- Utworzenie rządu przez Józefa Piłsudskiego.
10 XI - Przybycie Piłsudskiego z Magdeburga do Warszawy. Po powrocie z więzienia Piłsudski objął władze nad wojskiem którą powierzyła mu Rada Regencyjna.
Ośrodki władzy na ziemiach polskich:
-Polska Komisja Likwidacyjna w Krakowie
- Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej w Lublinie. Na jego czele stanął Ignacy Daszyński, przywódca Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego, a władze nad wojskiem objął Edward Rydz-Śmigły, Komendant Polskiej Organizacji Wojskowej ten miał charakter lewicowy. Ogłosił manifest do Polaków który zapowiadał reformy: wprowadzenie 8 -godzinnego dnia pracy, świadczenia socjalne, wolne wybory.
- Radę Narodową Śląska Cieszyńska.
- Rada Regencyjna podporządkowała się Piłsudskiemu i dekretem z 11 listopada przekazała mu naczelne dowództwo nad tworzącym się wojskiem.
-Naczelna Rada Ludowa w Poznaniu utworzona na początku grudnia 1918 r
14 listopada 1918 r Rada Regencyjna rozwiązała się, przekazując mu pełnię władzy, którą miał sprawować jako Naczelnik Państwa do chwili zebrania się Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.
22 listopada 1918 r wydano dekret o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej. Zgodnie z tym dekretem reprezentantem polski na zewnątrz stał się Józef Piłsudski pełniąc funkcje tymczasowego Naczelnika państwa. Władza przystąpiła do prac nad reformą ustroju. Premierem został Jędrzej Moraczewski. Który wkrótce podał się do dymisji.
2.Formowanie ustroju państwa :
20 lutego 1919 r sejm podjął uchwałę, tzw. Małą Konstytucje, regulująca wzajemny stosunek władz do czasu wejścia w życie przyszłej konstytucji. Sejm Ustawodawczy uzyskał naczelne miejsce w państwie jako suwerenna i ustawodawcza. Otrzymał wyłączne prawo stanowienia ustaw które ogłaszał marszałek, z kontrasygnatą prezydenta ministrów i odpowiedniego ministra. Sejm uchwalił powierzenie urzędu Naczelnika Państwa ponownie Piłsudskiemu. Naczelnik państwa pełnił funkcję naczelnego organu wykonawczego. Stał na czele wszystkich władz. Powoływał on rząd.
. Wyróżniamy 2 rodzaje odpowiedzialności:
*odpowiedzialność polityczna (w formie wotum nieufności)- prawna lub obyczajowa zasada, zgodnie z którą parlament może odwołać szefa rządu wraz z całym gabinetem (odpowiedzialność solidarna) bądź poszczególnych ministrów (odpowiedzialność indywidualna), jeżeli negatywnie oceni prowadzoną przez nich politykę.
*odpowiedzialność konstytucyjna (prawna)- to przewidziane z reguły konstytucją konsekwencje, które można zastosować wobec osób zajmujących wysokie stanowiska w państwie, jeśli te osoby podczas wykonywania swoich funkcji naruszyły konstytucję bądź inne ustawy.
Uprawnienia Naczelnika państwa były mniejsze niż prezydenta. Piłsudski doprowadził ten urząd do pełnej władzy w państwie.
Mała konstytucja wprowadziła parlamentarno - gabinetowy. Z góry przewidywano że ustrój ma ulec zmianie. Zmiany tej ma dokonać przyszła konstytucja. Sejm ustawodawczy ma się zając pracami nad konstytucją. Sejm powoływał rząd który ponosi przed nim odpowiedzialność. Sam tekst Malej Konstytucji do momentu wejścia w życie Konstytucji marcowej był jeszcze kilka razy modyfikowany.
Konstytucja Marcowa 1921 r.
Dnia 17 marca 1921 roku jednocześnie z zakończeniem rokowań pokojowych sejm uchwalił tekst nowej konstytucji. Nosi ona nazwę Konstytucji Marcowej.
- Władza zwierzchnia należy do wszystkich obywateli czyli do narodu, który sprawuje ja przez specjalne organy
- Inicjatywę ustawodawczą miał sejm,
- władza wykonawcza leżała w rękach prezydenta wraz z rządem,
- władza sądownicza była w rękach sądów niezawisłych,
- sejm i senat miały nadrzędne stanowisko nad innymi organami państwowymi,
- kadencja obu izb trwała 5 lat
Wybory były pięcioprzymiotnikowe .czynne prawo wyborcze do sejmu miały osoby które ukończyły 21 lat. Natomiast do senatu wiek ten wynosił 30 lat. Bierne prawo wyborcze do sejmu uzyskiwał obywatel ukończywszy 25 lat. Wiek ten do senatu wynosił 40 lat.
Parlament był dwuizbowy. Przed upływem kadencji sejm mógł się rozwiązać. Sejm liczył 444 posłów a senat 111 senatorów. Obie izby tworzyły Zgromadzenie Narodowe. Posłowie i senatorowie byli przedstawicielami całego narodu. Korzystali oni immunitetu parlamentarnego.
Prezydent był uprawniony do zwoływania otwierania. Odraczania i zamykania sesji sejmowych. Nie mógł on natomiast sam rozwiązać parlamentu. Mógł to uczynić tylko zdobywając poparcie 3/5 senatu. Wyboru prezydenta Rzeczpospolitej dokonywali na 7 lat posłowie i senatorowie podczas obrad obu izb zwanych Zgromadzeniem Narodowym. Odpowiadał za swe czynności jedynie konstytucyjne.
Kompetencje prezydenta:
- mianowali odwoływał szefa rządu i ministrów,
- decydował o obsadzie najwyższych stanowisk cywilnych i wojskowych ,
- sprawował zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi,
- reprezentował on państwo na zewnątrz,
Ministrowie tworzyli Radę Ministrów pod przewodnictwem prezesa Rady Ministrów. Miał on być tylko primus inter pares, pierwszym ministrem koordynującym pracę innych członków rządu.
Konstytucja ustanawiała w państwie samorząd terytorialny i gospodarczy. Państwo zostało podzielone na gminy, powiaty i województwa.
Obywatel miał zapewnioną równość wobec prawa względem innych obywateli, nietykalność własności prywatnej, ochronę życia, wolność, tajność korespondencji oraz brak cenzur
Wyznanie rzymskokatolickie zajmowało naczelne stanowisko w państwie Stosunek państwa z Kurią Rzymską miał określić specjalne porozumienie zwane konkordatem.
Po uchwaleni Konstytucji marcowej kolejne rządy były chwiejne i nietrwałe. W latach 1918-1926 w Polsce funkcjonowało 14 parlamentów rządowych. W 1935 roku zastąpiona Konstytucją kwietniową.
.
3.Walka o granice Polski:
*Powstanie wielkopolskie- początek walk 26 grudnia 1918 r. objęło prawie całą Wielkopolskę. Do 16 I 1919 roku osiągnęło decydujące sukcesy militarne. Powstanie zakończyło się 16 II 1919 rozejmem w Trewirze. Zdobyte ziemie miały stanowić kartę przetargowa na konferencji międzynarodowych konferencjach pokojowych. W powstaniu wzięło udział ok. 17 tys. ochotników; w walkach zginęło ok. 2 tys. powstańców, a ok. 6 tys. odniosło rany. Na mocy traktatu wersalskiego Wielkopolskę, Pomorze Gdańskie włączono do Polski, Gdańsk Wolnym Miastem pod rządem Ligi Narodów
Trzy powstanie śląskie: Bezpośrednią przyczyną pierwszego powstania (17-26 VIII 1919) było rozczarowanie ludności polskiej decyzją wersalskiego traktatu pokojowego o zarządzeniu plebiscytu na Górnym Śląsku. Powstanie upadł 26 sierpnia. o pacyfikacji powstania Niemcy przystąpili do akcji represyjnych. Taki stan rzeczy utrzymał się do przybycia w styczniu 1920 roku tzw. Komisji Międzysojuszniczej.
Na wybuch II Powstania Śląskiego miało wpływ wiele różnych wydarzeń bardziej lub mniej związanych z bezpośrednimi przyczynami akcji zbrojnej ludności śląskiej z 19 sierpnia 1920 roku. Trwało ono jedynie 6 dni ale osiągało znaczące sukcesy terytorialne.
20 marca 1921 roku miał miejsce na terenie Śląska plebiscyt.Za polską głosowało 479 tys. Osób a za Niemcami 706 tys. Wpływ na wynik plebiscytu miało sprowadzenie 200 tyś, osób z Niemiec w celu oddania głosów. Mieli oni prawo głosu gdyż urodzili się na Śląsku.
W tych okolicznościach wybuchło III powstanie Śląskie. Na czele stanął Wojciech Korfanty. W trzecim powstaniu śląskim, poprzedzonym potężnym strajkiem, wzięło udział około 60000 Polaków. W toku działań bojowych 1218 powstańców poległo na polu chwały, a 794 odniosło ciężkie rany. Powstanie wpłynęło na korzystną dla Polski zmianę postanowień Rady Ambasadorów (20 X 1921) o podziale Górnego Śląska. W wyniku rewizji wcześniejszych ustaleń Polska otrzymała ok. 30% obszaru plebiscytowego z Katowicami włącznie
*wojna polsko-radziecka- trwała w latach 1919-1920, zakończyła się sukcesem strony polskiej. Decydującą bitwą w wojnie polsko-bolszewickiej była Bitwa warszawska (13-25 VIII 1920)zwana również Cudem nad Wisłą. Zapewniło to zwycięstwo stronie polskiej . A Europę uchroniło od czerwonej inwazji.
* zajęcie Wileńszczyzny-9 października 1920 r. Po zakończeniu działań wojennych Polacy opanowali Wilno. Zdobył je na rozkaz Piłsudskiego gen. Żeligowski. Obszar ten otrzymał status wolnego okręgu zwanego Litwą Środkową. Który to okręg następnie wcielono do Polski. Rząd litewski nie pogodził się z utratą tych ziem. Stało się przyczyną kryzysu między obydwoma państwami.
Konflikt polsko-bolszewicki zakończony został pokojem w Rydze 18 marca 1921 r., Kończył on wojnę polsko-bolszewicką z lat 1919-1920, ustalał przebieg granic między tymi państwami oraz regulował inne sporne dotąd kwestię. Polska otrzymała Zachodnią Ukrainę i Zachodnią Białoruś. Ponadto obie strony gwarantowały wzajemne poszanowanie praw mniejszości narodowych na swoich terytoriach.
decyzje konferencji wersalskiej w sprawie polskiej:
- Polska otrzymała Wielkopolskę,
- Plebiscyty miały odbyć się na obszarach spornych polsko niemieckich: Warmia i Mazury, Górny Śląsk, Powiśle.
- Gdańsk otrzymał status wolnego miasta pod protektoratem Ligi Narodów,
- Polska otrzymał 70 kilometrowy pas na Pomorzu Gdańskim.
Na konferencji nie zostały podjęte decyzje w sprawie wschodniej granicy Polski. Miała ona być rozstrzygnięta po obaleniu rządu bolszewików. Nie rozstrzygnięto również sprawy Śląska cieszyńskiego. Z traktatem Wersalskim Polacy podpisali tzw. "Mały traktat Wersalski", który normalizował pozycję mniejszości narodowych w poszczególnych państwach, gwarantując im swobody językowe, kulturalne, oświatowe, polityczne oraz religijne. Polska ratyfikowała oba traktaty 30 lipca 1919 r.
Plebiscyty za Ziemiach Polskich:
- 11 lipca 1920 r. na Warmii, Mazurach, Powiślu zakończył się zwycięstwem strony niemieckiej. W okręgu olsztyńskim za Niemcami opowiedziało się 363 209 osób, za Polską - 7 980, w okręgu kwidzyńskim za Niemcami 96 894, za Polską - 7 947.
- 20 marca 1921 r. odbył się plebiscyt na Górnym Śląsku - na ogólną liczbę 1 191 tys. biorących w nim udział za Niemcami opowiedziało się 708 tys., za Polską 479 tys. Decyzja Komisji Międzysojuszniczej była niepomyślna dla Polaków (Polsce przyznano jedynie powiaty pszczyński i rybnicki). Wynik plebiscytu i sprowadzenie Niemcu uprawnionych do głosowania wywołało to najpierw falę strajków, a następnie - 3 maja 1921 - wybuch III powstania śląskiego.
4.Polityka zagraniczna Polski w latach międzywojennych:
Po zakończeniu I wojny światowej położenie Polski nie było ciekawe. Nie uregulowane spory z sąsiadami były zarzewiami konfliktów. Kwestie sporne z sąsiadami:
- spór z Litwą o Wileńszczyznę zajętą przez gen Żeligowskiego w 1920 roku,
- kwestionowanie przez rząd bolszewicki traktatu ryskiego,
- spór z Czechosłowacją o Śląsk Cieszyński
- wojna celna z Niemcami od 1925 roku.
*układy polityczno-wojskowe:
W 1925 roku podpisano pakt reński, gwarantujący nienaruszalność granic zachodnich. sąsiadów Niemiec. Pozostawiał on kwestią otwartą południowe granice Niemiec. A wiec z Polską i Czechosłowacją.
-z Francją- luty 1921- Podpisano przymierze wymierzone w Niemcy,
- z Rumunią - marzec 1921 - wymierzony w stronę radziecką,
- z W. Brytanią- 25 sierpnia 1939 r. układ sojuszniczy na wypadek wojny z Niemcami.
*układy o nieagresji:
- z ZSRR- podpisany został 25 lipca 1932 r., W artykule 1. stanowiono, że "obie umawiające się strony, stwierdzając, że wyrzekły się wojny jako narzędzia polityki narodowej w ich wzajemnych stosunkach, zobowiązują się wzajemnie do powstrzymywania się od wszelkich działań agresywnych lub od napaści jedna na drugą zarówno samodzielnie, jak i łącznie z innymi mocarstwami" Był zawarty na 10 lat.
- W marcu 1938 r. Polska postawiła ultimatum Litwie w celu nawiązania stosunków dyplomatycznych.
-Z Niemcami -26 stycznia 1934 r. Podpisany zostaje, pomiędzy Polską a Niemcami 10 - letni pakt o nieagresji.
*Układ w Rapallo:16 kwietnia 1922 r. ZSRR i Niemcy podpisały traktat, w którym oba państwa zrzekły się jakichkolwiek odszkodowań i roszczeń oraz zapowiedziały rozwój wzajemnych stosunków gospodarczych. Traktat ten pozwalał Niemcom i ZSRR wyjść z izolacji politycznej i gospodarczej.
*stosunki Polski z sąsiadami:
-Z ZSRR- w 1923 r. nawiązano stosunku dyplomatyczne z Rosją Radziecką. Sytuacja w latach trzydziestych skomplikowała się . w Niemczech do władzy doszli naziści. Nastał kryzys gospodarczy. Strona Polska dążyła do wybuchu wojny która miała zapobiec ekspansji niemieckiej na kraje Europy środkowej.
Z Niemcami- Zagrożenie ze strony Niemiec zmusiło nasze władze do szukania sojuszników na zachodzie.
W wyniku tej polityki 30 marca 1939 r. Wielka Brytania udzieliła Polsce gwarancji bezpieczeństwa. Było to odpowiedzią na żądania Hitlera wobec Polski.
- Z Czechosłowacją- południowy sąsiad Polski stanął w obliczu rozbioru. Hitler snuł plany dokonania podziału Czechosłowacji. Strona Polska przystąpiła do działania w celu odzyskania Śląska Cieszyńskiego.
- Z Litwą- Miał to być blok państw między Bałtykiem a Morzem Czarnym połączonych sojuszami. Idea Międzymorza nie została jednak zrealizowana. Polska dyplomacja proponowała jednak sojusz krajom "małej Ententy" (Czechosłowacja, Rumunia, Jugosławia) oraz państwom bałtyckim (Finlandia, Łotwa, Estonia). Chodziło w nim o utworzenie silnego bloku obronnego przeciw Niemcom i ZSRR. Próby te również zakończyły się niepowodzeniem. Stosunki z Litwa wyglądały fatalnie. Przed samym wybuchem wojny wkroczyły na drogę normalizacji.
5.Przewrót majowy (1926);
Przewrót majowy- 12 maja 1926 r. Zapoczątkował 9-letnie autorytarne rządy Józefa Piłsudskiego i jego obozu sanacji (do 1935 r.). Główną jego przyczyną była katastrofalna sytuacja gospodarcza (wzrastające bezrobocie, spadek produkcji przemysłowej, hiperinflacja opanowana dopiero za rządów A. Skrzyńskiego, strajki i utrudniająca eksport polityka celna Niemiec) i niezaradni politycy u władzy (walki polityczne, brak większości parlamentarnej, częste zmiany gabinetu - 13 rządów w ciągu 8 lat niepodległej Polski). Powstał parlament, który dopasował się do nowej sytuacji, wykorzystano marszałka Rataja do powołania rządu sanacyjnego z Kazimierzem Bartlem na czele, prezydentem został Ignacy Mościcki po oddaniu władzy przez Piłsudskiego. Przewrót majowy poparły PPS, Stronnictwo Chłopskie, PSL "Wyzwolenie", niektóre partie mniejszości narodowe., a także KPP.
Nowela sierpniowa- 2 sierpnia 1926 r.- Była to ustawa zmieniająca i uzupełniająca Konstytucję Rzeczypospolitej 17 marca 1921 r. Zgodnie z którą prezydent RP uzyskał prawo wydawania uchwał z mocą ustaw. Mógł także rozwiązać sejm. Mówiła ona także że budżet nie uchwalony przez Sejm w terminie ustanawiać ma rząd projektem rządowym, który będzie obowiązywał.
.
6.Sytuacja polityczna Polski przed wybuchem II wojny światowej:
Konferencja w Monachium - W dniach 29-30 września 1938 roku w Monachium odbyła się konferencja z udziałem brytyjskiego premiera Chamberlaine`a, premiera Francji Daladiera oraz Mussoliniego i Hitlera. Układ monachijski zezwalał Niemcom na przyłączenie Sudetów. Decyzję tą narzucono prezydentowi Czechosłowacji (Anglia i Francja odmówiły zbrojnego poparcia Czechosłowacji). W wyniku tej aneksji w granicach III Rzeszy znalazło się około 800 000 czechów. Tą sytuację wykorzystali słowaccy nacjonaliści i utworzyli prohitlerowski rząd, którego premierem został ksiądz Tiso. Po uznaniu tego rządu przez Pragę za nielegalny Tiso zwrócił się do Hitlera z prośbą o pomoc.
W Październiku 1938 r.- Wojsko Polskie wkracza na Zaolzie przyłączając Śląsk Cieszyński
Pod koniec października 1938 r. Hitler wystosował żądania wobec strony polskiej:
-przyłączenie Gdańska do Rzeszy,
- budowa eksterytorialnej autostrady łączącej Niemcy z Prusami Wschodnimi,
Rząd Polski stanowczo odmówił spełnienia tych warunków.
.
- 5maja 1939 r. na posiedzeniu rządu Minister Spraw Zagranicznych Polski Józef Beck wygłosił swe przemówienie w którym stanowczo odmówił stronie niemieckiej spełnienia żądań.
Pakt Ribbentrop-Mołotow Przy okazji podpisania Paktu o Nieagresji pomiędzy Rzeszą Niemiecką i Związkiem Socjalistycznych Republik Rad, podpisani pełnomocnicy obu stron przedyskutowali w najściślej tajnych rozmowach sprawę granicy ich obopólnych stref interesów w Europie Wschodniej. Rozmowy te doprowadziły do następujących wniosków:
1. "W wypadku nastąpienia terytorialnych lub politycznych zmian na terenach należących do państw bałtyckich(Finlandia, Estonia, Łotwa i Litwa) północna granica Litwy stanowić będzie granicę pomiędzy strefami interesów Niemiec i ZSSR. W związku z tym obie strony uznają interesy Litwy w rejonie Wilna.
2. W razie zmian terytorialnych i politycznych na obszarach należących do państwa polskiego, strefy interesów Niemiec i ZSSR będą rozgraniczone mniej więcej wzdłuż linii rzek Narwi, Wisły i Sanu. Zagadnienie, czy interesy obu stron czynią pożądanym utrzymanie odrębnego państwa polskiego i jakie mają być granice tego państwa, może być ostatecznie rozstrzygnięte dopiero w toku wydarzeń politycznych. W każdym razie oba rządy rozważą tę sprawę w drodze przyjaznego porozumienia.
3. Jeżeli idzie o Europę południowo-wschodnią to strona radziecka podkreśla swoje zainteresowanie Besarabią. Ze strony niemieckiej stwierdza się zupełne desinterressement odnośnie tego terytorium.
4. Protokół niniejszy traktowany będzie przez obie strony jako ściśle tajny."
1 września 1939 roku rozpoczęła się II wojna światowa. Hitler napadając na Polskę rozpoczął najkrwawszą wojnę w dziejach świata.
7.Konstytucja kwietniowa 1935 r :
Konstytucja Kwietniowa 23 kwietnia 1935 r.
Konstytucja oznaczała formalne odejście od podstawowych zasad demokratyczno - parlamentarnych. Na czele państwa stawał prezydent który był zwierzchnikiem narodu. Za swą działalność przed nikim nie odpowiadał jedynie przed " Bogiem i Historią".
Art. 12 Prezydent Rzeczypospolitej:
"a) mianuje według swego uznania Prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek mianuje Ministrów;
b) zwołuje i rozwiązuje Sejm i Senat;
c) zarządza otwarcie, odroczenie i zamknięcie sesji Sejmu i Senatu;
d) jest Zwierzchnikiem Sił Zbrojnych;
e) reprezentuje Państwo na zewnątrz, przyjmuje przedstawicieli państw obcych i wysyła przedstawicieli Państwa Polskiego;
f) stanowi o wojnie i pokoju;
g) zawiera i ratyfikuje umowy z innymi państwami;
h) obsadza urzędy państwowe, Jemu zastrzeżone." ( tekst zaczerpnięty z Konstytucji Kwietniowej)
Ponadto mianuje i odwołuje Prezesa Rady Ministrów, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego i Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Naczelnego Wodza i Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. Ma możliwość rozwiązania Sejmu i Senatu przed upływem kadencji. Ma możliwość udzielenia prawa łaski. Prezydenta na okres 7 lat wybierało Zgromadzenie Elektorów.
Sejm i senat potraktowane zostały jak inne organy państwowe i podporządkowano je prezydentowi. Władza ustawodawcza należała do dwuizbowego parlamentu. Premiera i ministrów mianował prezydent. Rząd był odpowiedzialny przed prezydentem. Sejm liczył 208 posłów a senat 96 senatorów. Rząd swa kadencje sprawował przez 5 lat. Czynne prawo wyborcze do sejmu wynosiło 24 lata. A do senatu 30. Bierne prawo do sejmu 30 lat a do izby senatorskiej 40.
Konstytucja zmniejszyła poważnie zakres ustawodawczej władzy sejmu , zwiększając zarazem w znacznym stopniu uprawnienia senatu. W wielu kwestiach, należących dawniej do sejmu, stał się teraz niezbędny udział senatu.
Parlament wyłoniony w 1935 r. nie odzwierciedlał rzeczywistej woli wyborców, a to w skutek około 50% bojkotu na wezwanie sił opozycyjnych. Sanacja w sposób sztuczny jednoznacznie w nim dominowała. W sumie konstytucja kwietniowa sankcjonowała system autorytarny, faktycznie wdrażany i funkcjonujący po 1926 r. Druga Rzeczypospolita rozporządzała do realizacji podstawowych zadań państwa w sferze wykonawczej, rozbudowaną administracją polityczną, rozporządzającą możliwością stosowania nawet jeśli trzeba - przymusu. Administracja publiczna dzieliła się na centralną i terytorialną.
Kompetencje Sejmu:
- prawo stanowienia ustaw,
- sejm mógł cofnąć posłowi immunitet,
- uchwalał budżet i podatki,
- kontrolował działalność rządu (mógł żądać ustąpienia rządu, pociągać premiera do odpowiedzialności konstytucyjnej)
8.Stosunki polsko-radzieckie w latach 1939-1943
Po ataku hitlerowskich Niemiec na Polskę 3 września rządy Francji i Wielkiej Brytanii wypowiedziały im wojnę. Swe działania ograniczyły jedynie do przesunięcia wojsk na kilka kilometrów w stronę granicy Niemieckiej.
17 września 1939 roku miała miejsce zbrojna napaść ZSRR bez wypowiedzenia wojny na Polskę, prowadzącą wojnę z niemiecką III Rzeszą, podczas II wojny światowej. Oficjalny pretekst agresji był zawarty w przekazanej w nocy z 16 na 17 września przez zastępcę Ludowego Komisarza (ministra) Spraw Zagranicznych Potiomkina ambasadorowi Grzybowskiemu nocie dyplomatycznej: zamieszczono tam oświadczenie o rzekomym rozpadzie państwa polskiego, ucieczce rządu polskiego, konieczności ochrony mienia i życia zamieszkujących wschodnie tereny polskie Ukraińców i Białorusinów oraz uwalnianiu ludu polskiego od wojny.
W nocy z 17 na 18 września 1939 r. Rząd Polski ewakuuje się przez Rumunię do Francji.
28 września 1939 r. podpisany został niemiecko-radziecki układ o przyjaźni i granicy, Doszło do tego podczas spotkania nacierających z zachodu Niemców z Armią Czerwoną i los Polski był w tej kampanii przesądzony, doszło do doprecyzowania postanowień niemiecko-sowieckich, zwanego drugim układem Ribbentrop-Mołotow.
Po zakończonej wojnie obronnej Polski wielu żołnierzy znalazło się w niewoli. Żołnierze którzy znaleźli się w rękach niemieckich zostali zwolnieni bądź zmuszeni do prac przymusowych. Nieciekawa była sytuacja jeńców których wzięła do niewoli Armia Czerwona. Zostali oni zesłani lub siłą wcieleni do armii.
Cześć z polskich oficerów którzy dostali się osadzono w obozach na Białorusi i Ukrainie-w Kozielsku, Sarobielsku i Ostaszkowie. W sumie ich liczbę ocenia się na 22 tyś osób. Liczbę osób zesłanych szacuję się na 2 miliony osób.
Po zajęciu wschodnich terenów państwa polskiego ZSRR zorganizował na tych terenach wybory do zgromadzenia ludowego. 22 października 1939 odbyły się na zajętych terenach Rzeczypospolitej pod terrorem i całkowicie sfałszowane wybory do Zgromadzenia Ludowego Białorusi Zachodniej i Zgromadzenia Ludowego Ukrainy Zachodniej. 27 i 28 października "wybrani przedstawiciele ludności tych terenów zwrócili się do Rady Najwyższej ZSSR z prośbą o przyjęcie w skład ZSSR." Prośby te zostały łaskawie uwzględnione 2 listopada 1939 r. Poczta ZSSR wydała serię znaczków upamiętniającą "oswobodzenie Zachodniej Ukrainy i Białorusi." Znaczki przedstawiały ludność entuzjastycznie witającą żołnierzy sowieckich oraz tychże ściskających uradowane dzieci. 29 listopada dekretem Rady Najwyższej ZSSR obywatelom polskim na terenach włączonych do ZSSR przymusowo nadano obywatelstwo sowieckie.
Układ Sikorski- Majski
Hitlerowski atak na ZSRR skłoniło stronę radziecką i polską do negocjacji w celu wspólnej walki z wrogiem.
30 lipca 1941 r. Generał Sikorski podpisał z ambasadorem ZSRR w Londynie Iwanem Majskim układ, regulujący stosunki polsko - radzieckie. Choć wielu polityków emigracyjnych miało do tego układu pretensje. Układ ten przyczynił się do wypuszczenia setek tysięcy Polaków z łagrów rosyjskich.
- ZSSR anulowało umowy z Niemcami w sprawie Polski,
- nastąpiło nawiązanie stosunków dyplomatycznych,
- postanowiono wspólnie walczyć z Niemcami,
Utworzenie Armii Polskiej w ZSRR:
14 lipca 1941 roku - podpisano w Moskwie polsko- rosyjską umowę wojskowa dotyczącą organizacji wojska polskiego w ZSRR Na dowódcę mającej powstać Armii Polskiej wybrano gen Władysława Andersa. Początkowo tworzono 2 dywizje piechoty (5 i 6); w grudniu 1941 uzgodniono sformowanie 6 dywizji piechoty (dodatkowo 7, 8, 9, 10), ośr. szkolenia oraz innych jednostek (łącznie 96 tys. żołnierzy); ponadto uzgodniono ewakuowanie z ZSRR 25 tys. osób w celu uzupełnienia PSZ na Zachodzie. Armia nigdy nie osiągnęła pełnego stanu (w lutym 1942 liczyła 48 tys., w marcu 1942 ok. 66 tys. osób). Operacyjnie podlegała Nacz. Dowództwu Armii Czerwonej, organizacyjnie i personalnie - Nacz. Wodzowi gen. W. Sikorskiemu i rządowi RP na uchodźstwie. Wyposażenie dostarczały służby tyłowe Armii Czerwonej (uzbrojenie, żywność) i armii bryt. (umundurowanie i pozostały ekwipunek). W okresie bitwy o Stalingrad Armia Andersa została wyprowadzona z ZSRR m. in. przez Morze Kaspijskie, Persję (Iran) na Bliski Wschód i działała dalej jako 2. Korpus Polski. Ogółem 41 tysięcy wojskowych i 74 tysiące cywili. Pewna część oficerów odmówiła wyjazdu - byli oni skupieni wokół ppłk. Z. Berlinga, szefa obozu przejściowego w Krasnowodzku, już wcześniej najmocniej skłaniającego się do współpracy z ZSRR. Fakt ten został oceniony przez polskie władze jako złamanie przysięgi i dezercję. Na przełomie 1943/ 1944 roku armia przybrała imię I Armii Ludowego Wojska Polskiego brało ono udział w wyzwalaniu ziem polskich.
Polacy pod koniec wojny stanowili 4 siłę wojskową w koalicji. Niestety walka poszła na marne a sojusznicy nas zdradzili.
Katyń:
13 kwietnia 1943 r. Niemiecki rozgłośnie radiowe nadały komunikat o odnalezieniu masowych grobów polskich oficerów w Lesie Katyńskim koło Smoleńska. Odkrycie dokonano przypadkiem ale komunikat ogłoszono celowo aby wprowadzić zamieszanie w koalicji alianckiej. Udało się tego dokonać tylko na linii polsko - radzieckiej. Wywiady brytyjski i amerykański szybko zdobyły informacje kto stoi za zbrodnią. Wiadomości nie odtajniono w obawie przed utratą sojusznika. Rząd radziecki stanowczo odciął się od tej zbrodni wskazując iż jest to zbrodnia niemiecka. Polacy skierowali prośbę do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w Genewie w celu wyjaśnienia tej sprawy. Pod przymusem niemieckim, ale za wiedzą rządu i władz podziemnych do Katynia udało się też kilkunastu Polaków (m.in. pisarze Ferdynand Goetel i Józef Mackiewicz, dr Marian Wodziński z PCK i Rady Głównej Opiekuńczej, ze strony Kościoła ks. Stanisław Jasiński, kanonik krakowskiej Kapituły Katedralnej). Na miejscu badań byli również internowani oficerowie z niemieckich oflagów - angielscy, amerykańscy i polscy, z tym że ci ostatni zostali tam przywiezieni wbrew ich woli (jak np. płk Stefan Mossor) Ekshumacji dokonano w ośmiu masowych grobach, a wśród wydobytych zwłok zidentyfikowano ciała dwóch generałów - Bohatyrewicza i Smorawińskiego. Stalin wobec zaistniałej sytuacji zerwał stosunki dyplomatyczne z Polską. Stalinowska wersja była otrzymywana w propagandzie zarówno ZSRR jak i PRL praktycznie do 1990 r.14 października 1992 r., na polecenie prezydenta Jelcyna naczelny archiwista państwowy Rosji R. Pichoja przekazał prezydentowi Wałęsie kopie dokumentów z teczki specjalnej nr 1. Dokumenty zostały opublikowane w 1992 r. w Polsce w zbiorze "Katyń. Dokumenty ludobójstwa",
Konferencje Wielkiej Trójki:
W Teheranie (28 listopada 1943 r.) Była to pierwsza z trzech konferencji Wielkiej Trójki. Porozumiano się wstępnie w sprawie podziału wpływów w Europie. Uczestniczyli w niej prezydent USA Franklin Delano Roosevelt, premier Wielkiej Brytanii Winston Churchil i ZSRR Józef Stalin. Sojusznicy zgodzili się na proponowaną przez Stalina wschodnią linię graniczną Polski (wg linii Curzona). Ustalono nowe granice Polski na Odrze. Była to też propozycja prezydenta ZSRR. Postanowiono także przyłączyć do Polski Prus Wsch., bez Królewca i obszaru do niego przyległego, Wolnego miasta Gdańska i Opolszczyzny. Podjęto także najważniejszą decyzje w sprawie wojny o inwazji wojsk zachodnich w maju 1944 we Francji.
W Jałcie (4-11 lutego 1945 r.) w Jałcie na Krymie przywódcy trzech największych mocarstw ówczesnego świata (USA - Roosevelt, Wielka Brytania - Churchil i ZSRR - Stalin) zadecydowali, że:
Decyzje jałtańskie:
-wszyscy będą dążyć do bezwarunkowej kapitulacji Niemiec i żadne z tych państw nie podpisze osobnego zawieszenia broni z rządem III Rzeszy,
-powojenne Niemcy zostaną podzielone na strefy okupacyjne,
-Związek Radziecki obiecuje przystąpić do wojny z Japonią najpóźniej w 3 miesiące po zakończeniu działań w Europie,
-Niemcy zapłacą kontrybucję wojenną (ZSRR zażądał dla siebie 20 mld. dolarów, ale ten projekt upadł),
-zostanie powołana Międzynarodowa Komisja Reparacyjna, która będzie miała za zadanie opracować plan ściągania odszkodowań wojennych od Niemiec,
-zostanie powołana Komisja ds. Powojennych Niemiec
-zostaną ukarani wszyscy zbrodniarze wojenni
Decyzje w sprawie polskiej:
-wschodnia granica Polski miała przebiegać wzdłuż linii Curzona z odchyleniem 5-8 km na rzecz Polski,
-nie ustalono jeszcze ostatecznego kształtu zachodniej granicy; zdecydowano jedynie, że nasz kraj winien otrzymać "znaczny przyrost terytorialny", ale o ostatecznym kształcie tej granicy miała zadecydować konferencja pokojowa z Niemcami,
-istniejący już w Polsce Rząd Tymczasowy nazwano Polskim Rządem Tymczasowym Jedności Narodowej (mieli do niego wejść także przedstawiciele polskich kół demokratycznych w Polsce i na emigracji) i określono jego zadanie, które polegało na przeprowadzeniu wyborów do przyszłego polskiego sejmu.
W Poczdamie zapadły decyzje (17 lipca-2 czerwca 1945 r.) w sprawie zachodnich granic Polski. W interesie Stalina było przesunięcie ich jak najbardziej na zachód.
10.Mała konstytucja 1947 i Konstytucje PRL-u z 22 lipca 1952 r.:
Mała konstytucja:
W styczniu 1947 roku odbyły się wybory do sejmu. Było to ugruntowaniem przejęcia władzy przez komunistów w Polsce. Sfałszowane wybory otworzyły drogę do budowy państwa totalitarnego gdzie o wolności słowa i opozycji nie mogło być mowy.
W lutym 1947 r. uchwalono tzw. "małą konstytucję".
Przekazywała ona całość władzy w ręce prezydenta. Nową głową państwa został Bolesław Bierut a na czele rządu komunistycznego stanął Józef Cyrankiewicz.
Władza ustawodawcza była w rękach jednoizbowego sejmu. Sejm składał się z 444 posłów. Sprawował swą kadencje przez 5 lat. Prezydent był głową państwa przez 7 lat i pełnił wraz z rządem władze wykonawcza.
Choć zapisano w niej gwarancje wolności prasy, słowa, stowarzyszeń, zebrań, zgromadzeń publicznych i manifestacji to zostało to tylko na papierze w rzeczywistości wolność obywateli został poddana ścisłej kontroli aparatu państwowego.
Konstytucje PRL-u z 22 lipca 1952 r.: W ósmą rocznicę powstania Polski Ludowej, uchwalono Konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (konstytucję lipcową). Państwo polskie dopiero wówczas oficjalnie zmieniło nazwę na Polska Rzeczpospolita Ludowa. Jednocześnie wzmacniano totalitarny system rządów, nasiliła się represyjna działalność Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (teza o zaostrzaniu się walki klas), która przejawiała się m.in. w procesach przeciwko działaczom politycznym z okresu międzywojennego i wojny, generałom i oficerom Wojska Polskiego, byłym żołnierzom Armii Krajowej. Sejm sprawował swą władze prze 4 lata. Czynne prawo wyborcze wynosiło 18 lat a bierne 21. Sejm tworzył ustawy które zatwierdzał prezydent.
11.Mała konstytucja z 17 października 1992 i ustawa zasadnicza z 2 kwietnia 1997:
- Mała konstytucja z 17 października 1992 r.
Uchwalono ją jako przejściową ustawę która miał precyzować działanie państwa do czasu uchwalenia konstytucji. Władza ustawodawcza spoczywa w rękach sejmu i senatu. Prezydent wraz z ministrami ma władze wykonawczą. Sądy są niezawisłe.
Sejm liczył 460 posłów pochodzących z wolnych wyborów. Jego kadencja trwała 4 lata. "Sejm może zostać rozwiązany mocą własnej uchwały podjętej większością 2/3 głosów ustawowej liczby posłów"." Prezydent może rozwiązać Sejm w wypadkach określonych w niniejszej ustawie, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu". "Prezydent zarządza wybory do Sejmu i Senatu w dzień wolny od pracy, przypadający nie wcześniej niż w 2 miesiące i nie później niż w 3 miesiące od dnia ogłoszenia uchwały Sejmu lub zarządzenia Prezydenta o rozwiązaniu Sejmu" Poseł posiada immunitet który chroni go od odpowiedzialności karnej.
Senat liczył 100 senatorów. Którzy pochodzili z wyborów w województwach. Podobnie jak sejm miał inicjatywę ustawodawczą.
Prezydent "Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest najwyższym przedstawicielem Państwa Polskiego w stosunkach wewnętrznych i międzynarodowych. 2. Prezydent czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa Państwa, nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium oraz przestrzegania umów międzynarodowych. Art. 29. 1. Prezydent jest wybierany przez Naród. 2. Prezydent wybierany jest w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym, bezwzględną większością ważnie oddanych głosów. 3. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska większości bezwzględnej, 14 dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się drugą turę głosowania. Biorą w niej udział dwaj kandydaci, którzy otrzymali kolejno największą liczbę głosów w pierwszej turze i nie wycofali swojej kandydatury. Za wybraną uważa się osobę, która uzyskała większą liczbę ważnie oddanych głosów. 4. Prezydent jest wybrany na lat pięć i może być ponownie wybrany tylko jeden raz. 5. Prezydentem może być wybrany każdy obywatel polski, który ukończył 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych"
Rada Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej: Tworzą ją ministrowie mianowanie których mianuje prezydent.
B. Ustawa zasadnicza z 2 kwietnia 1997 r.
2 kwietnia 1997 zostaje uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe konstytucja. Została ona przyjęta przez naród w referendum z 25 maja 1997 r.,
Prezydent: jest najwyższym przedstawicielem RP i gwarantem ciągłości władzy państwowej; czuwa nad przestrzeganiem konstytucji. Jest zwierzchnikiem sił zbrojnych. Ma prawo łaski. Nadaje obywatelstwo.
Zawiera obszerny katalog praw oraz wolności człowieka i obywatela na który składają się prawa i wolności osobiste (m.in. prawo do życia, nietykalność osobistą, prawo do ochrony życia prywatnego), prawa i wolności polityczne (wolność zgromadzeń i manifestacji, wolność zrzeszania się, prawo dostępu do służby publicznej, prawo wyborcze), wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne (prawo do własności, wolność wyboru i wykonywania zawodu, prawo do ochrony zdrowia, prawo do nauki, wolność korzystania z dóbr kultury). W stosunku do poprzednich polskich konstytucji, obecną wyróżnia także obszerna regulacja finansów publicznych (m.in. chroniąca mienie Skarby Państwa, ograniczająca swobodę rządu w zakresie zaciągania pożyczek i udzielania gwarancji i poręczeń finansowych, normująca pozycję ustrojową i organizację NBP).
