Nowe kierunki, które kształtowały epokę renesansu, narodziły się w miastach włoskich: w Rzymie, Wenecji, Florencji, Bolonii w XIV stuleciu. Odrodzenie trwało tu do początku XVI wieku. W krajach północnej Europy rozpoczyna się ono w XV wieku, a kończy się na przełomie XVI i XVII stulecia. Do Polski nowe kierunki dotarły w połowie XV wieku i utrzymały się do początku XVII wieku.

Wyznacznikami renesansu były przede wszystkim humanizm i związane z nim zafascynowanie dorobkiem antycznym. W konsekwencji mogła odrodzić się nauka, ale też człowiek, który mógł rozwijać swoje twórcze możliwości. Miało to szczególne znaczenie w rozwoju sztuki renesansowej.

1. Muzyka- umownie określa się lata renesansu w muzyce: 1430- 1600. Ten okres w muzyce nazwali renesansem Francuzi dopiero u schyłku XIX wieku i w pierwszych latach XX wieku Niemcy. Nie wszyscy jednak muzykolodzy zgadzają się z H. Riemannem, dlatego wiele jest odrębnych zdań na temat granic czasowych renesansu. Zdaniem E. Wellesza, A. Scheringa, H. Besselera renesans w tej dziedzinie nie miał miejsca w ogóle. Wtedy podstawowym gatunkiem w muzyce religijnej była msza i motet komponowane dla chóru pięciogłosowego lub więcej. Do szczególnie wybitnych twórców muzyki zaliczyć trzeba O. di Lassa, J. Ockeghema, J. Obrechta, G. P. da Palestrinę. Rozwijała się również muzyka świecka, a duży wkład w jej udoskonalenie zawdzięczamy C. Jannequin'owi, C. Gesualdo da Venosie, L. Marenzio, C. de Rore'owi, A. Willaert'owi. Również polska muzyka miała wspaniałych kompozytorów zaliczamy Wacława z Szamotuł, M. Leopolitę, T. Szadekę, C. Bazylika, M. Gomółkę. Do mistrzów lutni zaliczamy : W. Bekwarka, W. Długoraja, J. Polaka, D. Cato.

2. Architektura - wzorowała się ona przede wszystkim na symetrycznych proporcjach i podziałach zabytków rzymskich. Pojawiły się zamiast strzelistych wież, kopuły, projektowane m.in. przez Filipa Brunelleschi. Najważniejszym założeniem było zachowanie harmonii antycznej, idealnej i przemyślanej. Pomagały w tym kolumny. Rozpowszechnił się tez model łuku triumfalnego. Zaczęto budować pałace miejskie z arkadowymi dziedzińcami wewnątrz, wille podmiejskie z kondygnacjami reprezentacyjnymi, a także posiadłości z fortyfikacją ziemną, nazywane "palazzo in fortezza". Tworzyły one wszystkie pewien typ architektoniczny. Budownictwo sakralne wzbogaciło się w czasie renesansu kaplicami umiejscowionymi centralnie. Budownictwo świeckie i miejskie w renesansie to przede wszystkim ratusze, giełdy i sukiennice budowane w rozpoznawalnym stylu. W nowej konstrukcji budowlanej często stosowane były łuki półkoliste, arkady, kolumny, kopuła, sklepienie półkoliste. Do najwybitniejszych architektów zaliczamy Rafaela, Michała Anioła, D. Bramantego.

3. Malarstwo - w renesansie skoncentrowane było ono na problemach konstruowania przestrzennego brył w określonej perspektywie. Obserwowano naturę, by później uczynić ją wzorem do naśladowania i odwołania. Renesans rozwinął także sztukę portretowania- ujęcie profilowe i ukazania postaci od połowy. Pojawiały się bardzo intensywnie motywy religijne i mitologiczne, które częstokroć były pretekstem, aby przedstawić życie współczesne malarzowi. Pejzaż pozwalał na nowatorskie eksperymenty w przedstawianiu trójwymiarowych układów przestrzennych. Stosowano czyste, nasycone kontrastem barwy, a obok nich światłocienie. Okres dojrzały malarstwa renesansowego kształtował się dzięki wszechstronnej twórczości wybitnych artystów włoskich, do których należy: Leonardo da Vinci, Michał Anioł oraz Rafael Santi.

4. Rzeźba - w renesansie rozwój jej zapoczątkowany został konkursem w 1401, polegającym na wykonaniu brązowych drzwi do katedry we Florencji. Za zwycięzcę uznano L. Ghibertiego. Od tego czasu zaczęto odnawiać antyczną technikę odlewania z brązu, niemniej najczęściej używano kamienia jako tworzywa. Odchodzono od płaskorzeźb, wtopionych w tło, na rzecz samodzielnie stojących posągów. Rzeźbiono popiersie, posąg na koniu, akt i nagrobek niszowy. Rzeźby przyścienne spełniały zadanie ornamentów i dekoracji. Za najważniejszego przedstawiciela rzeźbiarstwa uznaje się Donatella z Florencji. Jest on autorem "Dawida" (1430), który jest pierwszym aktem rzeźby pełnej. Jest on również twórcą pierwszego w renesansie posągu konnego Gattamelaty z Padwy (1453). Ważnymi i wpływowymi twórcami są też M. de Fiesole, A del Verrocchio, L. Della Robaia. Ostatni z nich jest prekursorem biało- niebieskich terakot i reliefów. Słynnym rzeźbiarzem jest także Michał Anioł, autor "Piety Watykańskiej" (1498- 1500), pochodząca z wczesnego okresu.

5. Literatura - na tej płaszczyźnie twórczości pojawiły się postacie, pochodzące z niższych warstw społecznych. Zaliczamy do nich Biernata z Lublina, który napisał "Żywot Ezopa", czy Klemensa Janickiego, wybitnego poetę i humanistę. Poza tym w literaturze tego okresu pojawił się również temat aktualnych problemów społecznych i obyczajowych. Wprowadził ją Mikołaj Rej w satyrycznej "Krótkiej rozprawie między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem", a także w "Żywot człowieka poczciwego". Dzięki wszechstronnemu wykształceniu i oczytaniu Jana Kochanowskiego, w literaturze polskiej pojawiły się motywy i wątki bogatej literatury i sztuki starożytnej i zachodnioeuropejskiej. Za sprawą reformacji i kontrreformacji pojawiło się wiele pism publicystycznych, a także przekłady Biblii. W literaturze europejskiej ważne są dzieła Franciszka Petrarki, Giovanii Boccaccio, Michaela Montaigne'a i Tomasza More'a.