Renesans jest terminem pochodzącym od francuskiego słowa renaissance ,które w dosłownym tłumaczeniu daje odrodzenie. Pochodzi on, jako określenie dokonań historyczno- literackich, dopiero z XIX. Użyli go badacze literatury śledząc kulturę francuską za czasów panowania Franciszka I (1515- 1547). Zauważyli oni główną cechę tego okresu, jaki było wgłębianie się w kulturę, literaturę i wiedzę antyczną. Konsekwencją było rozwinięcie studiów nad naukami starożytnymi. Potem termin renesans zawarł w sobie główne przesłanie epoki ,jakim było odkrycie człowieczeństwa, jako przedmiotu dociekań filozoficznych i literackich. Próbowano odkrywać kulturę antyczną, która również w swoim centrum miała człowieka.
Kolebką renesansu były Włochy, w których najszybciej pojawiły się społeczne i obyczajowe konsekwencje przemian. Szybko wykorzystano tu załamanie autorytetu papieża i upadek feudalizmu. Obok tych zjawisk w Europie ma miejsce reformacja, kryzys cesarstwa, krystalizowanie się spójności nowopowstałych państw: Polski, Szwajcarii, Francji i Hiszpanii.
Granice czasowe epoki renesansu są trochę różne we Włoszech, gdzie rozpoczął się on w XIV wieku i trwał do początku XVI; i w krajach Północnej Europy, gdzie rozwijał się od końca XV, a trwał do końca XVI wieku. Inny był też jego czas w Polsce. Tu początek datujemy "Konikami" Jana Długosza ,więc na koniec XV wieku; od tego czasu myśl odrodzeniowa zakorzeniła się w dorobku naszej kultury i prężnie się rozwijała, czego dowodem był przyjazd do Polski włoskich humanistów: Filipa Buonaccorsiego i Konrada Celtisa. Znaki nowych kierunków widać w łacińskiej poezji końca średniowiecza, która chętnie przejmuje nowe tematy. Pionierami są Mikołaj Hussowski, Jan Dantyszek, Andrzej Krzycki i Klemens Janicki.
Na rozkwit sztuki wpływał znacząco mecenat, związany z biskupstwami, a także możnymi dworami.
Na postęp nowej, odkrywczej epoki miało wpływ rozprzestrzenienie druku. Odkrycie Gutenberga dotarło do Polski dość szybko, bo już w 1473 roku istniała pierwsza pracownia drukarska, a w 1491 Szwajpolt Fiol założył drukarnię. Potem zakładów i drukarzy było coraz więcej. W większych miastach swe drukarnie mieli Wietor, Hochfeder, czy Ungler. W tym czasie prężnie rozwijała się Akademia Krakowska. Była ośrodkiem, do którego napływały i były rozwijane nowe przedsięwzięcia naukowe z dziedzin popularnych we Włoszech. Tu bowiem też istniały studia starożytne nad dziełami Wergiliusza, Owidiusza, Horacego, i Terencjusza.
Co dotyczy stanowiska względem czasów antycznych, to epoka odrodzenia nie była tu zupełnym nowatorem. Kultura antyczna była bowiem inspiracją również dla średniowiecza. Należy jednak zwrócić uwagę, że zainteresowania wieków średnich nie zbiegały się z antykiem. Niemniej uczeni posiadali wiedzę na temat dzieł, nauk, a przede wszystkim byli oczytani w pismach filozoficznych. Nie zgłębiali jej jednak bardzo dokładnie, stąd ogromne luki. Na interpretacje średniowiecznych wpływał też inny system wartościowania, i przede wszystkim religia chrześcijańska.
Z innego stanowiska oceniali kulturę starożytną humaniści. Wynikało to z ich nowoczesnego światopoglądu, skoncentrowanego na poznanie człowieka oraz wszystkiego, co związane z jego działalnością. Indywidualność człowieka liczyła się najbardziej wraz z jego umysłowymi możliwościami. To też wpłynęło na sposób odkrywania literatury, sztuki i całej kultury greckiej i rzymskiej. Renesans dokonał szczegółowych odkryć na tym terenie, starano się, by wiedza była dokładna i skrupulatna, by mogła stać się materiałem do badania antyku. Poza tym główne myśli odrodzenia wywodziły się ze źródeł filozofii antycznej. Wszystkie starożytne ideały były omawiane, dzięki czemu prężnie rozwijała się nauka i jej ośrodki. W Polsce takim miejscem była Akademia Krakowska, do której docierały kierunki humanistyczne.
