Epos homerycki, zwany także epopeją, to, obok tragedii, główny gatunek poezji wysokiej uprawianej przez antycznych poetów greckich. Zalicza się jednak do innego rodzaju literackiego niż tragedia- jest epos gatunkiem epickim (najstarszym). Jest to utwór niezwykle rozbudowany, najsłynniejsze greckie eposy- Iliada i Odyseja Homera liczą sobie po dwadzieścia cztery księgi. Epos najczęściej pisany był w mowie wiązanej (wierszowej, w poematach Homera miarą wierszową jest heksametr- wiersz sześcioakcentowy), a o jego przynależności rodzajowej do epiki zadecydowało ukształtowanie fabularne, oparte na opowieściach zawartych w mitach, baśniach i podaniach. Jak było powiedziane wcześniej, epos należy do poezji wysokiej, wiążą się z tym, podobnie jak w przypadku tragedii, konsekwencje stosowania zasady decorum- wysoki styl językowy i postaci pochodzące z wysokich sfer społecznych. Te sfery- herosi, bogowie, rycerze greccy tworzą pewną społeczność, grupę, naród, którego losy w przełomowym dla niej momencie ukazywać ma właśnie wielki epicki poemat. W odróżnieniu od tragedii eposy nie były poświecone bogom, a sławieniu czynów wielkich wojowników, herosów z zamierzchłej przeszłości, której dotyczą mity i legendy, na których fabuła eposu bazuje. Nie mniej jednak, w fabule eposów, umiejscowionej w legendarnych czasach bogowie odgrywali ważną rolę, wspierając lub szkodząc bohaterom w podejmowanych przez nich działaniach. Stosowana jest tu zasada deus ex machina- bogowie stają się przyczyną pewnych wydarzeń, zwrotów w akcji. To oni decydują o tym, co przydarzy się bohaterom, u nich na Olimpie ważą się ich losy. Dlatego też akcji "ziemskiej" towarzyszą opisy rozmów a nawet kłótni bogów, a także krzyżowanie się tych światów podczas bezpośrednich interwencji boskich na ziemi. Bohaterów obowiązuje zatem nieodmienne fatum, przeznaczenie, los odkrywany im przez wyrocznie i wróżbitów. Herosi obdarzeni są niezwykłymi cechami, umiejętnościami, odwagą, rozumem, sprytem, urodą, często w ich żyłach płynie krew z domieszką boskości. Do bóstw odwołuje się także sam autor- poeta, który w poprzedzającej poemat inwokacji zwraca się do Muzy poezji epickiej- Kaliope o pomoc i natchnienie konieczne do właściwego i godnego opiewania świetnych czynów bohaterskich. Oczywiście- co wynika chociażby z ogromnego rozmachu fabularnego gatunku- nie obowiązuje tu zasada trzech jedności- miejsca czasu i akcji. Epos jest wielowątkowy, rozgrywa się w wielu miejscach (Odyseja budowana jest w całości na motywie podróży), w bardzo rozciągniętym czasie (Odys powraca do domu po dwudziestu latach tułaczki).
Tak jak w tragedii na plan pierwszy wysuwały się dialogujące postaci, tak w eposie najważniejszym podmiotem wypowiadającym jest narrator, przekazujący słuchaczom opowieść o wydarzeniach zamkniętych w fabule utworu. Narrator jest trzecioosobowy i wszechwiedzący. W konstrukcji utworu dominuje opowiadanie i rozbudowany, charakterystyczny dla Homera opis, w którym odnaleźć można elementy dynamiczne i statyczne, bogate, rozbudowane porównania i metafory. Porównanie homeryckie- takie porównanie, którego drugi człon konstrukcyjny stanowi pełny, rozbudowany poetycki obraz lub nawet cały epizod.
"Iliada" Homera, zdecydowanie najsłynniejsza antyczna epopeja, jest doskonałym materiałem do analizy. Akcja rozgrywa się w ostatnim roku dziesięcioletniej wojny trojańskiej. Troję, w której znajduje się porwana przez Parysa z dworu Spartańskiego piękna Helena, oblegają Grecy pod przywództwem Agamemnona- szwagra Menelaosa- prawowitego męża Heleny. Fabuła przybliża przyczyny wojny, sąd Parysa, którego skutkiem było uprowadzenie pięknej żony Menelaosa. Tak naprawdę akcja dotyczy jednak przede wszystkim gniewu Achillesa, słynnego greckiego herosa, który został obrażony przez swojego wodza- Agamemnona. Otóż Agamemnon, zmuszony do oddania jednej ze swoich branek- Chryzeidy jej ojcu, na skutek zesłanej przez Apolla na obóz Greków zarazy, nie chce być stratny, więc zabiera samowolnie Achillesowi jego brankę- Bryzeidę. Znieważony heros zaprzestaje walki, co więcej, prosi matkę- Tetydę- nereidę, nimfę morską, aby ta ubłagała bogów, aby Grecy przegrywali walkę z Trojanami aż do momentu, w którym w ostatniej chwili on- Achilles- wkroczy do akcji i uratuje zwycięstwo Greków, okrywając się wielką chwałą. Zgodnie z przepowiednią Achilles zdobywa nieśmiertelna sławę zdobywcy Troi, sam jednak umiera, trafiony strzałą wypuszczoną z łuku Parysa. Zanim to jednak nastąpi Grecy przeżywają ciężkie chwile oblegając Troję. Achilles jest nieprzejednany, czeka, aż sytuacja stanie się naprawdę niebezpieczna. Przez jego upór ginie jego ukochany przyjaciel Patroklos, który chcąc dodać odwagi Grekom przebiera się w zbroję Achillesa i wyrusza do walki. Ginie jednak z rąk Hektora. W akcie zemsty Achilles zabije Hektora i zbezcześci jego zwłoki włócząc je za rydwanem dokoła murów Troi. Później odda je w ręce starego Priama- ojca Hektora, który nie bacząc na niebezpieczeństwo stawił się w obozie Greków, aby osobiście prosić Achillesa o wydanie zwłok syna i wyprawienie mu pochówku. Przeciwnicy w boju mają szacunek dla obyczajów, swojej rycerskiej wielkości, potrafią uszanować swoją odwagę i męstwo. Po obu stronach walczą wspaniali, odważni rycerze, narrator nie trzyma strony żadnej z nich, jednak zdaje sobie sprawę, że wyroki losu są już przesądzone. Hektor- najważniejszy i najmężniejszy obrońca Ilionu umiera z rąk Achillesa- Troja musi upaść.
