Poetów zawsze interesowały losy kraju, w którym żyli i tworzyli. Także i poezja odgrywała wielką rolę w życiu i historii narodów, gdyż spełniała niejako role nauczyciela, który utrwalał w ludziach poczucie obowiązku i patriotyzmu, mobilizowała do podjęcia walki w obronie ojczyzny. W poezji odnajdywano prawdę o dziejach ojczyzny, o jej historii, tradycji. Te aspekty twórczości poetyckiej są niezmienne już od starożytności, a poeci pragną, niczym mityczny Prometeusz poświecić się dla swojego narodu.

Jak rozumiał poczucie odpowiedzialności za losy ojczyzny Sofokles? Jakie idee zawarł w "Antygonie"?

Sofokles był jednym z trzech najlepszych tragików greckich, obok Ajschylosa i Eurypidesa. Napisał aż 123 tragedie, ale do naszych czasów zachowało się jedynie 7. Jedną z nich jest właśnie "Antygona", która należy do cyklu tebańskiego utworów Sofoklesa,(istnieje jeszcze cykl trojański). Sofokles w "Antygonie" ukazał sprzeczność pomiędzy religia a polityką, a ściślej mówiąc, spór pomiędzy prawem boskim a ziemskim. Spór ten powstał, ponieważ, Kreon władca Teb zabronił grzebania zwłok brata Antygony, Polinejkesa, który wraz z obcym wojskiem napadł na Teby, aby odebrać władzę swemu bratu Eteoklesowi. Obaj przeciwnicy zginęli w walce, a Kreon kazał z honorami pogrzebać zwłoki Eteoklesa, zaś ciało Polinejkesa pozostawić ptakom na pożarcie. Dla Antygony nie liczy się prawo, jakie ustalił Kreon, gdyż jest to prawo ludzkie. Ona wie, gdyż jej zadaniem jest urządzić bratu godny pochówek. Jeśli by tego nie zrobiła, dusza Polinejkesa nigdy nie zaznałaby spokoju. Kreon natomiast uznał Polinejka za zdrajcę, ponieważ naruszył zasady, jakie panują w prawym państwie i doprowadził do jego powolnego upadku.

  • Sofokles w tragedii pokazał i uświadomił, jakie ciężkie zadanie spoczywa na tych, którzy sprawują władzę
  • Tragik uważał, iż władający państwem powinni być nieugięci, nie mogą także ulegać wpływom otoczenia czy rodziny. Rządząc państwem należy odsunąć uczucia, namiętności na dalszy plan.
  • Zmusił władców, by zastanowili się nad tym, jak postępują, jak troszczą się o swoją ojczyznę.

Jak rozumiał poczucie odpowiedzialności za losy ojczyzny Szekspir tworząc "Makbeta" ?

Precyzyjnej daty powstania bodaj najsłynniejszego dramatu Szekspira nie sposób ustalić. Historycy literatury jednak przyjęli za umowną datę powstania dramatu rok 1602. Udokumentowane źródła twierdzą, iż :

"Makbet, wódz szkocki, rzeczywiście doszedł do władzy poprzez zabójstwo młodego króla Dunkana I, pokonawszy go uprzednio w bitwie w 1039 r. Rządził energicznie, ale sprawiedliwie, zapewniając krajowi spokój i dobrobyt. Jako pierwszy władca Szkocji podróżował do Rzymu, do papieża Leona IX. Miał syna Cormaca i pasierba Lulacha. W 1053 r. poniósł klęskę w bitwie z wojskami angielskimi pod wodzą Siwarda. Poległ wtedy syn Siwarda, Osbern Bulax. 15 sierpnia 1056 r. Makbet został pokonany i zabity pod Lumphanann przez Malkolma III, syna Dunkana. Dokumenty potwierdzają też istnienie Donalbeina. Żona Makbeta o imieniu Gruoch, która w wyniku walk dynastycznych straciła w dzieciństwie cała rodzinę, a potem pierwszego męża Gilcomgaina, jako królowa była hojną opiekunką klasztorów. [...] Lady Gruoch i Lady Makbet w istocie niewiele mają ze sobą wspólnego".

Jednak ostatecznie ustaliła się wersja zdarzeń, którą zaproponował Szekspir.

Tytułowy bohater dramatu jest postacią tragiczną, a jego los został przepowiedziany przez czarownice. Makbet podświadomie czuje, iż będzie musiał zabić szkockiego króla, Dukana, podszepty Lady Makbet trafiają więc na podatny grunt. Dramat Makbeta to działanie zła, które zostało wywołane przez przepowiednie czarownic. Od tej chwili można obserwować przemianę Makbeta- sprawiedliwego w Makbeta- tyrana.

Dramat Makbeta sprowadza się do tego, że ulega przepowiedni czarownic, przepowiednia stanowi dla niego pewnego rodzaju fatum, od którego nie sposób uciec. Zauważmy, iż Makbetowi trudno było dokonać pierwszego morderstwa, za to przy następnych nie ma żadnych wyrzutów sumienia.

Makbet pragnie władzy i wie, ze łatwo może ją zdobyć, kiedy pozbył się hamulców moralnych. Teraz nic już go nie ogranicza.

  • Szekspirowski "Makbet" stanowi przestrogę dla tych, którzy chcą zdobyć władze za wszelką cenę. Przez swoje postępowanie ich kraj może stać się ruiną.
  • Tak, jak Makbet stać się zniewolony przez swoje zbrodnie, tak źli panujący mogą zostać niewolnikami władzy
  • Wraz z kolejnymi zbrodniami w Makbecie umierają ludzkie odruchy, jak człowieczeństwo, miłosierdzie. Makbet boi się utracić zdobytą władzę, i z tego powodu zabija nawet rodzinę swojego dawnego przyjaciela, Banka.

Jak rozumiał poczucie odpowiedzialności za losy ojczyzny Jan Kochanowski tworząc" Odprawę posłów greckich" ?

"Odprawa posłów greckich" to jedyny dramat Jana Kochanowskiego, wydany drukiem w 1578 roku, zaś jego prapremiera miała miejsce podczas uroczystości weselnych Jana Zamoyskiego z Krystyną Radziwiłłówną

Kochanowski stworzył swój dramat na wzór tragedii antycznej, tj. zastosował zasadę trzech jedności: czasu, miejsca, akcji.

"Odprawa posłów greckich" jest dramatem politycznym, zaś głównym zamiarem autora było ostrzeżenie przed całkowitym zepsuciem Rzeczpospolitej. Dramat rozwija jeden epizod wojny trojańskiej, a mianowicie ten, gdy do Troi przybywają posłowie greccy - Odyseusz (Ulisses) i Menelaos, którzy żądają, by zwrócono im porwaną Helenę, żonę Menelaosa. Uwiódł ją królewicz Parys ( Aleksander), syn Priama.

Kochanowski przedstawił racje Antenora, dzielnego Trojańczyka, który wie, że trzeba uwolnić Helenę i oddać ja posłom, inaczej wybuchnie wojna, oraz Iketaona, który manipuluje publicznością, za pomocą retorycznej mowy przeciąga słuchaczy na swoją stronę.

Pod maską ustroju Troi, kryje się Rzeczpospolita, Kochanowski porównał Polskę do Troi i pokazał, jakie błędy i wypaczenia rządzących mogą doprowadzić ją do zguby.

  • Napomina władców, ażeby pamiętali, że rządzenie krajem to przede wszystkim wielki obowiązek i odpowiedzialność za losy państwa,
  • Zwraca uwagę na to, iż upadek, niszczenie państwa rozpoczyna się wewnątrz, od konfliktów wśród ludzi
  • Przedstawia główne "grzechy" Polaków, jak pijaństwo, gnuśność, przekupstwo. To właśnie te "grzechy: stają się przyczyną upadku Rzeczypospolitej
  • Do rozpadu doprowadzić może Polskę zbytnia pewność siebie władców, oraz niemoralność mieszkańców.

Jak rozumiał poczucie odpowiedzialności za losy ojczyzny Niemcewicz tworząc

"Powrót posła" ?

"Powrót posła" to pierwsza polska komedia polityczna powstała w okresie Sejmu Wielkiego, w 1790 roku.

Julian Ursyn Niemcewicz pisząc tą komedię zręcznie wykorzystał klasyczną intrygę komediową ażeby w lekki, przyjemny sposób odnieść się do aktualnych problemów polityczno- społecznych, które dotykały wówczas Rzeczpospolitą. Utwór ukazuje konflikt, jaki zaistniał w końcu XVIII wieku pomiędzy konserwatystami a zwolennikami reform.

Fabuła utworu nie jest skomplikowana, autor opowiada dzieje miłości Teresy i Walerego, konflikt pomiędzy ich rodzinami, o zamieszaniu, jakie wprowadza "łowca posagów, Szarmancki.

  • Niemcewicz podzielił społeczeństwo polskie na dwie kategorie, zwolenników reform, którzy rozumieją, że reformy i zmiany w państwie mogą pomóc w jego naprawie, i przeciwników, dla których nie liczy się nic poza własnym majątkiem. Autor ośmieszył tych, którzy nie troszczą się o losy ojczyzny, jak Starosta Gadulski. Jego osoba zawiera najwięcej negatywnych cech, to zwolennik liberum veto i "złotej wolności".
  • Zwolennicy reform (Walery), to ludzie, których obchodzi los Rzeczypospolitej,
  • Według Niemcewicza zniesienie liberum veto i "złotej wolności", która jest rozumiana jako przeżytek, pozostałość po sarmatyzmie, może pomóc w uratowaniu Rzeczypospolitej, odbudowaniu jej na nowo.

Jak rozumiał poczucie odpowiedzialności za losy ojczyzny Mickiewicz tworząc

"Dziady część III" ?

III cześć "Dziadów" Adam Mickiewicz napisał w 1832 r. w Dreźnie (stąd określenie "Dziady drezdeńskie"). Mickiewicz zadedykował utwór: Janowi Sobolewskiemu, Cyprianowi Daszkiewiczowi, Feliksowi Kółakowskiemu, a także "współuczniom, spółwiezniom, spółwygnańcom". Na powstanie dramatu złożyło się kilka przyczyn, przede wszystkim proces Filomatów i Filaretów, który miał miejsce w 1824 roku, Powstanie Listopadowe (1830), w którym Mickiewicz nie wziął udziału. "Dziady cz. III" powstały dla uczczenia pamięci tych, którzy walczyli i zginęli w walce.

Utwór składa się z trzech luźno ze sobą połączonych części. W każdej z tych części występują ci sami bohaterowie. Autor opisuje losy Polaków pod panowaniem rosyjskiego cara, represje, jakich doświadczają i cierpienia. Utwór jest hołdem dla uwięzionych, dla tych co zginęli, jest też napomnieniem dla tych, którzy zgadzają się na los, jaki zgotował zaborca, i tym samym nie sprzeciwiają się złu.

  • Mickiewicz pragnie wpłynąć na społeczeństwo, ażeby sprzeciwiło się złu, które reprezentowane jest w dramacie przez Nowosilcowa i Cara. Napomina, by być wiernym swoim przekonaniom, polskości, wierzyć w prawdę.
  • Postać "cichego i pokornego sercem" Księdza Piotra jest wzorem cnót patriotycznych, który poprzez wierność ideałom, i mądrość w sensie moralnym pokonuje Senatora.
  • Mickiewicz przyrównał Polskę do Jezusa niosącego krzyż na Golgotę, zaś jego śmierć była aktem przebaczenia i wielkiej odwagi. Mickiewicz wierzył w zbawczą siłę Polski jako "Chrystusa narodów", Polskę pokazał jako męczennicę, która ocali Europę od napływającego zewsząd zła.
  • Natomiast Poeta- Konrad nie obrał dobrej drogi, jest pyszny i dumny, przez swoje zachowanie podobny Carowi i Senatorowi Novosilcowowi. Jego pogańska pieśń jest tego najlepszym przykładem :

"Tak! Zemsta, zemsta, zemsta na wroga, Z Bogiem i choćby mimo Boga!"

Twórcy dramatów, które wybrałem, pomimo tego, iż tworzyli w różnych epokach literackich, inna była także sytuacja polityczna i społeczna, bardzo podobnie pojmowali pojecie odpowiedzialności za los ojczyzny. W swoich utworach pokazywali, co może się stać kiedy władający państwami zapomną o ty, co jest najważniejsze, czyli dobro państwa. Wyśmiewali niektóre wady i zaściankowość, pokazywali także ideały, i pewne wzorce postępowania.

Ojczyzna to przecież "wielki, zbiorowy obowiązek".