Psalm pochodzi z języka greckiego, w którym słowo "psalmom" pochodzi z kolei od słowa "psallo" i oznacza wprawianie w ruch strun instrumentu muzycznego. Psalm jest więc poematem z akompaniamentem muzyki. Psalmy biblijne to najczęściej kantyki żydowskie pisane pod wpływem boskiego natchnienia, kantyki te tworzą jedną z ksiąg Starego Testamentu. Psalmy są również tekstami modlitewnymi dla narodu wybranego i dla Jezusa. Autorem tych wszystkich psalmów nie jest jedna i ta sama osoba. Ani tez nie powstały one w tym samym czasie. Twierdzi się bowiem, że psałterz hebrajski zaczął się kształtować w wieku XI a kształt który w tej chwili odnajdujemy w Biblii przybrał obecny kształt w wieku IV przed Chrystusem. Były one i są nadal modlitwami narodu wybranego oraz są tekstami liturgicznymi chrześcijan: duchowieństwa, zakonów i świeckich.
Za autora największej ilości psalmów, bo aż siedemdziesięciu trzech przyjmuje się króla Dawida. Był on wielkim i natchnionym twórcą liturgii izraelskiej i pieśniarzem. Tradycja mówi nam o tym, że przy akompaniamencie swej harfy śpiewał on psalmy przed Arką Przymierza. Nie jest on jedynym autorem psalmów, ale bardzo często określa się księgę psalmów jego imieniem ponieważ w ten sposób uwydatnia się jego wielka role w tworzeniu tych psalmów. W rzeczywistości psalmy powstawały bardzo różnych okresach historycznych oraz różnych środowiskach. Ulegały one wielorakim przeróbkom i zmianom. Adoptowano je szczególnie do celów liturgicznych. Kanoniczny zbiór psalmów obejmuje 150 psalmów przekazywanych przez tradycję synagogalną. Psałterz podzielony jest analogicznie jak Pięcioksiąg. Aby móc należycie zrozumieć i interpretować psalmy należy uwzględnić charakterystyczne dla nich rodzaje literackie. Najbardziej charakterystyczne są dla nich hymny pochwalne, dziękczynne oraz wszelkiego rodzaju indywidualne i zbiorowe lamentacje. Istnieją również psalmy królewskie, dydaktyczne, mądrościowe oraz prorockie.
Nowy Testament pod pojęciem psalmu rozumie pieśń napisana pod wpływem natchnienia Ducha Świętego.
Literatura piękna natomiast za psalm uznaje taki utwór, który wzorowany jest na psalmach zawartych w Starym Testamencie. Takie psalmy wciąż nieustająco powstają. Psalmy biblijne są arcydziełem światowej liryki religijne i wywierają ogromny wpływ na kształtowanie się europejskiej poezji lirycznej.
Psalmy posiadają przeważnie podwójną numerację. Jedna z nich to numeracja stosowana według Biblii hebrajskiej oraz numeracja o jeden numer niższa, umieszczana w nawiasie, według Wulgaty, czyli łacińskiego tekstu Biblii z IV/V wieku po Chrystusie.
Psałterz jest nie tylko odbiciem pobożności ludu wybranego Starego Przymierza ale jest to możliwość zaobserwowania zróżnicowanych refleksji teologicznych. Obecna jest wizja stworzenia świata, plan Boży zarysowany w dziejach ludzkości i każdego człowieka z osobna. Zapisano tu wszelkie upadki człowieka dążącego do doskonałości, człowieka skromnego i pobożnego oraz nieprawego i poddanego wszelkim słabościom. W psalmach przypomina się również osobę Chrystusa - Mesjasza oraz wielkie estachologiczne przemiany. Można to zauważyć szczególnie w psalmach mesjańskich i eschatologicznych. Obecne tu są psalmy błagalne, pokutne, dziękczynne, prorocze, hymny pochwalne i lamentacje. Wszystkie one zawierają charakterystyczną dla poezji hebrajskiej właściwości kompozycyjne i stylistyczne.
Najsławniejszym przekładem polskim psalmów hebrajskich jest Psałterz Dawidów Jana Kochanowskiego z 1579 roku. Poeta zastosował tu horacjańskie strofy. Najnowszy polski przekład psalmów z języka hebrajskiego na język polski należy natomiast do Czesława Miłosza i nosi on tytuł "Księga Psalmów" z roku 1981. Przekład ten wzorowany jest na średniowiecznym "Psałterzu puławskim" i używa on biblijnego wersetu a nie strofy.
Psalmy błagalne
1. ZMIŁUJ SIĘ NADE MNĄ BOŻE
Psałterz puławski z końca XV wieku.
Smiłuj się nade mną Boże, podług wielikiego miłosierdzia twego.
I podług mnóstwa lutowania twego zgładź lichotę moję.
Szyrzej mię omyj od złośći mojej i od grzecha mego oczyści mie.
Bo złość moję ja znaję i grzech moj przeciwo mnie jest zawżdy.
2. Tłumaczenie Franciszek Karpiński rok 1786
Bądź mi litościw Boże nieskończony
Według wielkiego miłosierdzia Twego!
Według litości Twej niepoliczonej
Chciej zmazać mnóstwo przewinienia mego. (…)
Chciej mi otworzyć usta moje, Panie,
Bym śpiewał chwałę Twojego Imienia;
Jeśli chcesz ofiar, wszak na nie mnie stanie,
Lecz nie tak miłe są całopalenia.
Ofiara Bogu: żalem zdjęta dusza,
Serce skruszone i upokorzone,
To do litości najprędzej Go wzrusza,
Te dary miłe, przed Nim położone.
Psalmy dziękczynne.
DZIĘKCZYNNE ZA DOBRODZIEJSTWO
Tłumaczenie Roman Brandstaetter (1968)
Dziękuję Ci, Panie, z całego serca,
Przed aniołami zagram Tobie na harfie.
Pokłon złożę Twojemu świętemu przybytkowi
I sławić będę imię Twoje,
I Twoja łaskę,
I Twoja wierność,
Bo ponad wszystko wywyższyłeś
Twoje imię i słowo.
W dniu, w którym Cię wzywałem,
Wysłuchałeś mnie
I pomnożyłeś odwagę mojej duszy.
Ciebie, o Panie, sławić będą wszyscy królowie ziemi,
Bo usłyszeli wyroki Twoich ust,
I śpiewać będą o drogach Pańskich,
Bo wielka jest chwała Pana.
Dostojny jest pan i widzi poniżonych,
I już z daleka poznaje pysznych.
Gdy będę musiał iść środkiem utrapienia,
Ożywisz mnie,
i na przekór gniewowi moich nieprzyjaciół
wyciągniesz do mnie rękę,
a Twoja prawica mnie ocali.
Pan dokona tego dla mnie.
Panie, Twoja łaska trwa po wieczny czas.
Nie odrzucaj dzieła Twoich rąk.
Psalmy pochwalne
Stanowią one nieliczna część psalmów (najliczniejsze są psalmy błagalne jest ich aż 58)
Psalmy pochwalne tworzono po to aby uświetnić doroczne święta izraelskie. Słowami, które powtarzają się w nich najczęściej to są zwroty Hallelu-Jah czyli Alleluja oraz słowo Amen czyli niech tak się stanie. Stałą cechą psalmów pochwalny jest ich wielka bezinteresowność: są to hymny na cześć Boga. Najbardziej znanym jest psalm 117 zatytułowany Boga naszego chwalcie wszystkie ziemie…
Psalm ten jest śpiewany w czasie różnych nabożeństw. Najpopularniejszym jest tłumaczenie Franciszka Karpińskiego.
- Boga naszego chwalcie wszystkie ziemie,
daj mu cześć winną całe ludzkie plemię.
- Bo litość Jego nad nami stwierdzona,
A prawda Pańska wiecznie uiszczona.
3. Chwała bądź Bogu…..
Dla porównania inne tłumaczenia
Jan Kochanowski
Wszelki naród wszelkie plemię
Coście w krąg obsiedli ziemię,
Pana z chęcią wyznawajcie,
Jemu cześć i chwałę dajcie.
Albowiem nas umiłował,
Hojnie łaską swą darował,
A jego prawda stateczna
Nie może być wieczna.
Wojciech Bąk
Chwalcie Pana, wszystkie narody,
Głoście Go, wszystkie ludy
Bowiem umocniło się nad nami miłosierdzie Jego,
A wierność Pana trwa na wieczność.
Czesław Miłosz
1.Chwalcie Pana, wszystkie narody,
Wysławiajcie Go wszystkie ludy.
2.Albowiem można jest nad nami łaska Jego,
A wierność Pańska trwa na wieki. Alleluja.
PSALMY Królewskie
Bohaterem niektórych psalmów jest król, który posiadał uprzywilejowaną pozycję w obrębie religii izraelskiej. Król jest przedstawicielem Boga, przewodnikiem ludu oraz osobą, która przedstawia Bogu prośby i pragnienia ludzi. Psalmy królewskie są w większości psalmami mesjańskimi.
Kochasz sprawiedliwość i nienawidzisz krzywdy (psalm 45)
Tłumaczenie Leopolda Staffa
Wzbiera serce moje wzniosłą pieśnią.
Mówię: "Pieśń moja królowi!"
Język mój jest jak rylec pisarza,
Co szybko pisze.
O najpiękniejszy pośród synów ludzkich,
Wdzięk jest rozlany na twych wargach,
Tak to Bóg pobłogosławił ci na wieki.
Przypasz miecz do bioder swoich, mocarzu,
Dumę i ozdobę twą!
Napnij swój łuk, szczęśliwie rządź i króluj
Dla prawdy, prawa i łagodności
I niech cuda działa twa prawica!
Twe strzały podbijają ludy,
Godzą w serca nieprzyjaciół króla.
Tron twój, o Boże trwa n a wieki,
Berło prawości - berłem królestwa twego.
Kochasz sprawiedliwość i nienawidzisz krzywdy,
Przeto pomazał cię Pan, twój Bóg,
Oliwą radości przed towarzyszami twymi.
Mirrą, aloesem i cynamonem wonieją szaty twoje,
I radują cię harfy z pałaców z kości słoniowej. (…ł
