.

Sytuacja w Europie po zakończeniu I wojny światowej sprawiła, że powstał bardzo podatny grunt dla wszelkich populistycznych haseł i ideologii. Ludzie chcieli wierzyć w możliwość szybkiego wyjścia z ogarniającej ich nędzy, bezrobocia i beznadziei. Rozpowszechniło się też pragnienie znalezienia winnych całej tej sytuacji. Dotyczyło to zwłaszcza państw, które przegrały wojnę - Włoch i Niemiec. Tam sytuacja była najtrudniejsza, gdyż do kłopotów natury ekonomicznej dochodziła jeszcze gorycz klęski wojennej, i to klęski spowodowanej przez zdradę określonych kręgów.

W tych okolicznościach narodził się faszyzm.

Początkowo terminem tym określano wyłącznie ruch polityczny powstały we Włoszech pod przywództwem Benito Mussoliniego. , który założył w 1919 roku w Mediolanie Włoskie Związki Bojowe. Później ideologia ta rozprzestrzeniła się na Niemcy i Hiszpanię. Faszyzm głosił wyższość swojego narodu nad innymi, skrajny nacjonalizm i antysemityzm. Jego wyznawcy uznawali wierność i bezwzględne posłuszeństwo swojemu wodzowi. W nad porządkiem w państwie czuwała rozbudowana policja polityczna, która wobec wszystkich przeciwników systemu stosowała okrutny terror. Faszyzm bazował na poglądach i twierdzeniach wybitnych myślicieli i filozofów, takich jak: F. Nitsche i J.J Rousseau.

Jak już pisałem, podłożem tej ideologii była katastrofalna sytuacja w pokonanych krajach walczących w I wojnie światowej. Postanowienia traktatu wersalskiego z 28 czerwca 1919 roku nakładały na pokonane Włochy ostre restrykcje terytorialne, militarne i gospodarcze. Podobnie wyglądała sytuacja w Niemczech, które pozbawione zostały armii, floty i również osłabły terytorialnie. W kraju panował zamęt, a ludzie obawiali się postępów rewolucji bolszewickiej, której realna groźba zawisła nie tylko nad Niemcami ale także nad całą Zachodnią Europą. W takiej sytuacji jedynym ratunkiem wydawała się silna, scentralizowana władza.

Narodziny faszyzmu związane są z Włochami i ich przywódcą Mussolinim. Głosił on wizję stworzenia Wielkich Włoch czyli państwa potężnego gospodarczo i militarnie. Dzięki sprawnemu posługiwaniu się propagandą, udało mu się trafić do rzesz niezadowolonej ludności i przekonać ją, że realizacja jego celów jest możliwa jedynie przez wprowadzenie totalitarnych rządów, będących całkowitym zaprzeczeniem ustroju demokratycznego. Chociaż jeszcze w 1919 roku partia Mussoliniego nie weszła nawet do parlamentu, to już trzy lata później była w stanie zmobilizować kilkadziesiąt tysięcy jego zwolenników, którzy "marszem na Rzym" wymusili funkcję premiera dla Mussoliniego. Po zmianie ordynacji w 1924 roku, faszyści wygrali wybory, a w styczniu następnego roku Mussolini ogłosił w parlamencie likwidację systemu demokratycznego, przechodząc do dyktatury. Jednak dopiero kilkanaście lat później świat miał ujrzeć prawdzie oblicze nowej ideologii. Na razie miała ona stosunkowo łagodną formę, zyskując w ten sposób rzesze zwolenników.

Podobne nastroje panowały w Niemczech. Panowało tu powszechne przekonanie o krzywdzących postanowieniach traktatu wersalskiego. Zrujnowana gospodarka, o stanie której nie zdawano sobie w Niemczech powszechnie sprawy, zagrożenie rewolucją komunistyczną były również doskonałą pożywką dla skrajnych ideologii i haseł. Dochodziło do zbrojnych prób przejęcia władzy - pucz komunistyczny w Bawarii (1919 rok), pucz Kappa (1920 rok). W 1923 roku na przejęcie władzy siłą, zdecydował się Adolf Hitler. Jednak zorganizowany przez niego zamach stanu zakończył się niepowodzeniem. spotkało go za to nawet pięcioletnie więzienie. W trakcie odbywania kary napisał słynną książkę pt. " Mein Kampf"., która stała się wykładnikiem jego programu. Zakładał w niej min. budowę rasistowskiego państwa i zdobycie przez Niemcy niezbędnej dla prawidłowego rozwoju, przestrzeni na wschodzie. Po warunkowym zwolnieniu z więzienia w grudniu 1924 roku, Hitler postanowił zbudować silne zaplecze dla swych zwolenników, by na czele partii legalnie wejść do niemieckiego parlamentu.

Adolf Hitler urodzi się 28 kwietnia 1889 roku, jako syn austriackiego urzędnika celnego, w Brannau. W czasie I wojny światowej, jako ochotnik był wielokrotnie ranny i odznaczony. Po zakończeniu wojny uzyskał spory rozgłos krytykując zaistniała rzeczywistość, a w szczególności postanowienia traktatu wersalskiego, domagając się głośnio ich rewizji.. W 1920 roku wstąpił do niemieckiej Partii Robotników (późniejsza NSDAP) , a w 1921 roku objął jej kierownictwo. Po 1924 roku partia NSDAP została odbudowana, osiągając dzięki wykorzystaniu kryzysu gospodarczego znaczne sukcesy wyborcze.

Partia Hitlera była skrajnie antydemokratyczna. Miała poparcie przedstawicieli finansjery i ciężkiego przemysłu niemieckiego, gdyż widziano w niej zaporę dla postępów rewolucyjnych. Jej program był jednak dużo groźniejszy niż faszystów włoskich, ponieważ opierała się na sprawniejszej organizacji i większych siłach materialnych.

Po dziewięciu latach od nieudanego puczu, Hitler osiągnął swój cel. Został kanclerzem Rzeszy 30 stycznia 1933 roku. Mianował go na to stanowisko prezydent Rzeszy Paul von Hindenburg. Wieczorem, 15 tysięcy umundurowanych zwolenników Hitlera przemaszerowało z pochodniami przez Bramę Brandenburską, obok Kancelarii Rzeszy.

Począwszy od tej daty Hitler rozpoczął budowę totalitarnego państwa, opartego na ideologii faszystowskiej. Wykorzystując pożar Reichstagu 27 lutego 1934 roku, Rząd Rzeszy otrzymał uprawnienia do pozbawienia władzy rządów krajowych, aby zaprowadzić w kraju ład i porządek. NSDAP wykorzystała ten fakt do przeprowadzenia masowych aresztowań, skierowanych głównie przeciwko komunistom. W marcu Reichstag wydał ustawę, która zezwalała Hitlerowi samodzielnie, bez udziału parlamentu, wydawanie dekretów z mocą ustawy. Nastąpił równocześnie ostry terror wobec wszelkich przeciwników politycznych. W tym też celu w jeszcze w marcu 1933 roku założono w Dachau pierwszy obóz koncentracyjny. W lipcu 1933 roku weszła w życie ustawa, która zakazywała tworzenia nowych partii, uznając równocześnie NSDAP za jedyna partię w Niemczech. Kolejnym krokiem Hitlera do wzmocnienia swej pozycji w państwie było przejęcie funkcji prezydenta po zmarłym w 1934 roku Hindenburgu. Armia złożyła przysięgę nie na wierność konstytucji lecz przed nowym prezydentem - fűhrerem.

W ramach budowy państwa faszystowskiego doszło do kilku spektakularnych akcji, jak chociażby palenie we wszystkich niemieckich miastach książek uznanych za "nieniemieckie".

Doszło wreszcie do czystek wewnątrz partyjnych. W czasie tzw. "nocy długich noży" zginęło około 300 wewnątrzpartyjnych przeciwników Hitlera.