Muzyka okresu następującego po antyku, a poprzedzającego okres odrodzenia bardzo często określana była mianem muzyki wieków ciemnych. Naturalnie są to słowa niezgodne i nieadekwatne do wydarzeń, które miały miejsce w tym czasie, do potyczek intelektualnych, problemów technicznych i praktycznych w zakresie muzyki przez nas zwanej klasyczną, czy też poważną.

Niewątpliwy wpływ na procesy odbywające się w zakresie sztuki miały tendencje społeczne, a w przypadku średniowiecza społeczno - religijne. Chrześcijaństwo wywierało przemożny wpływ na społeczeństwo, struktury władzy oraz sztukę.

Sztuka była pod szczególną presją papiestwa. W zakresie muzyki obowiązują śpiewy, które pochodzą od żydowskich zaśpiewów, synagogalnych melizmatycznych melodii religii Mojżeszowej. Z biegiem czasu, przez wzgląd na " regionalizmy", które powstawały, na skutek braku zapisu melodii, postanowiono uporządkować śpiewy religijne. Do początku wieku IV w liturgii obowiązywał język grecki, natomiast łacina zyskała prymat od początku tegoż samego wieku. Z pewnością wszelkie zmiany mogły być dokonywane za sprawą akceptacji religijnej, która to objawiła się początkowo w Edykcie Mediolańskim wydanym przez Konstantyna Wielkiego w roku 313. Swoboda wiary i poglądów, oto co oferował wierzącym w Boga ludziom Konstantyn. Kolejnym krokiem ku swobodzie było ustanowienie chrześcijaństwa jako religii dominującej. Uczynił to w 380 roku, Teodozjusz Wielki, cesarz. Wówczas zrodziła się inicjatywa uporządkowania śpiewów, które do tej pory były przekazywane ustnie.

Skutkiem tej inicjatywy stało się usystematyzowanie śpiewów na cały rok liturgiczny, które zakończyło się za pontyfikatu papieża Grzegorza I Wielkiego. Koniecznie należy w tym miejscu zanegować błędny pogląd jakoby to sam papież Grzegorz I sporządził ową księgę, bowiem jak już zostało uwzględnione, był to p r o c e s . Uczestniczyli w nim także i papieże bezpośrednio poprzedzający pontyfikat Grzegorza I Wielkiego, czyli św. Leon I Wielki oraz św. Gelazy. Śpiewy kościoła katolickiego na cały rok liturgiczny nosiły nazwę chorału gregoriańskiego.

Śpiewy chorałowe mają swoiste cechy odróżniające tenże śpiew od innych na przestrzeni wieków. Są nimi:

  • język łaciński - chorał posługuje się tekstami wyłącznie w języku łacińskim
  • wykonawstwo męskie - zgodnie z zasadą kobieta niechaj milczy w kościele śpiew był dozwolony tylko dla mężczyzn
  • rytmika oparta na prozodii tekstu - oznacza to, że rytmika nie jest określona poprzez takty, a kieruje się zasadą ekwiwalizmu ( wszystkie nuty mają równe wartości )
  • tonalność modalna - śpiewy opierają się na zaczerpniętych ze starogreckiego systemu modalnego tonacjach tzw. kościelnych
  • zapis diastematyczny - zapis chorału to znaki graficzne - neumy- umieszczane na czterolinii. Do zapisu stosuje się dwóch kluczy: c - który można umieścić na linii drugiej, trzeciej bądź czwartej; bądź f - umieszczany na trzeciej lub czwartej linii
  • notacja neumatyczna - zasada ekwiwalizmu pomiędzy neumami zarówno będącymi samymi, jak i tymi, które tworzyły grupy, np. 2, 3, 4, 5 neum= dźwięków.

Najważniejszym nabożeństwem w życiu każdego chrześcijanina była Msza Święta.

Składała się ona z takich części, które możemy podzielić na dwie grupy:

  1. części ordinarium, czyli występujące w każdej mszy świętej, a należą do nich:
  • Kyrie
  • Gloria
  • Credo
  • Sanctus
  • Benedictus
  • Agnus Dei
  1. Części proprium missae charakteryzują się tym, że występują adekwatnie do uroczystości, święta, tak więc zamknięte w grupy tematyczne wymiennie występują podczas liturgii:
  • Introitus
  • Graduale
  • Alleluia/ Tractus
  • Offertorium
  • Communio

W okresie średniowiecza kapłani byli zmuszeni do pamięciowego opanowania tekstów mszału, bowiem umiejętność czytania czy pisania nie była powszechnym zjawiskiem. Ponadto nie było jeszcze precyzyjnego zapisu dźwięków, tak aby notować melodie poszczególnych części mszy.

Początkowo stosowano zapis bezliniowy, który w terminologii muzycznej nazywany jest zapisem cheironomicznym. Później wprowadzono zapis neumatyczny, czyli ten posługujący się kształtami kwadratów i rombów dla zapisu kierunku linii melodycznej. Niestety nie dość, że wskazania te były nieprecyzyjne, to jeszcze nie pomagały w ustaleniu długości trwania dźwięków. Podobno pierwsza linia była wprowadzona przypadkowo, bowiem nad i pod linią rytą rylcem na poziome oznaczenie środka strony, zapisano dźwięki. Później wprowadzono (tym razem już malowaną) linię drugą, trzecią, czwartą , która wprowadził Guidon z Arezzo ( w Toskanii) oraz piątą, dodaną około roku. Niestety jak już wspomniałam, notacja ta nie precyzowała długości trwania dźwięku. Stało się to jednak koniecznością, zwłaszcza w czasie tworzenia muzyki wielogłosowej. Stąd też próby ukształtowania notacji mensuralnej w XIII wieku. Jednym z głównych propagatorów myśli był Franco z Kolonii.

Kolejnym, ważnym osiągnięciem Guidona z Arezzo było stworzenie tzw. solmizacji. Podstawą dla pomysłu stał się hymn do św. Jana z VIII wieku, którego sylaby wykorzystano na oznaczenie poszczególnych dźwięków: ut - re - mi - fa - sol - la. Głoskę si dodano pod koniec XVI wieku ( pomysł pochodził z pierwszych liter pierwszych wyrazów hymnu do św. Jana Sancte Ioannes). Włoski teoretyk B. Doni zamienił niewygodne w wykonywaniu ut na do, czerpiąc ze swego nazwiska. Ostatecznie ukształtowany system solmizacyjny przetrwał do czasów dzisiejszych.

Śpiewy religijne - liturgiczne odgrywały bardzo ważną rolę w zakresie sprawowania nabożeństw. Zwłaszcza regulowały jego długość. Odkąd w liturgii zaczęto stosować tropy i sekwencje, czas sprawowania mszy św. zdecydowanie się wydłużył. Tropy i sekwencje były śpiewami, które powstały na skutek usamodzielnienia się części nie chorałowych spośród śpiewów stricte chorałowych, np. Pomiędzy słowa Kyrie eleison dodawano tekst: Panie Wszechmogący, jedyny nasz Zbawicielu, wskutek czego powstawało złożenie:

Kyrie Panie Wszechmogący, jedyny nasz Zbawicielu, eleison. Innym przykładem na zastosowanie tropu niech będzie: Kyrie adiutorium nostrum in Nomine Domini eleison (Panie - wspomożenie nasze w Imieniu Pana - zmiłuj się nad nami). Takie wstawki słowno muzyczne, które wprowadzały nie tylko nowy tekst, ale i nową melodię, nazywamy TROPAMI. W czasach późniejszych tropy były wykonywane z tekstem w języku narodowym. Z czasem także wprowadzano melodie świeckie, co zupełnie zboczyło z pierwotnego założenia tworzenia tychże śpiewów. Innymi wstawkami były nowe słowa do istniejącej już melodii, najczęściej budowane na melizmacie słowa Alleluia. Ten rodzaj wstawek nazywamy SEKWENCJAMI. Teksty sekwencji były bardzo często rymowane, w późniejszym czasie wykonywane nawet w językach narodowych. Ich długość także ciągle ulegała powiększeniu, dlatego w czasie oczyszczania liturgii z naleciałości świeckich, przyszła także kolej na sekwencje. Tropy podzieliły ich los. Z biegiem czasu sekwencje usamodzielniły się i stanowiły samodzielne utwory, jednak ich liczba wzrosła tak bardzo, że Sobór Trydencki celem oczyszczenia muzyki kościelnej, zlikwidował nie tylko wszystkie tropy, ale i niemal wszystkie sekwencje. Ocalały jedynie cztery:

  • Lauda Sion
  • Veni Sancte Spiritus
  • Dies Irae
  • Victimae paschali laudes

W czasie późniejszym dodano jeszcze sekwencję Stabat mater, która na przestrzeni wieków stawała się wielokrotnie źródłem inspiracji dla kompozytorów.

Formy obrządku liturgicznego:

Jak już wcześniej było wspomniane, MSZA ŚWIĘTA jest najważniejszą formą obrządku liturgicznego. Słowo to pochodzi od łac. missio, czyli ofiara. Nazwa wzięła się z końcowego zwrotu odsyłającego wiernych p[o nabożeństwie Ite missa est, co oznacza: Idźcie ofiara spełniona. Powyżej ukazany podział na ordinarium i proprium missae obowiązuje od VII wieku.

Poza mszą istnieją także tzw. GODZINY KANONICZNE, czyli OFFICJUM. Jest to nabożeństwo przeznaczone dla osób w stanie konsekrowanym ( kleru). Składa się z ośmiu części, będących samodzielnymi nabożeństwami:

  • Jutrznia - odprawiana tuż przed wschodem słońca
  • Chwalba - odprawiana o wschodzie słońca
  • Prima - około 6:00
  • Tercja - około 9:00
  • Seksta - około 12:00
  • Nona - około 15:00
  • Nieszpory - o zachodzie słońca
  • Kompleta - po zachodzie słońca

Każda z tych części składa się z określonych form śpiewu liturgicznego, jakimi były:

** psalmy

** hymny

** antyfony

** responsorium

** lamentacji

Średniowiecze, mimo, że było pod znaczną kontrolą Kościoła, wytworzyło także muzykę, która była zupełnie poza Kościołem. Nie dotykała tematów religijnych, a traktowała o miłości, bohaterstwie. Muzyka ta cechowała się jednogłosowością z akompaniamentem, tak więc możemy tu mówić o monodii. Czasami stosuje się nazwę liryki rycerskiej. Muzyka świecka okresu średniowiecza rozwinęła się przede wszystkim w trzech ośrodkach:

    • PROWANSJI, południowa Francja, tam działali trubadurzy
    • PÓŁNOCNEJ FRANCJI, gdzie działali truwerzy
    • NIEMCZECH, gdzie muzyką zajmowali się minnesingerzy

Wszystkie te grupy reprezentowały bardzo podobny typ twórczości, jednak różnili się naturalnie miejscem twórczości, czasem oraz językiem.

TRUBADURZY:

Działali w południowej Francji, od pierwszej połowy wieku XII. Język jakim się posługiwali opierał się na dialekcie staroprowansalskim. Do trubadurów, z początkiem ich twórczości, należeli przedstawiciele wysokich rodów arystokratycznych. Przywilej ten dotyczył królów, rycerzy. Jednak w gronie muzyków znajdowali się także i mnisi. W czasie późniejszym różnice te zostały zatarte.

Przedstawicielami grupy trubadurów byli: Marcabru, Bernard de Ventadour, Peire Vidal.

TRUWERZY:

W przeciwieństwie od trubadurów, działali w północnej Francji. Okres ich działalności niejako przedłużał trubadurów, bowiem rozpoczęli oni muzykowanie w II połowie XII wieku. Posługiwali się dialektem starofrancuskim. Podobieństwo do trubadurów możemy zauważyć w zróżnicowaniu społecznym, bowiem należeli do nich zarówno królowie, jak i mieszczanie.

Przedstawicielami truwerów byli: król Ryszard Lwie Serce, Adam de la Halle zwany Garbusem z Arras.

MINNESINGERZY:

Miejscem działania były Niemcy. Czas rozpościera się pomiędzy XII, a XIV wiekiem. Minnesingerzy pochodzili z warstw społecznych takich jak rycerstwo oraz szlachta. Nie wnieśli oni nic nowego do muzyki świeckiej okresu średniowiecza, bowiem w większości przejęli wykształcone przez trubadurów formy, które dostosowywali do własnych potrzeb. Bardzo często do muzyki francuskiej podkładali teksty w języku niemieckim, zaś w czasie późniejszym pisali także samodzielne utwory.

Przedstawicielami minnesingerów byli: Walter von der Vogelweide, Wolfram von Eschenbach

Ruchy muzyczne w Polsce.

W Polsce pieśń świecka uprawiana była przez grupy zwane: igrcami, żakami, wagantami, rybałtami. Grupy te składały się z muzykantów, którzy wędrując grali i śpiewali poruszając w swych pieśniach kwestie polityczne, miłosne, itp. Grywali także hejnały. Pamiątką dla nas jest pochodzący z tamtego czasu Hejnał Mariacki.

Twórczość świecka w okresie średniowiecza operowała takimi formami jak:

  • VERS
  • CANZO
  • RONDO
  • VIRELAI
  • BALLADA

Okoliczności jakim towarzyszyła muzyka dotyczyły zarówno obrzędów ( śpiewy okolicznościowe) jak i zabaw dworskich i ludowych obchodów, np. nocy świętojańskiej.

Muzyka dworska zawiera w sobie zarówno utwory muzyczne uświetniające uroczystości dworskie, jak również twórczość trubadurów.

Instrumentami towarzyszącymi trubadurom, truwerom i minnesingerom były: lutnia, flet prosty, fidel, szałamaja, tamburyn, bębenki i inne.

Kolejnym elementem muzyki średniowiecza jest muzyka instrumentalna, która swe początki czerpie w nawiązaniu do muzyki chorałowej. Pierwsze przygrywki były tworzone właśnie jako dodatek do chorału. W czasie późniejszym gdy usamodzielniły się, przeszły na inne instrumenty, zaczęły przyjmować większe rozmiary i powiększać ilość części. Niektórymi formami zawierającymi się w muzyce instrumentalnej są:

  • estampida - początkowo o charakterze tanecznym, rezygnując z owego charakteru przyjmuje budowę wieloczęściową, o niesprecyzowanej ilości części.
  • rondo - forma wywodząca się z muzyki wokalnej, charakteryzuje się powtarzalnością łatwo wychwytywanego refrenu
  • wariacje - opracowanie prostej linii melodycznej. Rozwój wariacji odnotowujemy od XIV wieku.

Nie może także umknąć nam muzyka wielogłosowa, która na szeroką skalę tworzona była właśnie w epoce średniowiecza. Tu bowiem zrodziła się, będąc punktem odniesienia dla muzyki wieków późniejszych. Gatunkami reprezentującymi muzykę wielogłosową były:

  • madrygał - pochodzący z Włoch, traktował o sprawach sielankowych, miłosnych, obyczajowych.
  • chanson - odpowiednik francuski włoskiego madrygału.
  • caccia - z wł. polowanie
  • motet

Warto rozgraniczyć kraje oraz czas w którym gatunki te występowały, albowiem łatwiej będzie zorientować się w podziale.

Otóż wewnątrz epoki średniowiecza wydzielono dwa okresy zwane:

  1. okres początkowy średniowiecza nie jest określany żadnym terminem
  2. ARS ANTIQUA - II połowa XII wieku, XIII wiek
  3. ARS NOVA - XIV wiek

Okresy te obowiązują ściśle w muzyce francuskiej, bowiem włoska muzyka średniowiecza podzieliła na wy sposób tenże czas, wydzielając:

  1. TRECENTO, na okres XIV wieku, czyli równolegle z francuskim ars nova.

Warto prześledzić rozwój gatunków, które dla średniowiecza okazały się w czasie późniejszym reprezentatywnymi. Otóż początki muzyki wielogłosowej wiążą się nieodzownie ze zjawiskiem diafonii, czyli powstaniem organum. Pierwsze informacje pisemne dotyczące zjawiska wielogłosowości odnotowujemy około IX wieku. Pierwsze informacje ukazały się w traktacie Musica enchiriadis przypisywanemu Hucbaldowi de St. Amand.

Jednak już w VII wieku pojawili się parafoniści, którzy śpiewali w równoległych kwartach bądź kwintach.

Najstarsze przejawy wielogłosowości określano mianem organum. W obrębie tego "gatunku" wyróżniamy:

  • organum paralelne - był to dwugłos, w którym głosy prowadzone były równolegle, w technice nota contra notam, tak więc prowadzone są w tych samych wartościach

Wewnątrz tego organum wyróżniamy jeszcze dwa jego rodzaje:

  1. purum - czyli czyste, gdzie głosy są względem siebie w odległościach kwarty lub kwinty
  2. swobodne - głosy prowadzone są w różnych interwałach

Organum paralelne składało się z :

** głosu podstawowego - vox principalis - w nim to prowadzony jest najczęściej fragment chorału gregoriańskiego.

** głosu towarzyszącego - vox organalis - usytuowany nad vox principalis, był głosem towarzyszącym, dokomponowywanym.

  • oganum melizmatyczne - powstało w opactwie St. Martial w Limoges. Pochodzi z XI wieku. W nim vox principalis jako podstawa kompozycji składał się z długich dźwięków o równej wartości. Vox organalis był komponowany nad vox principalis, a charakteryzował się bardzo szeroko rozbudowanymi melizmatami.

Właśnie w opactwie St. Martial po raz pierwszy pojawiły się odrębne teksty w głosie podstawowym i towarzyszącym.

Warto wprowadzić jeszcze bardzo ważny termin, a mianowicie funkcję vox principalis w kompozycji. Otóż głos podstawowy był CANTUS FIRMUS utworu, tak więc elementem najważniejszym, głównym, podstawowym.

Dalszy rozwój muzyki wielogłosowej ma miejsce w paryskiej szkole Notre Dame. Tam działali Leoninus i  Perotinus, którzy przejmując zdobycze szkoły St. Martial poprowadzili dalej rozwój organum.

Zasługi szkoły paryskiej przede wszystkim odnosiły się do powiększenia ilości głosów w utworze, zwiększeniu ilości współbrzmień oraz wykształceniu rytmiki modalnej.

Pierwszym, działającym w II połowie XII wieku był Leoninus. Był on autorem Magnus liber organi, wielkiej księgi organum, w której zawarł dwugłosowe utwory, zwane duplum, na cały rok kościelny. To właśnie on stosując starogreckie stopy rytmiczne zwane modi uregulował rytmikę.

Perotinus, żył i działał na przełomie XII i XIII wieku. Dokonał on udoskonaleń w Magnus Liber Organi Leoninusa. Część kompozycji opracował na trzy, a nawet cztery głosy. Utwory, które opatrzył trzema głosami nazywał triplum, natomiast czterogłosowe quadruplum.

Ars antiqua to jak już było wspomniane przypada na okres II połowy XII wieku. Charakterystycznym gatunkiem dla tegoż czasu, oprócz rozwoju organum w szkole paryskiej, był motet. Motet bowiem był efektem dalszego rozwoju organum, bowiem na nim bazował. Stał się on podstawową formą muzyki religijnej. Nazwa gatunku pochodzi z języka francuskiego, a dokładnie od słowa mot - oznaczającego wyraz. Motet był bowiem wielogłosową kompozycją opartą na tekście słownym, a cały ciężar wartości jest także przesunięty na aspekt tekstowy ( słowny ). Podstawą komponowania stał się motet trzygłosowy, którego budowa przedstawiała się następująco:

  1. głos najniższy - cantus firmus - nazywany tenorem
  2. głos pośredni - motetus
  3. głos najwyższy - triplum

Naturalnie cantus firmus pochodził z chorału gregoriańskiego, chociaż wprowadzano także melodie świeckie, a nawet specjalnie ku temu celowi skomponowane. Zwykle partia tenoru wykonywana była instrumentalnie, głos ten poruszał się w równych - długich wartościach.

Motetus, czyli głos środkowy przebiegał w wartościach krótszych niż tenor.

Bardzo ważnymi cechami motetu ars antiqua były

** wielotekstowość

** wielojęzyczność

Głównymi przedstawicielami twórczości motetowej średniowiecznej sztuki antiqua byli: Petrus de Cruse oraz Johannes de Grocheo.

Ars nova to okres XIV wieku, kiedy to dokonywały się zmiany w kształtowaniu gatunków, np. motetu, ale i miały wówczas miejsce zmiany dotyczące metryki.

Motet ars nova charakteryzował się zastosowaniem techniki izorytmicznej. Izorytmia była zjawiskiem, które pojawiło się w XIII i XIV wieku. Polegała ona na wykorzystywaniu w tenorze stałych formuł rytmicznych bądź melodycznych. Ze względu na zróżnicowanie owych formuł rozróżniamy:

** izorytmię talea, która posługuje się stałymi formułami rytmicznymi, powtarzanymi po sobie przez cały utwór. Głosem, w którym wprowadzano izorytmię talea był tenor.

** izorytmię color, w której stosowano takie same zwroty melodyczne. Umieszczana była również w tenorze.

Za twórcę motetu izorytmicznego uznawany jest Phillip de Vitry, a pierwsze zbiory zachowujące ten typ motetu to Roman de Fauvel z roku 1316.

Wiek XV przyniósł nową postać motetu (!). Stał się on dziełem jednotekstowym, jednojęzykowym, bez zastosowania techniki izorytmicznej oraz co najważniejsze stał się utworem stricte religijnym wykonywanym a cappella ( bez towarzyszenia instrumentalnego).

Zmiany metryczne okresu ars nova, to pojawienie się systemu metryki mensuralnej. Dotychczas istniejące notacje nie dawały możliwości jednoznacznego określania długości trwania dźwięków, dlatego też pojawiła się notacja opierająca się na mierze - z łac. mensura. W obrębie tej notacji istniały takie wartości jak:

  • brevis
  • semibrevis
  • minima
  • semiminima
  • fusa
  • semifusa

Większymi wartościami były jeszcze

  • longa
  • maxima

jednak były stosowane jako odpowiedniki dzisiejszych pauz.

Aby usystematyzować rodzaje podziału tychże wartości wprowadzono dwa rodzaje " metrum" :

** tempus perfectum, jako podział trójdzielny ( trójka była cyfrą oznaczającą doskonałość, precyzję, boskość )

** tempus imperfectum, jako podział dwudzielny, niedoskonały

Przykład:

W podziale tempus perfectum brevis była trójdzielna, tak więc zawierała w sobie trzy semibreves.

W podziale tempus imperfectum brevis była dwudzielna i zawierała w sobie dwie semibreves

Jeżeli kompozytorzy chcieli narzucić szybsze tempo, stosowali wówczas tempus perfectum/ imperfectum diminutum, czyli skrócenie wartości o połowę. Graficznie objawiało się to przekreśleniem pionowym znaku metrycznego.

Jak już było zaznaczone, Włochy zaznaczając odrębność swej muzyki, naznaczyli okres trecenta nazywając tym terminem zjawiska mając miejsce w XIV wieku. Istotnie różnice pomiędzy muzyką francuską, a włoską są widoczne, od choćby pod względem gatunkowym. We Włoszech w tymże okresie najpopularniejszym gatunkiem był MADRYGAŁ. Była to forma świecka, wokalno - instrumentalna, która wywodziła się z poezji. Ilość głosów sięgała trzech z towarzyszeniem instrumentalnym.

Obok madrygału, istotną formą trecenta była caccia. Był to utwór ściśle imitacyjny przedstawiający sceny polowań, ucieczki itp. Odmianą caccii była pesca. Ponadto, w II połowie XIV wieku, bardzo popularną formą we Włoszech stała się BALLATA. Była to świecka pieśń zwrotkowa, gdzie każda zwrotka składała się z czterech wierszy tekstu słownego oraz dwuwierszowego refrenu. Tematyka oscylowała wokół śmierci, miłości idealnej. Najwybitniejszym przedstawicielem ballat był Francesco Landino ( z jego twórczości zachowało się około 154 utwory, z czego 141 to ballaty ).

Innymi kompozytorami trecenta byli Jacopo da Bologna oraz Johhanes Ciconia

Okres kończący ( przynajmniej teoretycznie ) epokę wieków średnich nazywany jest w nomenklaturze muzykologicznej okresem burgundzkim. W Europie jest to czas rozłamów w Kościele, wojen i epidemii. Ośrodkiem kultury staje się Księstwo Burgundzkie, gdzie tworzyli: Guillaume Dufay oraz Gilles Binchois. W okresie tym powstaje technika zwana FAUXBOURON, polegająca na prowadzeniu głosów skrajnych w równoległych sekstach, z improwizowanym głosem środkowym, na skutek czego powstawały równoległe akordy sekstowe. Ponadto szkoła burgundzka przyczyniła się do wprowadzenia czterogłosu, czyli poszerzenia faktury o głos basowy. Układ ten stał się normą w następującym po średniowieczu renesansie.

W tym czasie także nastąpiła zmiana w traktowaniu cantus firmus,. Bowiem teraz mógł pochodzić on również z kompozycji świeckich. Przykładem tego jest świecka melodia francuska L` homme arme, czyli człowiek zbrojny. Utwór ten stał się chyba na przestrzeni wieków najczęstszym źródłem cantus firmus. Zasadniczo także wyeliminowano wielotekstowość.

Polska muzyka średniowiecza także zostawiła bogatą spuściznę. Do wieku X muzyka polska związana była głównie z obrzędowością i kultami pogańskimi. Wraz z przyjęciem religii chrześcijańskiej w Polsce rozwinęły się ośrodki muzyki liturgicznej.

Pierwszym kompozytorem znanym z imienia i nazwiska był Wincenty z Kielc. Po nim zachowała się historia o św. Stanisławie spisana w stylu śpiewów chorałowych.

Zabytkiem polskie muzyki jest

  • Bogurodzica, utwór powstały około XIII wieku należący do kategorii patrium carmen ( pieśni ojczystych ).

Ponadto

  • Gaude Mater Polonia, hymn jednogłosowy spisany w 1372 roku. Prawdopodobnie autorem czterogłosowego opracowania używanego do dzisiaj był Grzegorz Gerwazy Gorczycki (barok polski ).

Muzykę wielogłosową odnajdujemy w rękopisach sióstr Klarysek ze Starego Sącza. Tam zachowały się utwory wielogłosowe z końca XIII wieku. Są to:

  • Benedicamus Domino
  • Omnia beneficja

Z okresu XIV wieku pochodzi zanotowane dwu i trzygłosowo w graduale sióstr Klarysek Surrexit Christus hodie.

Przedstawicielem muzyki polskiej okresu burgundzkiego był Mikołaj z Radomia. Z tego okresu pochodzą wielogłosowe :

  • Historiographi aciem mentis
  • Breve regnum
  • Cracovia civitas
  • Chwała Tobie Gospodzinie
  • O najdroższy kwiatku panieńskiej czystości
  • Bądź wiesioła panno czysta, w którym to utworze zastosowano technikę fauxbourdonu.