Kultura rzymska rozwijała się wraz poszerzaniem imperium rzymskiego na przestrzenni wieków. Poprzez swoje podboje nie tylko zwiększali obszar swego terytorium, ale także stykali się z ludami podbitymi z ich kultura i zwyczajami. Mając kontakt z innymi cywilizacjami potrafili czerpać z tego korzyści, asymilować do własnej kultury wartościowe rzeczy. Najlepiej widać to na przykładzie wpływu kultury antycznej a zwłaszcza kultury Etrusków i Greków. Od Etrusków rzymianie głównie zaaklimatyzowali umiejętności, które później wykorzystali dla rozwoju własnego państwa i religii. Natomiast kultura antyczna wywodząca się od greków, wprowadziła rzymian w wszelkie tajniki osiągnięć naukowych, filozoficznych itp. Wykształceni rzymianie mieli w kanonie nie tylko posługiwać się znajomością języka greckiego, ale także znać ich mitologie i filozofie. Wytworzyła się pewna moda na znajomość kultury antycznej, rzymianie udawali się na studia do podbitej Grecji by pogłębiać swoja wiedze. Zafascynowani byli filozofia grecka rozważaniami greckich filozofów na temat państwa, społeczeństwa i etyki. Ponadto interesowali się dokonaniami greckich artystów, przedstawicieli sztuk malarstwa, rzeźby itd. Wśród poznanych systemów filozoficznych najbliższa rzymianom była filozofia stoicka, praktyczna i sztywna moralnie odpowiadało rzymskiemu pragmatycznemu podejściu do życia. Skażeni tymi przesłaniami byli Marek Aureliusz cesarz rzymian napisał m.in. Rozmyślania a także Lucjusz Anneusz Seneka. Wpływ kultury greckich najbardziej widać w literaturze rzymskiej, początkowo rzymianie ograniczali się tylko do tłumaczenia "Iliady", "Odysei" a także greckich dramatów. Aczkolwiek rzymianie szybko rozpoczęli tworzyć własne dzieła gdzieś od około I wieku p.n.e.. to czas gdzie zaczynają pisać Wergiliusz, Horacy, Owidiusz, oprócz twórców literatury pięknej zaczynają tworzyć rzymscy historycy. Choć prekursorem spisywania dziejów rzymian był grek Polibiusz, jego następcami byli rzymianie w osobach: Tytusa Liwiusza, Tacyta, Plutarcha. Ponadto niektórzy z cezarów podjęli trud pisania swych losów, jednym z nich był Gajusz Juliusz Cezar, który własnoręcznie pisał o swoich dokonaniach m.in. w dziele "O wojnie galijskiej".
Choć rzymianie czerpali greckie wzory w wielu dziedzinach życia, to najlepsze efekty osiągnęli w architekturze. Znając dokonania greckich architektów potrafili je wykorzystać i udoskonalić da własnych potrzeb budowlanych. Zwłaszcza widać to na przykładzie rzymskich miast, które były budowane perfekcyjnie na podstawie z góry ustalonego planu. Wszystko zaczynało się od budowy centrum z forum, rynkiem, który stanowił kulminacyjne miejsce miasta. Przy forum ulokowane były najważniejsze budowle sakralne i publiczne, bazyliki, termy oznaczały publiczne łaźnie, następnie budowano liczne cyrki i amfiteatry najsłynniejszy to oczywiście Koloseum. Rzymianie przywiązywali uwagę do upiększania swoich miast, czego najlepszym przykładem był Rzym i Konstantynopol. Największy wkład na rzecz rozbudowy Rzymu miał cesarz Trajan, który zasłynął z budowy forum, kolumny Trajana, liczne akwedukty i termy. Kolejna fazę rozbudowy Rzym przeżywał wraz z powolnym zmierzchem imperium była to faza gdzie dominowała architektura monumentalna. Ponadto rzymskie wynalazki w postaci cementu i wypalanej cegły, to przyczyniło się do wyodrębnienia własnego stylu architektonicznego i rozbudowy miasta. W Rzymie przebudowano Forum Romanum ( rynek rzymski), a obok forum powstały forum Juliusza i Augusta, pojawiły się także liczne kolumny i luki tryumfalne ku czci rzymskim dowódcom z Lukiem Trajana. Za panowania cezara Oktawiana powstała jedna z najsłynniejszych budowli rzymskim świątynia Panteon. Do czasów dzisiejszych największe emocje wzbudza Koloseum, znany amfiteatr Flawiusza wznosząca się na ponad 180 metrów, w jej murach mogło zasiąść 45 tysięcy widzów. Kolejna rewolucje budowlana Rzym przeszedł po kataklizmie pożaru, jaki nawiedził miasto za czasów cezara Nerona. Sam cezar kazał wybudować dla siebie okazały pałac zwanym Złotym Domem. Aczkolwiek blask tego pałacu przyćmiła wybudowana siedziba cesarza Hadriana w miejscowości nieopodal Rzymu zwanej Tybur ( Tivoli).
Rozwój architektury był podstawa do pogłębiania wiedzy z zakresu budownictwa, wiedze te zaczęto wykorzystywać w sposób praktyczny. Nie tylko dla budowli sakralnych i świeckich, ale dla przedsięwzięć użyteczności publicznej. Najlepszymi dowodami są rzymskie drogi i akwedukty. Nie tuzinkowe było powiedzenie ze wszystkie drogi prowadza do Rzymu, bowiem przywiązywano do nich szczególną wagę. Liczna siec dróg i rozbudowana infrastruktura pozwala się szybko przemieszczać się rzymskim oddziałom. Było to strategiczne rozwiązanie i cel by w każdym zakątku imperium istniały dobrze utrzymane i utwardzone drogi. Podobne strategiczne znaczenie miały akwedukty, które doprowadzały wodę pitna do miast. W innych dziedzinach sztuki artystycznej rzymianie nie mieli już tak pokazanych osiągnięć, zwłaszcza w sztukach plastycznych. Choć w rzeźbiarstwie rzymianie stworzyli pewien typ sztuki w postaci rzeźby portretowej, która realistycznie ukazywała ogrom cech fizycznych modela. Jednak największe sukcesy członkowie społeczeństwa rzymskiego wykazali w prawodawstwie. Początki tworzenia prawa w Rzymie sięgają roku około 450 p.n.e. kiedy to powstała pierwsza kodyfikacja przepisów zawarta w tzw. Prawie XII Tablic. Zostało ono udostępnione obywatelom Rzymu by mogli zrozumieć jego przepisy i stosowali się do nich. Tak rozpoczął się proces tworzenia pierwszego uniwersalnego systemu prawnego, prawo uchwalano poprzez ustawy, które były poddawane glosowaniu na forum zgromadzenia ludowego z inicjatywy konsula lub pretora. Pretorzy znający tajniki prawa, byli odpowiedzialni za interpretacje prawa i tworzenie nowych przepisów. To oni byli inicjatorami wprowadzania zmian, które po przegłosowaniu na forum ludowym musiało być jeszcze zaakceptowane przez senat. Obywatele Rzymu podlegali jurysdykcji prawa rzymskiego a także sadownictwu na terenie Rzymu. Prawo obywatelstwa rozszerzył cesarz Karakalla, który w roku 212 naszej ery jako najwyższy twórca i interpretator prawa nadal przywilej obywatelstwa wszystkim wolnym mieszkańcom cesarstwa, dzięki temu upowszechnił ja. Choć bywało także ze główną wykładnią, wyrocznia, co do interpretacji prawa był sam cezar. Schyłek cesarstwa przyniósł obawę o zrujnowanie dorobku rzymian w prawodawstwie, stad tez postanowiono je spisać i skodyfikować. Próby takiej dokonał cezar Teodozjusz I, za którego panowania spisano znane przepisy prawa w latach 312-437. Gdy upadła zachodnia część imperium, prawo dalej się modyfikowało na wschodzie, wielkie zasługi w tym względzie przypisano prawnikowi Trybonianowi, który ponadto skodyfikował dokonania rzymskie na wniosek cezara Justyniana. Kodeks Justyniana, bo tak go nazwano był utrwaleniem wszystkiego, co najważniejsze w prawie. W skald tej kodyfikacji wszedł także zbiór największych 40 rzymskich prawników i ich ponad 2000 prac, nazwany "Digesta seu Pandecta". Kodeks Justyniana obowiązywał od 529 roku, zawieraj oprócz wyżej wymienionych prac prawników także edykty cesarskie. Do kodeksu dołączano napisany podręcznik prawa skierowany do przyszłych adeptów prawa.
W kwestii religii to początkowe wierzenia rzymian były kształtowane przez tradycyjne obrzędy związane z rolnikami i pasterzami. Dlatego wśród czczonych przez nich bogów znajdziemy wielu związanych z rolnictwem i domostwem. Wśród najwyższych bogów na czele wysuwał się Jowisz, Mars a także Kwirynus. Sprawiali religii jej tajnikami zajmowali się kapłani, którzy gromadzili się w tzw. kolegia kapłańskie, zajmowali się interpretacja wiary a także przepowiadaniem przyszłości. Wraz z odnalezieniem kultury greckiej, i poznaniu ich wierzeń i bogów olimpijskich, rozpoczęła się pewna hellenizacja bogów rzymian. Zaczęto porównywać i dopasowywać własnych bogów do wzorów greckiego Olimpu. Aczkolwiek Rzym nie był jednorodny w swej religii, co przyczyniło się także do popularyzacji innych obcych religii, które docierały do Rzymu wraz z podbojami nowych to krajów. Tak oto ekspansja na wschód zapoznała rzymian z kultem irańskiego boga Mitry a także kultu bogini Izydy zaczerpnięto z Egiptu. Jednak ludzie wciąż szukali religii, która mogłaby nimi zawładnąć, wraz z podbojem Palestyny docierają do społeczeństwa rzymskiego religie monoteistyczne w postaci judaizmu a później chrześcijaństwa. To za czasów panowania rzymskiego w Palestynie doszło do powstania nowej religii, która zmieniła losy późniejszej europy do powstania chrześcijaństwa. Znaczącym wydarzeniem była śmierć proroka Chrystusa poprzez ukrzyżowanie około 33 roku. Dało to początek chrystianizacji wpierw wśród Żydów, którzy utożsamiali Chrystusa z oczekiwanym prorokiem, apostołowie rozprzestrzeniali słowa Chrystusa a pierwsi chrześcijanie gromadzili się tworzą gminy religijne. Początkiem ewangelizacji były wędrówki św. Pawła, który rozpowszechniał słowo boże poza wyznawców judaizmu, zdobywając wielu zwolenników w wschodniej części imperium. Do zachodnich terenów imperium dotarła w II wieku, odnajdziemy ich ślady w wielu miastach Afryki i europy a także w samym Rzymie. Organizowali się w gminy, które dysponowały pewnym majątkiem zarządzanym przez kapłanów zwanych prezbiterami, natomiast na ich czele stal episkopom, czyli biskup. Majątek głównie rozporządzano na potrzeby biedniejszych wyznawców religii. Religia chrześcijańska nie rozumiana przez większość obywateli Rzymu często pogardzana, to właśnie chrześcijan obarczano często za liczne klęski i katastrofy, które nawiedzały imperium w tym także Rzym, m.in. słynny pożar miasta z roku 64. Chrześcijan poddawano licznym prześladowaniom, bowiem nie chcieli zaakceptować oni pozycji cezara i uznać innych bogów rzymskich. Walka z chrześcijanami nie przyniosła pożądanego efektu, wręcz przeciwnie wielu z nich umierało za wiarę stając się męczennikami, którzy przyciągali nowe rzesze wiernych w poczet kościoła. Chrześcijanie zdobywali coraz większe rzesze wyznawców, kościół stawał się coraz lepiej zorganizowany i potężniejszy, ich sile zaczęli dostrzegać kolejni władcy Rzymu zwłaszcza od IV wieku. Wydarzenie, które zmieniło dalsze losy chrześcijaństwa była decyzja cesarza Konstantyna z 313 roku, który był autorem edyktu o tolerancji dla wszystkich wyznań w cesarstwie, ogłoszono go w Mediolanie. Cesarz zaakceptował nowa sile kościoła i sam dołączył do niego, zwołując w 325 roku w Nicei sobór biskupów, podjęto tam uchwały nicejskie o wyznaniu wiary. Usankcjonowano chrześcijanizm jako religie cesarstwa a samego cesarza jako namiestnika boga, który mądrze i sprawiedliwie miał rządzić, główny kreatorem tego pomysłu był bliski współpracownik cesarza biskup Euzebiusz z Cezarei. W 380 roku przyznano chrześcijańskiej religii status oficjalnej religii, kościół zaakceptował porządek społeczny i polityczny, samo cesarstwo uważano za obraz królestwa niebieskiego. Początkowe uznawanie władzy świeckiej przez kościół zwane cezaropapizmem załamało się wraz z rozpadem cesarstwa. Upadek jego zachodniej części doprowadził do zdobycia władzy przez kościół, który uzyskał samodzielność. Kościół ogarnął wystraszonych i zagubionych obywateli cesarstwa, ocalił zabytki po antycznej kulturze, inkorporował język łaciński, umiejętności czytania i pisania a także cały dorobek naukowy imperium rzymskiego.
Do historii literatury przeszli rzymscy poeci, którzy byli często kontynuatorami swych greckich poprzedników. Jednym z nich był poeta Owidiusz, który pisał liczne elegie miłosne "Amores", "Heroidy". "Sztuki kochania". Autor, który opisał kalendarz świat rzymskich, "Fasti" stworzył poemat epicki "Metamorfozy", który opisywał w formie wykładu mitologie grecka i rzymska. Owidiusz uważany jest za bohatera, narodowego poetę wśród Rumunów, bowiem ostatnie lata swego życia spędził właśnie na Bałkanach.
Kolejnym zasłużonym był Horacy, autor licznych carmin, pieśni, satyr, liryk i listów poetyckich. Stal się autorytetem dla późniejszych europejskich poetów, dają wykład teorii literatury w tym dramaturgii w swoim dziele "List do Pizonow". Horacy zwolennik stylu życia reprezentowanego przez filozofie epikurejska i stoicyzm, w swym dziełach często pisał o miłości, biesiadach, przyjaźni. Zwolennik greckiego złotego środka, czyli umiaru, który miał być wyznacznikiem sposobu życia, życia spokojnego i beztroskiego. W swojej twórczości często donosił się dialogu prowadzonego z osobami autentycznymi lub fikcyjnymi. Horacy zasłynął ze stworzonych przez niego powiedzonek, do których najbardziej znane to "carpe diem" chwytaj dzien. Przekonany o swej wyjątkowości, wierzył ze dzięki swej twórczości będzie nieśmiertelny, i zostanie w pamięci potomków. Jego sława była propagowana przez następne wieki, zwłaszcza nawiązywali do niego twórcy renesansu, m.in. Jan Kochanowski. W okresie odrodzenia zyskał sobie największą sławę licznie tłumaczono jego wiersze i inne dzieła, starano się go naśladować, nastał czas tzw. horacjanizmu.
Ostatnim z wielkich był rzymski poeta Wergiliusz, żyjący w latach od 70 do 10 roku p.n.e.. Autor wielu sielanek wydanych w tomie zatytułowanym "Bukolik", w których przedstawiał wyidealizowane życie pasterzy, którzy zajmując się owcami jednocześnie rozważają na tematy miłosne i poetyckie. Akcja rozgrywa się w pięknej krainie o nazwie Arkadia. Innym dziełem z zakresu rolnictwa to "Georgiki" w pięknej scenerii życia wiejskiego zawarł on swoje rozważania na temat filozofii. Sławę przyniósł mu także epos "Eneida", który w przekonaniu wielu dal podstawę do myślenia ze Rzym jest następcą Troi.
