w polskich źródłach określenie to pojawiło się po raz pierwszy w 1410 r., ale funkcja ta wykształcała się stopniowo. Urząd hetmański ustanowił dopiero król Aleksander Jagiellończyk w 1503 r., powierzając dowództwo nad wojskiem w Koronie (Królestwie Polskim) Mikołajowi Kamienieckiemu, gdyż sam często przebywał na Litwie, walcząc z Moskwą.
Hetman mógł organizować pospolite ruszenie, kierować obroną ziem, był zwierzchnikiem rotmistrzów i dowódców wojskowych. Urząd hetmański początkowo powoływano tylko na czas wojny, ale po raz pierwszy dożywotnio funkcję tę nadał Stefan Batory Janowi Zamoyskiemu w 1581 r. Od tego czasu urząd hetmana piastowano dożywotnio. Od końca XVI w. było w Koronie i na Litwie po dwóch hetmanów: wielki koronny i wielki litewski oraz dwóch hetmanów polnych (zastępców hetmanów wielkich).
Hetman wielki był nie tylko dowódcą wszystkich wojsk (litewskich czy koronnych), ale także kimś w rodzaju ministra wojny i głównego sędziego wojskowego. Choć w pracy pomagał mu z czasem cały sztab ludzi (pisarz, strażnik, oboźny, szpitalny itd.), a jego uprawnienia rosły (np. w XVII w. mógł już prowadzić samodzielną politykę wobec Turcji i jej wasali), to jednak nie oddano w jego ręce funduszy na wojsko - nadal pozostawały one w gestii podskarbiego.
Zastępcą hetmana wielkiego był hetman polny, a jeśli hetmanowie nie mogli pełnić swojej funkcji (np. z powodu przedłużającego się sporu co do obsady tego stanowiska), powoływano tymczasowo regimentarzy, którzy przez dany okres dysponowali hetmańskimi uprawnieniami.
Przywilej zasiadania w senacie hetmani uzyskali dopiero w 1768 r. Król nie miał prawa odwołania hetmana. Kompetencje hetmanów ograniczył dopiero Sejm Niemy w 1717 r., reformy wprowadzone na sejmie konwokacyjnym w 1764 r. oraz utworzenie w 1776 r. Departamentu Wojskowego Rady Nieustającej.
Oznaką władzy hetmańskiej była buława - krótka laska zakończona bogato zdobioną gałką.
Najznakomitsi polscy hetmani to: Jan Tarnowski, Jan Zamoyski, Stanisław Żółkiewski, Jan Karol Chodkiewicz, Stefan Czarniecki, Jan Sobieski (późniejszy król).
