Przyczyny eksplozji demograficznej:
 * spadek śmiertelności spowodowany wiekszą dbałością o higienę osobistą,
 * poprawa warunków sanitarnych w miastach
 * rozwój medycyny i upowszechnienie opieki lekarskiej zwłaszcza nad noworodkami
 *kwarantanny, kordony sanitarne
 * szczepionki
 * ograniczenie klęsk głodu
 * rozwój sieci dróg (wymiana handlowa)
 * nasilenie emigracji z Europy w koloniach
 *wysoki przyrost naturalny

 rewolucja agrarna - to proces przemiany rolnictwa tradycyjnego (feudalnego i mało wydajnego) w rolnictwo nowoczesne. Rewolucja polegała na zastosowaniu płodozmianu (system gospodarczy w którym ziemię dzielono na dwie części, pierwszą obsiewano zbożem, drugą roślinami użyźniającymi glebę), równocześnie zwiększano naturalne nawożenie ziemi, co było możliwe dzięki rozwojowi hodowli.
 proces ogradzania – tworzenie dużych gospodarstw nastawionych na wydajną produkcję zboża, mięsa, mleka. Unowocześniano produkcję poprzez wprowadzenie nowych narzędzi rolniczych, hodowlę bardziej wydajnych ras bydła i owiec oraz intensywne nawożenie ziemi uprawnej.
 Te zmiany doprowadziły do zwiększenia wydajności produkcji – w XIII w. z jednego ziarna otrzymywano 10, gdy wcześniej tylko 7.
 Chłopi pozbawiani ziemi osiedlali się w miastach i podejmowali pracę w fabrykach. Postała nowa klasa – robotnicy (working class).

Rewolucja przemysłowa w Anglii
 Proces przemian społecznych, ekonomicznych i politycznych, zapoczątkowany w Ii połowie XVIII wieku w Anglii. Przyczyny rewolucji to m.in. morska potęga handlowa i kolonialna generująca do inwestowania w przemysł, sprawny system bankowy, bogactwa naturalne (węgiel, rudy żelaza, lasy), zniesienie wewnętrznych ceł i regulacji.

Thomas Newcomen w  1712 r. – pierwszy silnik parowy, wykorzystywany do wypompowywania wody z kopalń
 James Watt w 1769r – maszyna parowa
 John Kay w 1733r. – mechaniczne czółenko
 1764 r – James Hargreaves – „Spinning Jenny” (Przędząca Joasia)
 Richard Arkwright w 1767 – udoskonalił Joasię poprzez wykorzystanie siły wody.

Skutki rewolucji przemysłowej- wzrost dochodów panstwa;
 - rozwój handlu;
 - zwiększony import;
 - rozwój banków;
 - chłopi otrzymują poddaństwa;
 - migracje ludności ze wsi do miasta, z państwa do państwa, z kontynentu do kontynentu;
 - mechanizacja rolnictwa;
 - rozwój rolnictwa przemysłowego;
 - urbanizacja miast;
 - rozwój przemysłu;
 - rozwój bezrobocia;
 - powstania dwóch nowych klas społecznych: proretalia i burżuazja;
 - antagonizmy między burżuazją a proretalią;
 - nowe szlaki handlowe;
 - rozwój telemunikacji;
 - rozwój dróg lądowych;
 - zastosowanie maszyn;
 - rozwój szkolnictwa;
 - wydobycie surowców;
 - degradacja środowiska.

KONCEPCJE EKONOMICZNE:
merkantylizm – doktryna zakładająca, że bogactwo kraju wyraża się w kruszcu (w złocie). Koncepcja ta łączyła się z postępującym wzmocnieniem władzy monarszej i uzyskaniem suwerenności politycznej. Eksport miał przeważać nad importem.
fizjokratyzm -  podstawą państwa jest produkcja. Fizjokratyzm stworzył Francois Quesnay, który twierdził, że dla państwa najkorzystniejsze jest inwestowanie w rolnictwo. Gdyż wytwarza ono podstawowe produkty. Quesnay był również zdania, że aby państwo i gospodarka mogły się rozwijać pomyślnie należy zagwarantować jednostce nienaruszalność własności prywatnej i wolność osobistą.
 liberalizm gospodarczy -  rozwinął Adam Smith, za najważniejszy czynnik rozwoju gospodarczego uważał istnienie wolnego rynku i wolnej konkurencji. Praca, produkcja i handel nie powinny być regulowane odgórnie, lecz przez „niewidzialną rękę rynku”. Stworzył podstawy gospodarki wolnorynkowej, w której decyzje ekonomiczne podejmują podmioty gospodarcze.

Isaac Newton – zasady dynamiki, prawo grawitacji
 Antoine Lavoisier – objaśnił proces spalania i oddychania, rola tlenu
 Karol Linneusz – klasyfikacja zwierząt i roślin wg gatunków
 Benjamin Franklin – piorunochron
 bracia Montgolfier – balon wypełniony ogrzewanym powietrzem
 James Cook – tworzenie map obszarów Pacyfiku, dotarcie do Australii

Sztuka baroku przekształciła się w rokoko. W połowie XVIII wieku wykształcił się klasycyzm. Odwoływano się do starożytnych form greckich i rzymskich.

Piotr I Wielki wyniesiony na tron jako 9-letni chłopiec przez bojarów.  W pierwszych latach panowania rozpocząć wojnę z Turcją. W 1693 r. Rosjanie opanowali Azow (port prowadzący do Morza Czarnego).

Prikazy to istniejące w Rosji od XV wieku urzędy centralne kierujące poszczególnymi dziedzinami życia w państwie, pełniące częściowo funkcję dzisiejszych ministerstw, aczkolwiek znacznie bardziej podporządkowane carowi. Każdy prikaz posiadał swoją kancelarię kierowaną przez diaka, któremu podlegało do 50 poddiaczych, zajmujących się typową biurokracją. Znaczny ich rozwój miał miejsce w XVI i XVII w. W latach 1717 - 1720 zastąpione przez kolegia w ramach reform Piotra I.

Reforma administracyjna
 1. Przeniesienie stolicy z Moskwy do Petersburga w 1712 r.
 2. Zniesienie samodzielności cerkwi, likwidacja urzędu patriarchy, na czele cerkwi stanął sam car.
 3. Likwidacja Dumy Bojarskiej i powołanie w jej miejsce w 1711 r. Senatu Rządzącego uzależnionego od cara.
 4. Centralizacja państwa. Podział kraju w 1708 r. na 8 wielkich okręgów administracyjnych, tzw. guberni (moskiewską, ingermenlandzką, smoleńską, kazańską, azowską, sybirską, kijowską, archangielską).
 5. Próba reformy sądowniczej.

 Reforma wojskowa
 1. Powołanie regularnej, 200-tysięcznej armii lądowej. Służba wojskowa od 25 lat, obowiązkowa i bezterminowa.
 2. Utworzenie najsilniejszej na Bałtyku floty wojennej, złożonej z 50 wielkich statków żaglowych i 800 galer (stan pod koniec wojny północnej). Budowa stoczni.
 3. Wprowadzenie podatków na cele wojskowe: od posiadania brody, łaźni.
 4. Wyposażenie armii w najnowoczesniejszą broń palną i artylerię. Budowa twierdz.

 Reforma obyczajowa
 1. Zwiększenie udziału kobiet w życiu towarzyskim, na przyjęciach i balach.
 2. Zakaz noszenia bród przez bojarów oraz nakaz używania fajek.
 3. Nakaz uczęszczania do szkół przez szlachtę.
 4. Otwarcie szkół. Rozpoczęcie działalności Akademii Morskiej (1715 r.) oraz Akademii Nauk (1725 r.) w Petersburgu.
 5. Uproszczenie alfabetu (zastąpienie pisma starocerkiewno-słowiańskiego przez grażdankę).
 6. Wprowadzenie kalendarza juliańskiego zamiast uprzednio stosowanego kalendarza od początku świata, przyjmującego dzień 1 września za początek roku.

 Reforma gospodarcza
 1. Wspieranie rozwoju manufaktur i handlu. W pierwszym ćwierćwieczu XVIII wieku na terenie Rosji powstało ich około dwustu.
 2. Poparcie dla rozwoju przemysłu. Zapewnienie pożyczek, dostępu do surowców oraz siły roboczej.
 3. Budowa kanałów śródlądowych.

Wojna Północna
 Pod koniec XVII w. Rosja utworzyła antyszwedzką koalicję z udziałem Saksonii, Brandenburgii i Danii. W 1700 r. król szwedzki, Karol XII, pokonał Rosjan pod Narwą i wkroczył do Polski. W 1702 r. Rosjanie opanowali ujście Newy. W 1709 r. Karol XII poniósł klęskę w bitwie pod Połtawą. W 1711 r. Rosja poniosła klęskę w wojnie z Turcją nad Prutem. W 1721 r. Rosja zawarła ze Szwecją pokój w Nystad.
 - Rosja uzyskała Estonię, Ingrię, część Karelii oraz Inflanty
 - Szwecja odzyskała Finlandię.
 Rosja stała się potęgą na Bałtyku i w Europie. Piotr Wielki zmarł w 1725 r.