Ogólne wiadomości o epoce:

Antyk zwany również starożytnością to epoka rozciągająca się od zarania kultury i literatury, aż po wiek piąty naszej ery. Za jej dokładną końcową datę uznaje się umownie rok 476 kiedy to ostatecznie upadło Zachodnie Cesarstwo Rzymskie.

Etapy rozwoju, dorobek, najważniejsze daty:

Antyk można w najprostszy sposób podzielić na 3 fazy rozwojowe:

  • okres epiki
  • okres liryki
  • okres dramatu

OKRES EPIKI: przypadł na przełom dziewiątego i ósmego wieku. Jak łatwo się domyślić w tym czasie niepodzielnie rządziła epika. Wtedy też powstały dwa najdoskonalsze eposy literatury starożytnej - "Iliada" i "Odyseja" Homera.

OKRES LIRYKI: przypadł na przełom siódmego i szóstego wieku. W tym okresie literatura kształtowała się przede wszystkim pod wpływem liryki. To w tym czasie pisali swe wiersze najwybitniejsi poeci antyku: Tyrtajos, Safona, Anakreont, Pindar, Symonides. Był to także okres rozpoczęcia zabudowywania Akropolu .

OKRES DRAMATU: to czas obejmujący cały piąty wiek, narodziny, rozkwit i upadek wielkiej tragedii greckiej. To czas, w którym powstały największe dzieła starożytnego teatru kiedy działało trzech największych tragików: Ajschylos, Sofokles i Eurypidesa. To także okres narodzin komedii (Arystofanes).

Na przełomie piątego i czwartego wieku kulturę starożytną zdominowała filozofia. "Zawód" filozofa był bardzo popularny w ówczesnej Grecji i cieszył się sporym poważaniem. Do najwybitniejszych filozofów tamtych czasów niewątpliwie należeli: Sokrates, Platon, Arystoteles. Jeśli zaś spojrzymy na całość państwa to widzimy, że czas ten to także ogólny rozkwit i dobrobyt. Atenami zarządzał wówczas Perykles, w rozkwicie była demokracja ateńska (był to pierwszy ustrój demokratyczny w dziejach naszego kontynentu). Nie mniej dobrze miała się sztuka - znakomity rzeźbiarz Fidiasz wyrzeźbił posąg Ateny Partenos na Akropolu.

W kolejnych wiekach (a więc na przełomie czwartego i trzeciego) dominującą rolę w literaturze odegrał epigramat, który był pisany przez: Kallimacha z Cyreny, Teokryta czy Symonidesa.

W trzecim wieku powstało z kolei wiele szkół kształcących w dziedzinie filozofii. Swoje szkoły pozakładali stoicy, epikurejczycy i hedoniści oraz cynicy i sceptycy.

Od pierwszego wieku p.n.e. aż do drugiego wieku naszej ery kultura grecka ekspansywnie wpłynęła na kulturę podbitego przez siebie Rzymu. Stąd czas ten to pełen rozkwit literatury rzymskiej. Jej najwybitniejsi przedstawiciele to: Wergiliusz (epika), Horacy (liryka), Owidiusz (epika), Seneka, Marek Aureliusz

Przełom trzeciego i czwartego wieku naszej ery to zalążki kształtowania się światopoglądu i kultury chrześcijańskiej. Miejscem w którym skupili się wyznawcy Chrystusa był Rzym. To także okres powolnego zmierzchu epoki antycznej. Do głosu dochodzą coraz liczniejsze przejawy nadchodzącego średniowiecza. W roku 395 powstały dwa cesarstwa: Zachodniorzymskie i Wschodniorzymskie zwane także Bizantyjskim.

Rok 476 to umowna data zakończenia epoki starożytnej. Wtedy to Germanie zdobyli Rzym i upadło Cesarstwo Zachodniorzymskie.

Literatura starożytna:

Literatura okresu antycznego wywarła ogromny wpływ na późniejsze epoki. To na niej wzorowali się artyści kolejnych okresów literackich, to ona stanowiła dla niech inspirację. Przez wiele wieków była też wzorem do naśladowania. Wzorem doskonałym bo klasycznym. Oto niektóre z gatunków literackich antyku:

EPOS - był najważniejszym i opracowanym do perfekcji przez Homera gatunkiem literatury starożytnej. Każdy z nas przecież zna takie tytuły jak "Iliada" czy "Odyseja". Oprócz tych dwóch greckich dzieła, literatura rzymska też miała swoja epopeję. Była nią "Eneida" Wergiliusza. Czym była owa epopeja? Nazywamy tak epicki gatunek literacki, który jest napisany wierszem i przedstawia dzieje bohaterów lub społeczeństw na tle historycznych i przełomowych dla nich wydarzeń. Epos był jednym z najwyżej cenionych gatunków starożytności. Pisany stylem podniosłym, patetycznym spełniał warunki starożytnej zasady decorum - czyli zasady zgodności stylu, tematu i języka. Oto cechy epopei na przykładzie dzieł Homera:

- inspirację eposu stanowią mity - historia wojny trojańskiej - "Iliada", tułaczka Odyseusza - "Odyseja"

- bohaterowie utworu biorą udział w przełomowych dla społeczeństwa wydarzeniach - w "Iliadzie" uczestniczą oni w wojnie trojańskiej

- świat przedstawiony jest polem działania bohaterów ludzkich i boskich. W wydarzeniach biorą udział zarówno jedni jak i drudzy

- o kluczowych dla zakończenia wydarzeniach decyduje Fatum - przeznaczenie, nad którym czuwa bogini Mojra

- epizodyczność fabuły - akcja obejmuje tylko wycinek większych wydarzeń

- trzecioosobowy narrator - powstrzymujący się od komentarzy, wszechwiedzący, ujawniający się w inwokacji, zna zamiary bogów

- realizm szczegółu - opisywanie przedmiotów i scen z fotograficzną niemal dokładnością - na przykład opis tarczy Achillesa

- retardacja - celowe spowalnianie akcji dla wzbudzenia ciekawości czytelnika

- dynamizm opisu - opisy są dynamiczne - "dzieją się" w konkretnej przestrzeni i czasie, ukazany jest ruch

- epitety stałe - czyli takie, które są przypisane konkretnej osobie - gromowładny Zeus, szybkonogi Achilles

- pisany stylem patetycznym, podniosłym

- obecność porównań homeryckich - bardzo rozbudowanych, epickich

- heksametr - to miara metryczna złożona z dwóch stóp. Nim pisany jest epos

ANAKREONTYK - to utwór sławiący uroki życia i dobrej zabawy przy winie. Opiewa miłość i ulotność chwili oraz sztukę. Nazwany od imienia twórcy Anakreonta z Teos (VI-V w. p.n.e.).

EPIGARAMAT - króciutki dowcipny utwór, cechujący się zwięzłością i obecnością zaskakującej pointy

HYMN - to pieśń o charakterze modlitewnym, wychwalająca i czcząca jakieś bóstwo, bohatera czy ideę, pisana stylem patetycznym, zaczynająca się od apostrofy

PEAN - antyczna pieśń dziękczynna, które adresowana była zazwyczaj do Apollina. Pisana była w podniosłym i patetycznym stylu.

DYTYRAMB - pieśń pochwalna towarzysząca obrzędom ku czci boga wina Dionizosa. Wywodzi się ze starożytnej Grecji i dała ona początek tragedii greckiej

PIEŚŃ - to gatunek ściśle połączony z muzyką. Od początków ludzkości towarzyszyła ludziom przy pracy, obrzędach, zabawach i wszelkiego rodzaju czynnościach.

TRAGEDIA - to odmiana dramatu, którego osią konstrukcyjną fabuły jest nierozwiązywalny konflikt pomiędzy dwoma równorzędnymi racjami. W takiej sytuacji jakakolwiek decyzja bohatera doprowadza go do nieuchronnej klęski i katastrofy. Nazywano to fatum i ironią tragiczna. Tragedii przypisywano też dwie ważne funkcje - mimesis czyli naśladownictwa. Według Greków tragedia miała za zadanie wiernie naśladować rzeczywistość i naturę. Drugą funkcją było katharsis czyli oczyszczenie. Tragedia miała za zagadnie wzbudzać w widzach uczucia litości i trwogi, a później poprzez rozwiązanie akcji z uczuć tych oczyszczać.

MIT - sowo, mowa, opowieść. To narracyjna opowieść opowiadająca o wierzeniach jakiejś społeczności. Zwykle wywodzi się z tradycji ustnej i jest przekazywana z pokolenia na pokolenie. Ze względu na funkcje mitów dzielimy je na:

- poznawcze - czyli takie, dzięki którym ludzie wyjaśniali pewne niezrozumiałe dla siebie zjawiska przyrody

- światopoglądowe - czyli takie, które były podstawą wierzeń religijnych

- sakralne - organizujące rytualne obrzędy i ukazujące, w jaki sposób należy czcić bogów

Ogólny podział mitów:

- teogoniczne - traktujące o narodzinach i wstaniu bogów

- kosmogoniczne - opowiadające o powstaniu świata

- antropogeniczne - wyjaśniające pochodzenie człowieka

- genealogiczne - czyli historie rodów

Homer:

Homer do dzisiaj jest uznawany za największego poetę starożytnej Grecji. Urodził się i żył w ósmym wieku p.n.e. To właśnie jemu przypisuje się autorstwo dwóch największych eposów antycznych - "Iliady" i "Odysei". Nie znamy w zasadzie jego biografii. Wszelkie informacje o nim są fragmentaryczne i opierają się raczej na przypuszczeniach niż na konkretach. Jak wiemy z przekazów Homer miał być aojdem czyli wędrownym śpiewakiem i aż siedem starożytnych miast spierało się o jego pochodzenie. W dobie romantyzmu poddano w wątpliwość autorstwo Homera co do dwóch eposów. Spór zwany "kwestią homerycką" rozpoczął F.A. Wolfa. Od razu pojawili się przeciwnicy i zwolennicy tej teorii. Podzielili się na dwa obozy - pluralistów i unitarystów. Pluraliści twierdzili, że zarówno "Iliada" i "Odyseja" powstały jako zlepek różnych utworów, a Homer skonstruował je na podstawie ustnych przekazów, legend i opowieści autorstwa innych poetów. Na dowód przytaczali liczne niekonsekwencje występujące w oby epopejach. Ich przeciwnicy - unitaryśli - usilnie chcieli dowieść, że Homer był autorem obu eposów. Na korzyść Homera miały świadczyć jednolita kompozycja oraz zastosowana przez niego technika poetycka. Z najnowszych badań wynika, że obydwa eposy były jakby zwieńczeniem długiego procesu rozwojowego poezji epickiej, który rozpoczął się jeszcze w epoce mykeńskiej. Była ona przez wiele pokoleń przekazywana drogą ustną i to właśnie z jej dorobku skorzystał Homer pisząc swoje eposy. Znajomość "Iliady" i "Odysei" była konieczna dla każdego wykształconego człowieka w ówczesnej Grecji. To właśnie one stały się inspiracja nie tylko dla wszystkich późniejszych epok ale także dla jeszcze współczesnych Homerowi. Badania nad poetyką eposów dały początek nowożytnej nauce - filologii, a tłumaczenie "Odysei" na język łaciński dokonane przez Liwiusza Andronikusa otwiera dzieje literatury rzymskiej. Zresztą największy dorobek epicki naszych czasów kształtował się w oparciu o dzieła Homera.

Cechy charakterystyczne dla eposu homeryckiego:

- inspirację eposu stanowią mity - historia wojny trojańskiej - "Iliada", tułaczka Odyseusza - "Odyseja"

- bohaterowie utworu biorą udział w przełomowych dla społeczeństwa wydarzeniach - w "Iliadzie" uczestniczą oni w wojnie trojańskiej

- świat przedstawiony jest polem działania bohaterów ludzkich i boskich. W wydarzeniach biorą udział zarówno jedni jak i drudzy

- o kluczowych dla zakończenia wydarzeniach decyduje Fatum - przeznaczenie, nad którym czuwa bogini Mojra

- epizodyczność fabuły - akcja obejmuje tylko wycinek większych wydarzeń

- trzecioosobowy narrator - powstrzymujący się od komentarzy, wszechwiedzący, ujawniający się w inwokacji, zna zamiary bogów

- realizm szczegółu - opisywanie przedmiotów i scen z fotograficzną niemal dokładnością - na przykład opis tarczy Achillesa

- retardacja - celowe spowalnianie akcji dla wzbudzenia ciekawości czytelnika

- dynamizm opisu - opisy są dynamiczne - "dzieją się" w konkretnej przestrzeni i czasie, ukazany jest ruch

- epitety stałe - czyli takie, które są przypisane konkretnej osobie - gromowładny Zeus, szybkonogi Achilles

- pisany stylem patetycznym, podniosłym

- obecność porównań homeryckich - bardzo rozbudowanych, epickich

  • heksametr - to miara metryczna złożona z dwóch stóp. Nim pisany jest epos

Historia wojny trojańskiej i jej przebieg ("Iliada")

Podobnie jak "Odyseja" tak i "Iliada" nie opowiada całości historii a zaledwie jej część. W "Iliadzie" Homer przedstawił wydarzenia dziesiątego (czyli ostatniego) roku wojny trojańskiej. Osią konstrukcyjną epopei jest gniew Achillesa we wszystkich jego aspektach., Ukazane są jego narodziny, kulminacja i wreszcie wygaśnięcie tego uczucia. "Iliada" rozpoczyna się gdy rozgniewany na Agamemnona za odebranie mu branki Bryzeidy Achilles wycofuje się z uczestnictwa z walki po stronie Greków. Jego gniew jest tak wielki, że obiecuje, iż nie wróci do walki dopóki Trojanom nie uda się podejść pod okręty Greków. I niestety tak się dzieje. Pomimo woli walki i męstwa wszystkich wojowników to Trojanie zwyciężają dowodzeni przez nieustraszonego Hektora. Wtedy najlepszy przyjaciel Achillesa - Patroklos - mając na celu dobro swojej ojczyzny postanawia stanąć do walki aby odwrócić niepomyślny dla Greków los. Niestety ginie z rąk walecznego Hektora, który po swoim zwycięstwie odbiera mu zbroję, którą Patroklos pożyczył od Achillesa. Widząc to co się dzieje Achilles zwraca się z prośba do własnej matki aby ta poprosiła Hefajstosa o wykucie mu nowej zbroi ponieważ chce stanąć do walki aby pomścić przyjaciela. Po uroczystościach pogrzebowych na część Patroklosa Achilles ubiera swoją nową zbroję i wyzywa Hektora na pojedynek. Szczęście uśmiecha się do Greków. Achilles pokonuje Hektora i bezcześci jego zwłoki. Widząc to, ojciec Hektora, Priam udaje się do Achillesa i błaga o wydanie ciała syna. W tym momencie stygnie gniew Achillesa, który decyduje się na wydanie zwłok Hektora. Epos kończy się pogrzebem bohatera trojańskiego. Wiadomo, że skoro zginął najodważniejszy z obrońców miasta los Troi jest juz przesądzony.

Wędrówki Odysa ("Odyseja")

Podobnie jak "Iliada" tak i "Odyseja" przedstawia tak naprawdę tylko fragment wędrówki Odysa. Akcja poematu obejmuje czterdzieści dni ale z licznych retrospekcji dowiadujemy się o wcześniejszych losach tytułowego bohatera. Głównym tematem eposu jest oczywiście wędrówka wracającego spod Troi bohatera. "Odyseja" została podzielona na dwadzieścia cztery księgi. Przez pierwsze cztery Odyseusz jest nieobecny, a poeta opowiada o sytuacji w jego królestwie. Okazuje się, że podczas narady bogowie dochodzą do wniosku, że już najwyższy czas na to aby Odys wrócił do domu. Następne pieśni można podzielić jakby na pięć części: pierwsza z nich to pieśni zawierająca wspomnienia Odyseusza, potem następuje powrót do domu (pod postacią przez nikogo nie rozpoznanego żebraka), zemsta na zalotnikach i pojednanie. "Odyseja" może być traktowana za wzór romansu, bowiem osią konstrukcyjną epopei jest tęsknota rozdzielonych kochanków.

Safona

Wielka poetka grecka, która żyła i pisała na przełomie siódmego i szóstego wieku p.n.e. Obok Homera uznana za największą poetkę antycznej Grecji. Zamieszkiwała i tworzyła na wyspie zwanej Lesbos, gdzie prowadziła szkołę dla dziewcząt, w której uczyły się one tańca i muzyki. Pozostawiła po sobie 9 "tomików", w których znalazły się między innymi pieśni o tematyce weselnej, miłosnej, hymny i modlitwy. Poezja, którą pisała, jest przesycona urokiem, lekkością i wdziękiem. Safona wychwalała w niej uczucia przyjaźni, miłości oraz samo życie, które dostarcza nam przecież tych uczuć. Dla niej źródłem przeżyć estetycznych była poezja, którą uważała za niezbędny element ludzkiego życia. Oto niektóre z tytułów jej utworów: "Pogarda dla nie znającej poezji", "Zazdrość". Safona jest także twórczynią słynnej "strofy safickiej" składającej się z czterech wersów, które z kolei składają się odpowiednio z 11, 11, 11 i 5 sylab.

Sofokles

Drugi z trzech wielkich tragików greckich. Przyszedł na świat mniej więcej w połowie piątego wieku p.n.e. Czyli w okresie rozkwitu tragedii antycznej. Jego ojciec był płatnerzem. Gdy w 480 roku odbywały się uroczystości dziękczynne upamiętniające zwycięstwo polis ateńskiej nad Persami Sofoklesowi powierzono w wieku szesnastu lat przewodnictwo chóru. Okres jego twórczej działalności zbiegł się z pełnym rozkwitem Aten pod rządami Kimona i Peryklesa. Dramaturg czynnie zaangażował się w życie swojej rodzimej polis. Dwukrotnie zdobył tytuł i stanowisko stratega, był członkiem komisji, która zajmowała się wdrożeniem poprawek w konstytucji ateńskiej, piastował także funkcję kapłana przy jednym z herosów - lekarzy. Sofokles wierzył także, że bogini sprawiedliwości Dike czuwa nad tym co dzieje się na świecie. Uznanie i szacunek zdobył jeszcze jako młodzieniec. Swój pierwszy konkurs wygrał w 468 roku p.n.e., pokonując starszego od siebie i już uznanego tragika Ajschylosa. W swoim życiu zwyciężył w agonie około dwudziestu razy. Był autorem ponad stu dwudziestu tragedii oraz dramatów satyrowych. Do naszych czasów przetrwało około osiemdziesięciu utworów, a samych tragedii znamy dzisiaj tylko siedem tytułów:

- "Antygona"

- "Król Edyp"

- "Elektra"

- "Ajas",

- "Trachinki"

- "Filoktet"

- "Edyp w Kolonie" - utwór ten wystawiono już pośmiertnie. Zatroszczył się o to wnuk dramaturga - Sofokles Młodszy.

Oprócz przetrwanych do naszych czasów tragedii odnaleziono jeszcze dosyć obszerny kawałek dramatu satyrowego zatytułowanego "Tropiciele". W tym dramacie satyrowym Sofokles z wielkim wyczuciem i talentem połączył długie mowy z krótkimi dialogami. On też jako pierwszy sprzeciwił się zasadzie ustanowionej przez Ajschylosa, mówiącej o tym, że każda z trzech sztuk dramatu i dramat satyrowy muszą być połączone przez temat. Sofokles stworzył także jako pierwszy trylogię (trzy dramaty), która tworzyła integralną, spójną i skończoną całość. W stosunku do Ajschylosa wprowadził wiele zmian (zrezygnował na przykład z monumentalności jaką przyjął Ajschylos) ale nie wprowadził jeszcze realizmu. To udało się dopiero najmłodszemu z tragików - Eurypidesowi. Niemniej jednak w stosunku do Ajschylosa posunął się o przysłowiowy krok naprzód. Oprócz budowy tragedii wprowadził także zmiany w samym sposobie prezentacji scenicznej sztuki. To on wprowadził na scenę osobę trzeciego aktora, znacznie ograniczył rolę chóru, rozbudował dialogi oraz fabułę. On także zwiększył liczbę chórzystów oraz jako pierwszy udekorował scenę, na której rozgrywała się akcja. W swoim pisarstwie Sofokles unikał wszelkiej przesady. Jego twórczość była kontynuowana przez jego syna, a następnie wnuka. Dzieła dramaturga, tak poczytne w okresie antycznym, przeżyły swój renesans w dobie... renesansu. Sięgano do nich także w dziewiętnastym wieku, w szczególności w Niemczech. Przetłumaczone zostały na wiele języków i do dnia dzisiejszego żyją na deskach współczesnych teatrów. W Polsce po raz pierwszy przetłumaczono Sofoklesa dopiero w dziewiętnastym wieku. Dramaturg umarł w 406 r.p.n.e.

Sokrates

Jeden z najznakomitszych filozofów antyku. Urodził się i żył w wieku piątym p.n.e. Jego rodzicami byli bogaci mieszczanie. W kręgu jego zainteresowań (poza oczywiście filozofią) znalazły się: matematyka, polityka, etyka i przede wszystkim człowiek. Nieomal całe swe życie przeżył w swoim rodzinnym mieście - Atenach. Nie gonił ani za pieniędzmi ani za bogactwem, wędrował po ulicach miasta i często wdawał się w dysputy z jego mieszkańcami. Oczywiście cierpiała na tym najbardziej jego zona. Często także widywano go jak stał na ulicy głęboko zamyślonego lub rozmawiającego samemu ze sobą. Był znany ze swojej brzydoty - budowę miał niską i krępą, miał zadarty nos i ogromne oczy. Ludzie szanowali go i uważali za ideał myśliciela, przypisując mu nadzwyczajne wartości umysłu. Ci sami ludzie skazali go potem na śmierć, a argumentem koronnym w ich zarzutach był ten o: "demoralizowaniu młodzieży i wprowadzaniu nowych bogów". Co zatem wyznawał filozof, w co wierzył, że skończył tak a nie inaczej? Dla niego najważniejszy był zawsze drugi człowiek. Tym właśnie różnił się od swoich poprzedników, którzy zajmowali się filozofią przyrody i wyjaśnianiem zagadek i tajemnic początków świata. Dopiero Sokrates zainteresował się człowiekiem, spojrzał na niego i doszedł do wniosku, że: "Człowiek to ten , który rozpoznaje dobro i powinien je czynić". Tymi słowami jednoznacznie określił swoją postawę i poglądy dotyczące podstawowych praw moralnych jakimi powinien się kierować człowiekiem w swoim życiu. Sokrates uznał, że człowiek, który żyłby bez jakichkolwiek praw moralnych świadomie postępowałby źle. Niektórzy ludzie łączyli jego osobę z ruchem sofistycznym ale on sam nie utożsamiał się nimi bowiem traktowali oni filozofię jako zawód i pobierali opłaty za nauki. Sokrates nigdy tego nie robił. Ba! Nawet nie uznawał się za nauczyciela. Nigdy nie narzucał on nikomu swojego sposobu myślenia. Rozmawiał z ludźmi w taki sposób, że sami dochodzili do błędów w swoim myśleniu. Cieszyło go udowadnianie ludziom pysznym i nadętym ich własnej niewiedzy. Jego dialogi były bardzo charakterystyczne. Każdą rozmowę rozpoczynał zadając partnerowi pytania i udawał niewiedzącego i niedoświadczonego w temacie. Jednak w miarę postępowania rozmowy zadawał takie kolejne pytania, które wymuszały na partnerze weryfikację jego dotychczasowych poglądów i przekonań. W ten sposób świadomie i powoli wykpiwał swojego rozmówcę, do tego stopnia, że ten nie wiedział już co powiedzieć. To był jego sposób na udowodnienie ludziom ich niewiedzy. Potraktował w ten sposób wielu uczonych i mędrców. To bardzo podobało się młodym ludziom. Jednak Sokrates nie uważał tego za jakieś rozgrywki. W jego przekonaniu taki dialog miała pomóc człowiekowi w samodzielnym odkryciu swoich błędów i ich zweryfikowaniu. Nie chciał nikomu narzucać gotowych rozwiązań. Uważał, że "Właściwa wiedza pochodzi z głębi" stąd zmuszał swego rozmówcę do zastanowienia się nad swoimi poglądami. Filozof wciąż uzmysławiał mieszkańcom Aten ich niewiedzę i słabe strony, a że robił to jak juz wspomniałam rozmawiając z nimi na ulicach miasta po pewnym czasie zaczęło to drażnić rządzących i Sokrates zaczął zdobywać sobie ich nieprzychylność. Do tego nałożyło się jeszcze jego poczucie sprawiedliwości oraz wyznawane przez niego zasady moralne, które zabraniały mu uczestnictwa w procesach ludzi skazanych na śmierć i donoszeniu na innych ludzi. Choć może wydawać nam się to dzisiaj śmieszne Sokrates wierzył ponadto, że przemawia przez niego "boski głos".

Niestety Sokrates nie pozostawił po sobie żadnych zapisanych myśli. Dzisiaj znamy jego filozofie dzięki jego uczniowi - Platonie. Z jego pism wiemy, że Sokrates nie mógł znieść ludzkiej niesprawiedliwości, był przeciwko wykorzystywaniu władzy do własnych celów. Za wszystkie te poglądy zapłacił najwyższą stawką - życiem. Jednak pomimo tego był człowiekiem niezłomnej wiary i do końca pozostawał wierny swoim ideałom. Po osadzeniu do w więzieniu przyjaciele namawiali go na ucieczkę ale on wolał poddać się wyrokowi. Nie zniósł by bowiem tchórzostwa. Zresztą śmierć nie była dla niego niczym przerażającym. Uważał bowiem, że: "Śmierć to stan błogosławiony" wtedy, gdy następuje "z przeznaczenia". Ciało była do niego tylko powłoką dla duszy co wyraził słowami: "nigdy w świecie nie potrafimy zdobyć i posiadać w pełni tego , czego pragniemy [...] Bo tysiączne nam kłopoty sprawia ciało, któremu pokarmu trzeba". Sokrates uważał, że dopiero gdy umrzemy: "znajdzie człowiek pod dostatkiem (...), tego, za czym się rozbijał przez całe minione życie". Jednak by dostąpić szczęścia wiecznego przez całe życie trzeba na nie pracować. Człowiek w momencie śmierci powinien mieć "czystą duszę". Aby osiągnąć taki stan rzeczy należy poświecić za życia wiele godzin i dni na rozmyślanie o dobrym życiu i dobrej śmierci. Człowiek w życiu powinien kierować się cnotą, przez którą filozof rozumiał zasady moralne, które osiągnąć może tylko człowiek, jako, że jest istotą myślącą i rozumną. Za najszczęśliwszego uznawał takiego człowieka, który żyje w cnocie. Sokrates nie wierzył, że istnieją źli ludzie. Uważał, że zło jest wynikiem niewiedzy i nieświadomości, bo człowiek nie jest zdolny do świadomego czynienia zła. Skoro czyniąc dobro jesteśmy szczęśliwi to po co ktoś ma czynić zło? " Jest to jedno i to samo wiedzieć, co jest sprawiedliwe, i być sprawiedliwym " - tak ujmował Sokrates istotę swoich rozmyślań. Za najważniejsze dobra w życiu człowieka uważał: sprawiedliwość, odwagę, panowanie nad sobą. Być może nigdy nie spisywał swoich myśli ponieważ uznawał, że moralność jest niepisana więc może przetrwać dłużej niż pismo. Jej korzenie tkwią bowiem w naturze człowieka, a nie rodzą się z praw ustanowionych przez ludzi. Nie są ustanowione ponieważ są powszechne i takie same dla każdego.

Jego osobowość miała tak wielki wpływ na filozofię, że często czas przed jego narodzinami nazywamy "okresem przedsokratejskim". Do jego najsłynniejszych powiedzeń należy zapewne znane każdemu z nas słynne "Wiem, że nic nie wiem". To tak zwana "niewiedza sokratejska". Uważał także, że wszystko co dobre jest pożyteczne.

Zmarł wypiwszy śmiertelną cykutę po tym jak został skazany w procesie sądowym.

Kallimach

Był greckim poetą i filologiem. Urodził się w Cyrenie, w Afryce Północnej. Był najwybitniejszym poetą poezji aleksandryjskiej, zajmował się także jej strona teoretyczną. Z ogromu dzieł jakie powstały pod jego piórem do dnia dzisiejszego zachowało się w całości tylko mniej więcej sześćdziesiąt epigramatów, sześć hymnów poświęconych bogom greckim, a w cząstkowych partiach idylliczny epylion Hekale, trzynaście wierszy jambicznych, poemat "Aitia", elegia zatytułowana "Warkocz Bereniki". Z jego dzieł teoretycznych dziś znamy "Pinakes" czyli zbiór stu dwudziestu ksiąg będących katalogiem zgromadzonych w ówczesnej Bibliotece Aleksandryjskiej rękopisów. "Pinakes" jest uważany za początek takiej nauki jak historia literatury greckiej. We współczesnych sobie czasach nie był zbyt popularny, gdyż uważano go za zbyt nowoczesnego. Jednak u następnych pokoleń zdobył szacunek i poczytność.

Horacy

Ten największy poeta starożytnego Rzymu przyszedł na świat i pierwszym wieku p.n.e. Jego ojciec był wyzwoleńcem, o matce nie mamy żadnych informacji. Ojciec cały swój majątek przeznaczył na wykształcenie syna u najlepszych pedagogów. Młody Horacy spędził zatem dziesięć lat w Rzymie, gdzie kształcił się na dziełach Homera, studiował literaturę i retorykę. W domu ojciec kształcił go z zakresu administracji. Po skończeniu szkoły poeta wyruszył do Aten, gdzie w tamtejszej szkole zgłębiał tajniki filozofii. Uczestniczył w wykładach Aristosa z Askalonu, Kratipposa z Mityleny, Theomnestosa. Zainteresowała go w szczególności filozofia epikurejczyków oraz etyczne podstawy filozofii stoickiej. Bardzo prawdopodobne jest, że właśnie w Atenach gruntownie zapoznał się z dorobkiem greckiej poezji. Nawiązał także liczne przyjaźnie z innymi poetami i sławnymi mężami: Lucjuszem Kalpurniuszem Bibulusem, Markiem Waleriuszem Messalą, Markiem Tuliuszem Cyceronem. Tam też przyłączył się do Brutusa, z którym walczył w bitwie pod Filippi w 42r.p.n.e. Po przegranej przed Horacym zamknęła się możliwość powrotu do swojej ojczyzny. Gdy już uzyskał taką możliwość powrócił do kraju ale jego sytuacja finansowa pozostawiała wiele do życzenia. W czasie jego pobytu zagranicą zmarł jego ojciec, a ich majątek został skonfiskowany. Aby zarobić na swoje utrzymanie Horacy zmuszony był podjąć pracę w kancelarii, a także zaczął zarabiać na życie pisaniem. Uruchomił także swoje kontakty towarzyskie i to właśnie dzięki nim dotarł do Mecenasa, który zafundowała mu posiadłość w pięknej okolicy Gór Sabińskich, gdzie poeta osiadł i pisał wiersze. Debiut Horacego był dosyć późny bo dopiero w trzydziestym roku życia poety. Ma to jednak swoja dobra stronę - dzięki temu jego dzieła są przemyślane i wypracowane. Nie rażą młodzieńcze wprawki. Swoją twórczość rozpoczął pisząc liczne satyry wzorowane na Lucyliuszu. Po satyrach przyszła kolej na pieśni, listy. Tematy jakie poruszał Horacy w swych wierszach były przeróżne. Znajdziemy tu pieśni biesiadne, miłosne, religijne, refleksyjne, sielankowe czy filozoficzne. Poeta też jako pierwszy w pełni uświadomił sobie rangę poezji. Uznał ją za siłę nieprzemijającą, dającą nieśmiertelność jej twórcy. "Exegi monumentum" czyli "stawiam sobie pomnik trwalszy niż ze spiżu" - to hasło powtarzało po nim wielu poetów.