnowe (paszkwil polityczny)

·         Na hersztów targowickich paszkwil polityczny, Wiedeń 1792,

·         Obrona wojska moskiewskiego w Polszcze. Przez Iwana Wasilewicza, oficjera w tymże wojsku. W Supraślu, Wiedeń 1793

·         Wiosna, wydana pt. Cum patriam amisi, tum me periisse putato, Wiedeń 1793

·         Głupiada. Pieśń 1-2, powst. 1793

·         Szuba. Apolog patriotyczny, powst. 1794,

·         Smutki... w więzieniu moskiewskim pisane do przyjaciela, powst. w marcu 1795

·         Pamiętniki Bielawskiego. Romans polski, powst. w 1795-1796

·         Konstanty, książę Ostrogskie. Śpiew historyczny, około roku 1800

·         Puławy. Poema w 4 pieśniach, powst. w latach 1802-1804

·         Duma o kniaziu Michale Glińskim. 1803

·         Pisma różne wierszem i proząt. 1-2, , Warszawa 1803-1805

·         Cztery pory życia człowieka. Poemat dydaktyczny, powst. 1804-1807

·         Iskra. Powieść(bajka wierszem), 1807

·         Mémoire sur le nouveau système des prisons établi dans les États-Unis d'Amerique, powst. 1807

·         Mowa w sprawie monografii historycznych, 1808

·         Mowa na pochwałę Jana Kochanowskiego, 1808

·         Giermkowie króla Jana. Komedia w 1 akcie, z pieśniami. Naśladowana z francuskiego i z odmianami do Teatru Narodowego przystosowana, wyst. 1808

·         Dzieje współczesne. Pamiętniki wybicia się narodu polskiego od miesiąca października r. 1806 aż do pokoju w Tylży 9 lipca r. 1807, 1809

·         Pochwała pogrzebowa Ignacego Potockiego, wygł. 20 grudnia 1809, wyd. 1809

·         Synonimy polskie. Odezwa do publiczności, 1809

·         Mowa na publicznym obchodzie pogrzbu Stanisława Nałęcz Małachowskiego, wygł. 5 stycznia 1810, 1810

·         Dzieje panowania Zygmunta III, króla polskiego, wielkiego księcia litewskiego, ruskiego, pruskiego, [...] dziedzicznego króla Szwedów, Gotów i Wandalów. 1811-1812, 1815-1816

·         Pan Nowina, czyli dom pocztowy. Komedia w 3 aktach wierszem, powst. 1811

·         Samolub. Komedia w 5 aktach wierszem, wyst. 1811

·         Dwaj panowie Sieciechowie. Powieść, powst. 1811

·         Powieść wojenna (inc.: Do koni, bracia, do koni...), 1812

·         Oda z okoliczności ogłoszenia Polski dnia 28 czerwca 1812 w Warszawie, 1812

·         Listy litewskie, Warszawa 1812

·         Coup d'oeil sur la condiute et les desseins des Coalisés, sur leurs vrais intérêts et sur les moyens d'avoir une paix durable, powst. Ratyzbona 1813

·         Nieszczęścia występnej zalotności. Powieść w listach, powst. 1813

·         Jadwiga, królowa polska. Drama muzyczne w 3 aktach wierszem, wyst. 1814

·         Napomknienia względem dobra publicznego, Warszawa 1814

·         Rozprawa o bajce, 1814

·         Przemowa do bajek, powst. 1814-1815

·         Jan Kochanowski w Czarnym Lesie. Komedioopera we 2 aktach wierszem, powst. 1815

·         Zbigniew. Tragedia w 3 aktach, z chórami, powst. 1815

·         Powóz złamany. Powieść, powst. 1815-1816

·         Mowa miana przy ukończeniu popisu z nauk w Konwikcie Wielkim na Żoliborze dn. 31 lipca 1816 r., 1816

·         O więzieniach publicznych, czyli domach pokuty, rzecz krótka, powst. 1816

·         Śpiewy historyczne

·         Bajki i powieści t. 1-2, 1817

·         Bohdan Chmielnicki. Tragedia w 5 aktach, powst. 1817

·         Moszkopolis. Rok 3333, czyli sen niesłychany (antyutopia), powst. 1817

·         Modne życie pod schodami. Komedia w 2 aktach, naśladowana z angielskiego, powst. 1817

·         Nasze Verkehry. Ekloga dramatyczna, powst. 1818

·         Piast. Tragedioopera w 3 aktach, powst. 1818-1819

·         Podejrzliwy. Komedia w 5 aktach wierszem, powst. 1819

·         Kiejstut. Tragedia w 5 aktach, powst. 1820

·         Lejbuś i Sióra. Romans żydowski, powst. 1820

·         Żywot Tadeusza Rejtana, 1820

·         Monseigneur Staś. Komedia, powst. 1821-1823

·         Jan z Tęczyna. Powieść historyczna, powst. 1821-1823

·         Dumania w Ursynowie. Poemat w 5 częściach, powst. w latach 1825-1826

·         Mniemana sierota, czyli obraz czasów. Powieść, powst. 1825-1829

·         Napomknienia J. O. Księciu Imci Lubeckiemu jadącemu do Petersburga, powst. około roku 1825

·         Prometeusz. Poema, powst. 1826

·         Obraz życia i czynów Stanisława Staszica, powst. 1827

·         Władysław Bojomir. Powieść, nieukończona, powst. około 1827-1828

·         Moje przemiany. Poemat cz. 1-3, powst. około 1828-1829

·         Dyliżans. Krotochwila w 1 akcie, powst. 1829 (1830?), wyst. Warszawa 1830

·         Dwa stołki. Komedia w 5 aktach, powst. 1830

·         Pieśń Dawida z rozdz. XXII Ks. Regum, czyt. 3 maja 1831

·         Nadzieja. Powieść (wierszem), czyt. 3 maja 1831

·         Treny wygnańca, dat. 24 stycznia 1832

·         Ostatnie słowo do ziomków moich, 1833

·         List do Kniaziewicza, jenerała wojsk polskich, napisany w roku 1834

·         Biographie du prince Adam Georges Czartoryski, exprésident du gouvernement national de Pologne, Paryż 1835

·         Moje marzenia, powst. w latach 1835-1836

·         Oda na podniesienie obelisku w Paryżu dnia 26 października 1836, Paryż 1837

·         Congrès. Dramat polityczny prozą, powst. około roku 1837

·         Zofia z Czartoryskich Zamoyska, 1837

·         Powieść bez tytułu z czasów powstania listopadowego, powst. 1839

·         Żywoty znacznych w XVIII w. ludzi, powst. w latach 1839-1840

·         Wspomnienie, 1840,

·         O wolnym mularstwie w Polszcze, Kraków 1930

·         Oblężenie Warszawy w roku 1792. Komedia, brak roku i miejsca wydania

·         Pamiętniki i dzienniki