Unia Europejska.

Stanowiska USA, Wielkiej Brytanii i Francji wobec integracji europejskiej lub atlantyckiej różniły się od siebie dość znacznie. W latach 1949-1962 w administracji amerykańskiej i w Kongresie rozważano ideę rozszerzenia polityczno-militarnej współpracy interesów USA i Europy Zachodniej (NATO) na inne obszary polityki międzynarodowej. Aczkolwiek rząd brytyjski opierał niektóre plany integracyjne kierując się względami taktycznymi, to jednak do końca lat 50-tych w istocie nie uczestniczył w integracji Europy Zachodniej. Najpoważniejsze inicjatywy dyplomatyczne zmierzające do integracji Europy Zachodniej pochodziły z Paryża. Przejawami nowego podejścia był między innymi plan ministra spraw zagranicznych Roberta Schumana z 9 maja 1950 roku, przewidujący powołanie do życia Europejskiej Wspólnoty Obronnej (EWO) oraz złożony 1 lipca 1952 roku, także przez Schumana projekt Europejskiej Wspólnoty Politycznej. Właściwym jednak inicjatorem powołania do życia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali był Jean Monnet, francuski ekonomista i zwolennik utworzenia federacji europejskiej. Po II wojnie światowej objął on funkcje koordynatora procesu odbudowy gospodarki francuskiej. Opracował on plan, którego celem doraźnym było zagwarantowanie dostaw zachodnioniemieckiego węgla do Francji, na najbardziej korzystnych warunkach oraz zapewnienia przybliżonej równowagi pomiędzy poziomami produkcji przemysłowej w obu krajach. Celem natomiast długoterminowym miało być stworzenie systemu międzynarodowej kontroli nad rozwojem przemysłu zachodnioniemieckiego. Pretekstem do tego była konwencja o unii celnej państw Benelux, która została wprowadzona w życie 1 stycznia 1948 roku. Monnet zaproponował więc rozszerzenie jej o Francję, Wielka Brytanię i Republikę Federalną Niemiec oraz utworzenia przez te państwa Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Zadaniem wspólnoty miało być tworzenie wspólnego rynku na surowce oraz produkty przemysłu węglowego i stalowego. Środkiem zaś służącym do jego realizacji było stopniowe zniesienie ceł i ograniczeń ilościowych oraz subsydiów rządowych dla obu gałęzi przemysłu. Inicjatywa francuska została skonsultowana z kanclerzem RFN Konradem Adenauerem. Ten ostatni był jak najbardziej temu przychylny. Już 7 marca 1950 roku wypowiedział się on za stworzeniem realnej unii między RFN a Francją, która mogłaby być fundamentem pod przyszłe Stany Zjednoczone Europy. Opracowany więc przez Monneta plan Schumana poprały USA, Wielka Brytania, Republik Federalna i Włochy. Z zastrzeżeniem natomiast przyjęły go państwa Beneluxu. 20 czerwca 1950 roku rozpoczęły się, pod przewodnictwem Monneta w Paryżu ,rokowania przedstawicieli sześciu państw w sprawie utworzenie EWWS. Zakończyły się one podpisaniem 18 kwietnia 1951 roku traktatu powołującego do życia EWWS. Do jego głównych organów, w myśl postanowień miały należeć: Wysoka Władza (od 1967 roku Komisja Wspólnot Europejskich) i Specjalna Rada Ministrów (od 1967 roku Rada Ministrów). Miało być także powołane Wspólne Zgromadzenie oraz Trybunał Sprawiedliwości. Wysoka Władz składała się z obywateli państw członkowskich (maksymalnie dwóch z jednego kraju, którzy nie mogli być związani instrukcjami rządowymi oraz musieli posiadać status funkcjonariuszy międzynarodowych). W skład Wspólnego Zgromadzenia mieli wchodzić przedstawiciele rządów, po jednym z każdego kraju członkowskiego, na szczeblu ministerialnym. Siedzibą wszystkich głównych organów EWWS stał się Luksemburg.

Przełamanie przez ZSRR monopolu USA na broń atomową w 1949 roku oraz przejęcie władzy w Chinach przez komunistów w 1949 roku, a zwłaszcza wybuch wojny koreańskiej w 1950 roku, spowodowały radykalny wzrost napięcia międzynarodowego i w dużej mierze przyśpieszyły proces integracji Zachodu z USA. O ile w Wielkiej Brytanii i RFN amerykański plan integracji militarnej mógł licząc na poparcie, o tyle Francja postanowiła wystąpić z własną koncepcją. 24 października 1950 roku ówczesny premier rządu francuskiego Pleven ogłosił - opracowany także prze Moneta, plan utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej (EWO). W jej ramach miała powstać wspólna armia państw członkowskich. Integracja sił zbrojnych wszystkich państw członkowskich miałaby nastąpić na szczeblu pułku. Armie, powinny według tego planu, podlegać wspólnemu ministrowi obrony, który miał być odpowiedzialny przez Dyrektorium Ministrów Obrony krajów członkowskich i specjalnie do tego celu utworzonemu Zgromadzeniu, w skład którego wchodziliby delegaci parlamentów narodowych lub posłowie wybierani w wyborach bezpośrednich. Administracja amerykańska dążyła jednak do przeforsowania swojego planu.19 grudnia 1950 roku podczas sesji Rady Ministerialnej NATO, został podjęta decyzja o utworzeniu naczelnego dowództwa połączonych sił zbrojnych w Europie. Na stanowisko naczelnego dowódcy powołano Eisenhowera. Siedzibę dowództwa postanowiono umieścić w Paryżu. Niemal równocześnie z decyzjami podjętymi przez NATO, rozpoczęły się rokowania sześciu państwa EWWS, na temat utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej. 27 maja 1952 roku ministrowie spraw zagranicznych sześciu państw EWWS podpisali w Paryżu układ o utworzeniu EWO. Sygnatariusz paktu zdecydowali się na utratę prawa do posiadania własnych sił zbrojnych, z wyjątkiem oddziałów stacjonujących w koloniach oraz przeznaczonych do utrzymania porządku publicznego. Siły zbrojne miały liczyć czterdzieści trzy dywizje, w tym aż 13 zachodnioniemieckich. Ponieważ EWO miała być ściśle podporządkowana NATO, prawo dysponowania jej siłami militarnymi przechodziło na Pakt Północnoatlantycki. Kolejny proces integracji miał miejsce jeszcze w tym samym roku. 1 lipca 1952 roku francuski minister spraw zagranicznych Schuman wystąpił z propozycją utworzenia Europejskiej Wspólnoty Politycznej (EWP). Po reorganizacjach Paktu Brukselskiego i po złożeniu dokumentów ratyfikacyjnych przez wszystkich sygnatariusz dnia 5 maja 1955 roku układy paryskie weszły w życie.

Proces kolejnej integracji był związany z powołanym przez konfederacje komitet ekspertów, na którego czele stanął belgijski minister spraw zagranicznych, Paul Henri Spaak, który opracował raport zlecający utworzenie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euratom). Raport ten stał się podstawą rokowań państw EWWS. Zakończyły się one dnia 25 marca 1957 roku, podpisaniem w Rzymie traktatów w sprawie utworzenia EWG i Euratomu. Zostały one podpisane przez ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich Traktaty te weszły w życie 1 stycznia 1958 roku. Na ich mocy siedzibą głównych organów EWG i Euratomu stała się Bruksela. Traktat o EWG przewidywał utworzenia przez państwa członkowskie, od 1 stycznia 1958 roku do 31 grudnia 1969 roku, pełnej unii celnej dla towarów przemysłowych i rolnych oraz nie przewidzianej, jak dotąd w EWWS wspólnej zewnętrznej taryfy celnej w obrotach z państwami trzecimi. Traktat zaś ustanawiający Euratom przewidywał przede wszystkim koordynację rozwoju inwestycji i programów badawczych w dziedzinie energii atomowej oraz utworzenie w przyszłości wspólnego rynku atomowego. Organami EWG i Euratom były odrębne dla obu wspólnot Rady Ministrów i Komisje oraz wspólne dla wszystkich trzech wspólnot Zgromadzenie (od 1962 roku Parlament Europejski) i Trybunał Sprawiedliwości.

17 lutego 1986 roku ministrowie spraw zagranicznych 9 państw Wspólnot Europejskich, podpisali w Luksemburgu traktat międzynarodowy w sprawie zmiany i uzupełnień postanowień traktatu paryskiego z 18 kwietnia 1951 roku (EWWS) oraz traktatów rzymskich z 25 marca 1957 roku (EWG i Euratom), Traktatu Luksemburskiego, zwanego Jednolitym Aktem Europejskim nie podpisały początkowo Dania, Włochy i Grecja. Podpisali oni ten traktat później w Hadze. Traktat ten nadał działaniom integracyjnym państw członkowskich, zmierzającym do utworzenia w przyszłości Unii Europejskiej, podstawę prawno- międzynarodową. Stworzył on także podstawy dla działalności Rady Europejskiej i Europejskiej Współpracy Politycznej. Zasadnicze postanowienia aktu sprowadzały się do utworzenia, do 31 grudnia 1992 roku wspólnego rynku, zwanego rynkiem wewnętrznym. Rozszerzeniu ulegały też funkcje Parlamentu Europejskiego i Komisji. Parlament uczestniczył odtąd w procesie legislacyjnym razem z Rada Ministrów. Jego rola polegała na odrzucaniu lub przyjmowaniu uchwał Rady. Ostateczną decyzją podejmowała jednak zawsze Rada Ministrów, ale pod warunkiem, że decyzja zapadała jednomyślnie. Opierając się na postanowieniach Aktu, grupa ekspertów z przewodniczącym Komisji Wspólnot Europejskich, opracowała w 1987 roku pakiet reform, obejmujących system finansowy, politykę strukturalną, oraz politykę rolną. W grudniu 1989 roku w czasie posiedzenia w Strasburgu Rada Europejska przyjęła Europejską Kartę Socjalną, w której zostało zdefiniowane dwanaście podstawowych praw społecznych obywateli Wspólnot Europejskich. 27 października 1990 roku Rada Europejska, podczas nadzwyczajnego posiedzenia w Rzymie, przyjęła i zaakceptowała (z wyjątkiem Wielkiej Brytanii) tzw. raport Deolrs'a. Było to projekt dochodzenia do unii ekonomicznej i walutowej w trzech następujących po sobie etapach. 7 lutego 1992 roku ministrowie spraw zagranicznych i finansów dwunastu państw członkowskich podpisali w Maastricht, traktat o Unii Europejskiej, nie rozwiązując Wspólnot Europejskich. Traktat ten rozwiązał natomiast Europejską Współpracę Polityczną, zachowując jednak Radę Europejska. Wprowadził ponadto zmiany do postanowień założycielskich Wspólnot, a także zmienił nazwę EWG na Wspólnotę Europejska. Unia Europejska stała się tak naprawdę klamrą instytucjonalna spinającą ze sobą trzy filary omawianego procesu integracji: Wspólnoty Europejskie, współprace międzyrządową w polityce zagranicznej i bezpieczeństwie oraz współprace międzyrządową w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Realizacja decyzji Unii Europejskiej w zakresie polityki obronnej została powierzona Unii Zachodnioeuropejskiej, do które po przystąpieniu Hiszpanii i Portugalii w 1990 roku i Grecji w 1995 roku, należało 10 państw Wspólnot Europejskich. Zasadniczą różnicą między Jednolitym Aktem Europejskim a układem o Unii Europejskiej, było traktowanie zobowiązania państw członkowskich do ustalania nie tylko wspólnej polityki zagranicznej, ale także polityki bezpieczeństwa, współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych oraz utworzenia unii ekonomicznej i walutowej w trzech następujących po sobie etapach.

Członkowie Unii Europejskiej: w roku 1951 przystąpiły: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, Francja, Niemcy, w 1973 roku przystąpiły Wielka Brytania, Dania i Irlandia, w 1981 roku przystąpiła Grecja, w 1986 roku przystąpiła Hiszpania, Portugalia, a w 1995 roku Austria, Finlandia i Szwecja, a w 2004 roku Estonia, Polska, Czechy, Węgry i Słowenia.