„Dlaczego się buntują?”. Rozważania o bohaterach z literatury, którzy podnosili bunt. Przestaw w oparciu o wybrane dzieła literackie.

WSTĘP:

Pojęcie buntu:

Bunt - 'sprzeciw, opór przeciwko czemuś, komuś'. Można wyróżnić bunt jednostkowy i bunt ogółu. Bunt jest nieodłącznym elementem ludzkiej natury, jest powodem działania człowieka, powoduje wzmożoną aktywność. Ludzie buntują się wobec wszystkiego na świecie.

Nie istnieje człowiek, któremu odpowiada każda rzecz oferowana lub nakazana przez innych, z pewnością więc można powiedzieć, że każdy w pewnym sensie jest buntownikiem. Na ziemi mieszkają różni ludzie i nie sposób wszystkim dogodzić, z tego powodu zrodził się bunt m. in. przeciwko - wartościom, poglądom, Bogu, ludzkości, rodzinie itp. Każdy człowiek ma w swoim życiu pragnienia, które chcą urzeczywistnić. Ulepszaniu rzeczywistości oraz pragnienia "lepszego jutra" są charakterystyczne dla jednostek wyjątkowych, którym nie straszne jest oderwanie się od ogółu i odważne wypowiedzenie oraz późniejsze urzeczywistnienie własnych poglądów. Bunt wynika z chęci poprawiania samego siebie oraz całego świata. Bardzo często potrzeba do tego wiele starań oraz trudu, zadaję więc pytanie, czy to wszystko jest tego warte? Czy faktycznie człowiek musi się buntować?

ROZWINIĘCIE:

Bunt w dziełach literackich:

Sprzeciw wobec Boga bohaterów z Biblii:

Bunt pierwszych ludzi. Ewa uległa podszeptom węża i spróbowała zakazanego przez Boga owocu, potem namówiła do tego również i Adama, za co Bóg wypędził ich z Raju i pozbawił nieśmiertelności. Zwyciężyła u nich ciekawość, ukazana tutaj na przykładzie węża - kusiciela, sługi Diabła. Dzięki Adamowi i Ewie oraz ich pragnieniu poznania zakazanego, radujemy się dzisiaj szczęściem, a także odpoczynkiem. Zbuntowanie się wobec Boga i ustalonym przez Niego regułom, otrzymaliśmy lekcję pokory oraz umiemy doceniać to, co jeśli byłoby łatwo dostępne, nie byłoby zauważane. Kain i Abel - potomkowie pierwszych ludzi. Kain zajmuje się rolnictwem, Abel jest pasterzem, obaj muszą przeznaczać Bogu ofiary. Kain z zebranych plonów, Abel ze zwierząt. Bóg wybiera dary Abla, co jest powodem zazdrości jego brata, a dalej wiedzie Kaina do bratobójstwa. Taka odmiana buntu wobec Boga, rodzi się pod wpływem zazdrości o większą przychylność Boga dla Abla, a także z pragnienia okazania się lepszym od brata.

Sprzeciw wobec Boga na rzecz dobra człowieka:

Prometeusz - heros, który według mitologii ulepił człowieka, lecz ten był słaby, nie umiał walczyć z otaczającym światem, był bezradny. Prometeusz postanowił pomóc ludziom, dlatego wykradł dla nich ogień boski. Postępek ten rozgniewał Zeusa, który skazał go na wieczne męczarnie. Sprzeciw wobec boskich zasad, pociągną za sobą korzyści dla człowieka, który aż do dzisiaj używają ognia podarowanego im przez Prometeusza. Konrad - bohater III części "Dziadów". "Wielka Improwizacja" przedstawia jego bunt oraz bluźnierstwa skierowane wobec Boga, Konrad domaga się od Niego "rządu dusz" oraz władzy nad światem. Sprzeciwia się wobec panującego zła, jest pewien, iż byłby najlepszym przywódcą narodu w drodze do wyzwolenia. Jan Kasprowicz - "Hymny". Bóg pozwala na istnienie na świecie zła, na ludzkie cierpienia, podczas gdy sam powinien zająć się zaprowadzeniem ładu i harmonii na świecie. Bolesław Leśmian - "Dusiołek". Razem z dobrem, bóg stworzył i zło. Starcie ze Stwórcą wydaje się być żarem, ale zawiera głębszy sens. Pojawia się tu "zarzut" w stronę boga, że to właśnie on jest winny za wszelkie zło oraz cierpienia ludzi, ponieważ są one jego dziełem.

Bunt wobec ograniczeń człowieczej natury.

Sprzeciw Ikara - stanowi równocześnie chęć doświadczenia wolności oraz nieograniczonej swobody. Mimo przestróg Dedala, aby nie wzbijał się za wysoko, gdyż słońce stopi wosk na skrzydłach, młody człowiek czyni wręcz odwrotnie. Zafascynowany szybowaniem, wzlatuje za blisko słońca, które rozpuszcza wosk, Ikar ginie spadając na ląd. Ikar to symbol buntu przeciwko: ojcu, który wydawał się mu tym, który ogranicza jego wolność, przeciwko wiedzy doświadczonego ojca, normom oraz poglądom. W powieści S. Żeromskiego, pt. "Przedwiośnie", buntownikiem jest Cezary Baryka. W momencie rozpoczęcia wojny, ojciec bohatera idzie do walki, wówczas Cezary odczuwa wolność, nie jest ograniczony żadnymi obowiązkami, matka nie stanowi dla niego autorytetem, Cezary nie stosuje się do jej próśb, robi co chce. Bunt wobec wszelkiego ładu i harmonii. Bohater ciągle wałęsa się z przyjaciółmi, wagaruje, co w końcu doprowadza do wyrzucenia go ze szkoły. Główną przyczyną była jego kłótnia z dyrektorem szkoły, kiedy to młody Baryka publicznie napadł na profesora.

Cezary jest tak zachwycony swobodą, że kiedy w jego mieście dochodzi do wybuchu rewolucji, bierze w niej udział, jej działania odbiera z młodzieńczym optymizmem, rodzi się w nim fascynacja założeniami rewolucyjnymi. Ponownie się buntuje, teraz wobec wszystkiego. Jest chłopakiem naiwnym, mało dojrzałym. Uczestniczy w wiecach, spotkaniach rewolucjonistów, bezkrytycznie ufa w dobro wygłaszanych haseł: "wszystko, co wykrzykiwali mówcy wiecowi, trafiało mu do przekonania".

Sprzeciw wobec istniejącej krzywdzie społecznej:

"Ludzie bezdomni". Tomasz Judym sprzeciwia się błędnym rozumowaniom, przestarzałym zwyczajom oraz nie podejmowaniu działań, aby odmienić świat. Bohater chce ulepszyć ten świat, zmienić na lepsze sytuację życiową najbiedniejszych. Ma poczucie niespłaconego zobowiązania wobec losu, który dał mu możliwość wyrwania się z nędzy. Musi dokonać wyboru między dwiema wartościami, powoduje to jego wewnętrzny rozłam oraz nieumiejętność poradzenia sobie z podjętą decyzją. Judym chciałby ożenić się z Joasią i mieć rodzinę, ale wtedy nie mógłby zrealizować swoich celów, nie umiałby pogodzić tego z własnym sumieniem. Zofia Nałkowska - "Granica". Główny bohater protestuje wobec postępowania swojego ojca, odnośnie do pracujących dla niego robotników. Chce prowadzić uczciwe życie, działać na rzecz innych, lecz dla kariery zawodowej porzuca swoje ideały i zaczyna przypominać ludzi, którymi się otaczał, którzy w młodości budzili w nim niechęć.

Sprzeciw wobec konwenansów oraz krzywdzącym układom panującym w świecie:

J. W Goethe - "Cierpienia młodego Wertera". Tytułowy bohater - Werter to człowiek bardzo uczuciowy, wykształcony, osadzony w rzeczywistości ogarniętej złem. Nie potrafi zaakceptować beznadziei na świecie. To indywidualista, kochający Lottę. Bardzo cierpi, gdyż jego Ukochana należy do kogoś innego. Werter to człowiek wolny, buntujący się wobec wszelkich ograniczeń, szczególnie wobec nieszczęśliwego uczucia. G. Byron - "Giaur". Bohaterka - niewolnica o imieniu Leila, jest pozbawiona możliwości decydowania o swoim życiu. Mimo, iż jest zakochana w Giaurze, nie może być z Ukochanym. Po wykryciu zdrady przez jej męża Hassana, zostaje przez niego utopiona. Bunt Giaura, znajduje swoje ujście w zamordowaniu baszy, lecz nie stanowi to dla niego ulgi. Bohater ponosi klęskę, dręczony wyrzutami sumienia umiera.

Protest wobec zniewoleniu jednostki:

Antygona - buntuje się przeciw Królowi i ustalonym przez niego prawom. Urządza bratu pochówek, mimo groźby śmierci, łamie postanowienie władcy, zabraniające grzebania zwłok. Polinejkes dopuścił się zdrady państwa, a karą za to miały być jego pośmiertne niepokoje, związane z niemożnością przejścia do innego świata bez pogrzebu. "Proces" F. Kafki - widać tu bunt aresztowanego człowieka, który usiłuje wyswobodzić się z niesłusznego oskarżenia. Prawo ubezwłasnowolnia, krzywdzi. Bohater - K. chce walczyć, a nie godzić się na bezsensowną sytuację, podnosi bunt, chce wejść do sądu, bronić się, dowieść własnej niewinności. Jednak starania bohatera nie zmieniają sytuacji. W totalitarnym ustroju, z góry zadecydowano o jego winie i było to nie do zmienienia. Sprzeciw K. był nieskuteczny, zbyt słaby, bohater nie miał wpływu na swoje położenie. Człowiek w systemie totalitarnym jest bezsilny, bezbronny, nic nie znaczy, pragnie mu się sprzeciwić, ale wszelkie działania kończą się porażką, nie może zmienić ustroju, gdyż jest on zbyt mocny, a przy nim człowiek jest obezwładniony. Sprzeciw powoduje niepokój, bezsilność, osamotnienie, a w rezultacie doprowadza do utraty życia. G. Herling - Grudziński - "Inny świat". Kostylew- jest więźniem łagru, wkłada dłoń w ogień, aby nie służyć swoją pracą Rosjanom, sprzeciwia się wobec wroga, nie wahając się nawet poświęcić swojego zdrowia. Hanna Krall - "Zdążyć przed Panem Bogiem". Wybuch powstania w gettcie stanowi bunt wobec zamiarom pozbawienia Żydów ich godności oraz dokonania wyboru śmierci, sprzeciw wobec prób zniszczenia żydowskiej solidarności, wobec sprowadzenia ich do pozycji - jak pisze autorka: "Żyda na beczce".

ZAKOŃCZENIE

Zestawienie spostrzeżeń dotyczących buntu.

Wszelki sprzeciw jest powodem rozwoju człowieka, dzięki temu, że się buntuje, tworzy coś nowego, podąża do przodu, chce zmian, jest aktywny. Główną przyczyną protestów jest chęć poprawienia swojego życia. Mimo, iż wielu buntujących się nie zrealizuje swoich zamierzeń, kiedyś pojawi się ktoś, kto będzie kontynuatorem działań poprzedników i w końcu urzeczywistni ich dążenia. Można przypuszczać, że ten "Ktoś" odmieni życie ludzi lub odkryje coś wielkiego, dzięki czemu wszyscy będą szczęśliwi. Albert Camus powiedział : "Aby istnieć, człowiek musi się buntować", a to stanowi największą siłę napędzającą człowieka.