PRZYCZYNY

- Do najważniejszych przyczyn wybuchu konfliktów polsko – rosyjskich należy zaliczyć próby wykorzystania tronu carskiego przez Zygmunta III Wazę do odzyskania korony szwedzkiej. Natomiast magnateria w tym okresie pragnęła nowych latyfundiów. Ponadto Kościół dążył do podporządkowania Rosji papieżowi.

- Jednak bezpośrednią przyczyną wybuchu pierwszego konfliktu, stało się podpisanie traktu Rosji ze Szwecją w Wyborgu – skierowany przeciwko Rzeczypospolitej. Poza tym strona rosyjska w latach 1632 – 1634 chciała odzyskać obszary utracone na mocy rozejmu w Dywilinie z roku 1619.

- Dodatkowo do całej sytuacji dochodził również problem kozacki. Podpisano bowiem rosyjsko – kozacką ugodę w Perejasławiu w roku 1654. Na mocy układu lewobrzeżna część Ukrainy została przyłączona do Rosji. Zmiany te musiały wywołać reakcje Rzeczypospolitej.

PRZEBIEG

Po zakończeniu wojny w Inflantach, a następnie śmierci cara Iwana IV Groźnego w Rosji, nastał okres tzw. wielkiej smuty, przypadający na lata 1598 – 1613. Był to czas wewnętrznych zaburzeń oraz interwencji obcych państw, które próbowały wykorzystać sytuacje w Rosji dla własnych korzyści. W roku 1598 władzę w Rosji obejmuje Borys Godunow – po śmierci ostatniego przedstawiciela dynastii Rurykowiczów, syna Iwana Groźnego – Fiodora Iwanowicza. Jednak pomimo takiego obrotu spraw, zaczęli się wówczas pojawiać domniemani synowie Iwana Groźnego, starający się objąć tron carski.

Pierwszy z nich pojawił się na dworze księcia Adama Wiśniowieckiego. Następnie – dzięki wsparciu magnatów polskich Jerzego Mniszka oraz Adama i Konstantego Wiśniowieckiego, Dymitr I Samozwaniec wyprawił się do Moskwy. Cała kapania zakończyła się sukcesem. W pierwszej kolejności Dymitrowi poddało się kilka twierdz, a w kolejnych latach opanował Moskwę i został obwołany nowym carem.

Jednak pierwszy domniemany syn Iwana IV Groźnego panował zaledwie rok. Jego rządy zostały zakończone powstaniem jakie wybuchło przeciwko jego władzy. W efekcie tron carski objął wówczas Wasyl Szujski. W roku 1607 na Moskwę wyprawił się Dymitr II Samozwaniec. Jednak ten ostatni został zabity w Kałudze w roku 1610.

Jeszcze we wcześniejszym roku – przed śmiercią Dymitra II Samozwańca, doszło do oblężenia Smoleńska przez Zygmunta III Wazę. Smoleńsk zdobyto ostatecznie w roku 1611.

SKUTKI

- W roku 1610 natomiast doszło do rozbicia sprzymierzonych sił rosyjsko – szwedzkich pod Kłuszynem. Ostatecznie doprowadziło to do detronizacji Szujskiego oraz opanowania Moskwy przez wojska polskie.

- Wówczas bojarzy zgodzili się na przekazanie korony Władysławowi Wazie, pod warunkiem jego przejścia na prawosławie. Jednak Zygmunt III Waza odrzucił propozycje – sam dążył do zagarnięcia rosyjskiej korony.

- Brak jakiegokolwiek porozumienia doprowadził w tej sytuacji do powstania antypolskiego w Rosji. W jego toku doszło do oblężenia załogi polskiej na Kremlu. W praktyce równało się do z upadkiem polskich koncepcji politycznych wobec Rosji. W roku 1612 doszło do ewakuacji Polaków ze stolicy rosyjskiej. Już w kolejnym roku nowym carem i jednocześnie założycielem nowo panującej dynastii zostaje – Michał I Romanow.

- W latach 1617 – 1618 dochodzi do nieudanej wyprawy moskiewskiej Władysław Wazy. Doprowadziła ona do zawarcia rozejmu w Dywilinie w roku 1619. Na jego mocy Rzeczpospolita uzyskała ziemię smoleńską, czernichowską oraz siewierską. Z drugiej strony car Michał Romanow zrzekł się pretensji do Inflant.

Kolejna wojna polsko – rosyjska wybuchła w roku 1632. Wówczas to doszło do oblężenia Smoleńska przez stronę rosyjską – odsiecz Władysława IV Wazy. Cała sytuacja zakończyła się pokonaniem wojsk rosyjskich pod wodzą Michała Szeina. W roku 1634 zawarto pokój w Polanowie, który potwierdził warunki rozejmu w Dywilinie. Dalszy etap konfliktów polsko – rosyjskich w II połowie XVII w., został zdominowany przez problem Ukrainy – pochodna problemu kozackiego.

Źródło:

eszkola.pl