Sztuka renesansu ukształtowała się we Włoszech w latach 20-ych XV wieku, w innych krajach europejskich rozwijała się od XVI wieku, kontynuowana na niektórych obszarach w I Polowie XVII wieku. Renesans jako styl oparty na starożytności grecko- rzymskiej był przygotowany od dawna. Już w wieku IX , w czasach karolińskich, pojawiła się tendencja do przywracania form antycznych. W I połowie XV wieku florencka teoria renesansu nie była jeszcze ustalona. Z początku znajomość antyku była niewielka. Odkrywcze dzieła sztuki dopiero powstawały. Renesans włoski dzieli się na dwa okresy: wczesny (1400- 1500) we Florencji renesans pełny (1500- 1530) w Rzymie. Renesans florencki związany jest z rządami Medyceuszów, rzymski z papiestwem. W architekturze sięgano do wzorów starożytnych, ukształtowały się nowe układy przestrzenne budowli (centralne budowle z kopułami) oraz nowożytne typy budynków świeckich (pałace miejskie). Rozwijało się budownictwo sakralne (kościoły i kaplice na planie centralnym), kamienice mieszczańskie, ratusze, świeckie pałace miejskie. Nastąpił rozkwit urbanistyki. Główni architekci we Florencji: F. Brunelleschi, Micelozzo di Bartolommeo, L.B. Alberti, B. da Maiano, S. Pollaiuolo. W kościele św. Wawrzyńca we Florencji Brunelleschi zastosował nowe elementy: kolumny korynckie i łuki nad nimi, a w części górnej okna z trójkątnymi przyczółkami. Była to nowość architektoniczna, oparta na znajomości antyku.
Michelozzo di Bartolommeo, twórca pałacu Medyceuszów we Florencji. Zbudował on pałac miejski, na zewnątrz gmach był ciężki i okna parteru opatrzone były kratami, okna zaś pierwszego i drugiego pietra były lżejsze. W Wenecji główni architekci to P. Lombardo i M. Coducci.
W malarstwie dążono do bryłowatego odtworzenia postaci w trójwymiarowej przestrzeni do ich prawidłowego ustosunkowania do tła, konsekwentnego ujęcia światła w obrazie. Malarstwo renesansowe w XVI wieku porzuci wielkie kompozycje ścienne. Coraz częściej będzie się wypowiadać w obrazach przenośnych, malowanych olejno na płótnie. W Wenecji zamiast malarstwa wprost na ścianie artyści zastosują duże obrazy na płótnie, wprawiane w boazerię. Rozwija się także grafika i powstaje akwarela. Główni malarze: P. Cello, L. di Credi, Filippo Lippi, V. Carpaccio, Rafael Santi.
Wyróżniano nowe szkoły. Najstarsza to szkoła florencka, obok niej występuje szkoła sieneńska. Z początkiem XVI wieku wyrasta szkoła rzymska, głównie malarstwa religijnego. Szkoła wenecka wydaje znakomitego artystę Tycjana. Szkoła mediolańska powstaje w XVI wieku, w XVI wieku szkoła bolońska, szkoła neapolitańska jest ostatnią w tym szeregu. Ze szkoły florenckiej wyszedł Leonardo da Vinci ("Madonna w grocie", "Mona Liza", "Dama z łasicą").
W rzeźbie dominowały realistyczne popiersia portretowe i posąg konny. Główni rzeźbiarze: L. Ghiberti, Donatello, Michał Anioł. Dziełem Michała Anioła jest zabudowa Kapitolu w Rzymie, zaprojektowana w taki sposób, że niewielki plac osiągnął monumentalne rozmiary. Przebudował bibliotekę św. Wawrzyńca we Florencji.
W okresie dojrzałego odrodzenia ośrodkami sztuki były Mediolan, Rzym i Wenecja. Rozwinęło się także rzemiosło artystyczne (meblarstwo, ceramika, szkło artystyczne, tkactwo). Sztuka odrodzenia zaczęła się rozwijać w innych krajach europejskich. Ośrodki: w Niderlandach ( w malarstwie twórczość P. Bruegela St., w rzeźbie i architekturze C. Florysa). P. Bruegel odkrył w malarstwie tematykę życia chłopskiego i zabaw ludowych na tle pejzażu ("Ślepcy").
We Francji (zamki nad Loarą), główni architekci: P. Lescot, Ph. Delorme, rzeźbiarze: J. Goujon, G. Pillon. J. Goujon ozdobił w Paryżu studnię Niewiniątek nimfami, zbliżonymi charakterem do greckich płaskorzeźb z okresu Fidiaszowego. Malarze florenccy Il Rosso, Francesco Primaticcio i Nicole dell'Abate w królewskim pałacu Fontainebleau zapoczątkowali szkołę malarską, w której wytworność łączy się z chłodnym kolorytem.
Niemcy- głównie malarstwo, wielki teoretyk , grafik i malarz A. Durer, w jego obrazach przeważają brązy i stłumione barwy, sprawy reformacji były mu bliższe niż zagadnienia artystycznej swobody renesansu. Tę osiągnął w obrazach "Czterech Apostołów" (1526). H. Holbein mł., zyskał sławę portretem króla angielskiego Henryka VIII.
Hiszpania: w architekturze styl plateresco, w rzeźbie A. Berrugeute, J. de Juni, malarstwo: L. de Morale, F. Navarrette.
Przyjęcie przez Polskę renesansu dokonało się bardzo wcześnie, Kaplica Zygmuntowska i pałac wawelski to pierwsze wielkie przedsięwzięcia renesansowe w Polsce. Z Norymbergii zaczęto sprowadzać obrazy i brązy, z Brukseli arrasy. Końcową fazę renesansu polskiego stanowi manieryzm. Za szczytowy przejaw manieryzmu polskiego należy uznać kaplicę Firlejów w Bejscach. Na ten czas przypada również mecenat artystyczny Jana Zamoyskiego i budowa Zamościa: domów, pałacu, kolegiatu i tamtejszej Akademii. Renesans w Gdańsku i we Wrocławiu rozwijał się pod silnym wpływem Niemiec i Niderlandów. Wzniesiono zamki w Baranowie, Brzegu, Krasiczynie, kamienice mieszczańskie, ratusze.
